بۆچی گۆڕان باشترینە؟

25/07/2020

ئەیهان سەعید

بگوتنەكا ڕەوانشاد نەوشیروان موستەفا دێ دەستپێكەم كو د گوت: "حكومەتا هەرێما كوردستانێ وەك قەلایەكێ یە، بەرهەمێ سەد سالێن خەباتا گەلێ مەیە، مە ڕەخنەیا لسەر هەی و سێ رێك لبەردەم مەنە، یان هەڕڤینین، یان بێدەنگ بین، یان جهێن خراب چاكبكەین، مە بڕیارا دای لكیڤە خرابە چاكبكەین"


یازدە سالێن بوریدا بزاڤا گۆڕان خەباتێ بۆ رێكا چاكبونا ڤێ هەرێمێ بۆ رزگاربون ژ خەرقبونا گەندەڵی و سیستەم خرابی دكەت ژبۆ بنیشتیمانیكرن و دامەزراوی (مۆسسات)یكرنا سازیێن حكومی كری بەرچاڤ و رونە، هەر ژ هۆشیاركرنا جڤاكی بۆ پرسێن سیاسی، مەعریفی، ئەرك و مافێن هاولاتی، نەهێلانا تاكرەوی و سیستەمێ ففتی ففتی، گۆهەڕینا خۆ سەپاندنێ ب چەك و پارە و هێزی بۆ خەباتا مەدەنی و دیموكراسیانە، نها ژی كار سەر شەفافی داهاتێ نەفت و ناڤخۆ و گوركاندا دكەت نەك ب بەهانەیا چاكسازیێ قویتێ خەلكی ببرن و داهاتێ گشتی بەرزە و د بەرژوەندیا پارتی و یەكێتیدا بیت، لەو نەرینا من هێشتا گۆڕان ئارمانج و پرەنسیپێن خۆەیێن نەگۆڕ ژدەست نەدانە و باشترین پرۆژەیێ نیشتیمانی ساسییە، ڤێ چەندێ ژی دێ د چەند خالەكادا زەلال كەم:


یەكەم:

خەباتا هۆشیاری و شۆرشا سپی، دگەل دەركەتنا كۆپانیا ووشە و پاشی دامەزراندنا بزاڤا گۆڕان (2009)ێ ژ ئالێ رەوانشاد (نەوشێروان موستەفا)ڤە، ئۆپۆسیۆنا راستەقینە و كاریگەر ژدایكبوو، كاری هۆشیاریا جڤاكی بۆ تێگەهێ سیاسی، ئەرك و مافێن هاولاتی بەرەڤ قوناغەكا باش ببەت، ب بوێرانە هەر چی دزی و گەندەڵی، نەشەفافەتی، سەقەتیا سیستەمێ حوكمرانی ل هەرێمێ ئاشكرا بكەت و رویبروی نەعەدالەتیا دەستەلاتێ ببیت، خەلكی ب مافێن وان ئاشنا بكەت.
دووەم:

خەباتا ئۆپۆسیۆنی، بزاڤا گۆڕان دگەل هەڤسەنگەرێن خۆەیێن ئیسلامی شیان سەركێشیا بەرەیەكێ نەرازی بكەت ژبۆ گۆهەڕینا هەڤسەنگیا سیاسی و ریفۆرمەكا سیاسی و چاكسازخواز، كو پێتر پارتی و یەكێتی هەموو دەستەلات و دامەزراوەیێن حكومی ب مولكێ خۆەیێ تاپۆكری دزانین، لێ ب دەركەتنا گۆڕان خەلك پتر هۆشیار بوو.


سێیەم:

خەباتا مەدەنی، گۆڕان شیا خۆسەپێنیا یەكێتی و پارتی وەكە دوو دەستەلاتدار ب چەك و پارەیێ داهاتێ گشتی بگۆهەڕیت بۆ خەباتا مەدەنی و گۆرەپانا سیاسی بەرەڤ ئاراستەیەكێ باش ببەت و دەرڤەت بۆ هێز و ئالێن دی ژی برەخسێنیت.


چوارەم:

خەباتا پەرلەمانی، گۆڕان شیا د یەكەم بەشداریا خۆدا ل هەلبژارتنێن خولا سێیەم یا پەرلەمانێ كوردستانێ پەرلەمانی ژ لاوازی و بێدەنگیێ بكەتە پەرلەمانەكێ ئەكتیف و دەنگێ خەلكی، داوی جار ژی د خولا چوارەمدا لسەر راستڤەكرنا یاسا سەرۆكایەتیا هەرێمێ و تەنازول نەكرنا گۆڕانێ ژ جێبەجێكرنا یاسایێ و بداوی ئینانا سەرۆكایەتیا مەسعود بارزانی ب چەك ڕێگری ل د. یوسف محەمەد سەرۆكێ پەرلەمانی هاتە كرن، ئەڤە ژی تەحەدی و ئیرادەیەكا سیاسی و راستگۆیی بو دگەل خەلكی.


پێنجەم:

ئەزمونا بەشداری د حكومەتێدا، دەمێ د كابینەیا هەشتەم یا حكومەتا هەرێما كودرستانێدا ڤۆڕان سەر بەرنامەیێ چاكسازیێ بەشداربوی، سۆزیچن خۆە برنە سەر و هەولا باشكرنێدا و هەر ژبەر تكەزیا وێ سەر مافێ خەلكی ژ حكومەتێدا هاتە دەركرن و تەنازول نەكر، د كابینەیا نەهێ ژی سەر هەمان بنگەه بەشدارە، ئەگەر چاكسازی نەهێتە كرن ڤەكێشان ژ حكومەتێ بریارا ئەولەویە، چونكی ب هیچ شێوەیەكی نە هەڤپشكێن گەندەڵی و فەشەلا دەستەلاتێینە، بەلكو دخوازیت حكومەتێ ژ یا یەكێتی و پارتی بكەتە حكومەتا هاولاتی.


شەشەم:

نیشتیمانیبوون و پاراستنا قەوارێ هەرێمێ، دیارە هەلوێستێن بزاڤا گۆڕان بۆ پشتەڤانیكرنا كوردێت باكور، ڕۆژهەلات و ڕۆژئاڤا ل ئاستەك زۆر باش بوویە و سەرۆكاتیا پەرلەمانی كو دەستێ گۆڕان دابویە بریارا بفەرمی ناساندنا كانتونێن ڕۆژئاڤا و شاندنا هێزێن پێشمەرگە بۆ كۆبانێ دەركر، ژبەر زولما ل باكور دهاتە كرن ڕەوانشاد نەوشێروان دیدارا ئەردۆغان رەِتكر، هەروەسا چ جارەكێ نەبونە جێبەجێكارێن ئەنجێندایێن ولاتێن ئیقلیمی و گۆڕانێ باجا ڤێ چەندێ ژی دایە.


نها ژی كو بزاڤا گۆڕان د كابینەیا نەهێ یا حكومەتا هەرێما كوردستانێدا بەشدارە، رامانا بێدەنگی سەر ناعەدالەتیێ نینە بەلكو بەرنامەكێ رن و شەفاف هەیە ژبۆ ئەنجامدانا عەدالەتی و چاكسازیێ، حكومەت ژی نە مولكێ لایەنەكیە تاكرەوانە داهاتێ گشتی بەردەوام بدزن و خەلك باجێ بدەت، بەلكو دڤێت داهاتێ گشتی بۆ خەلكی ڤەگەریت و ئەڤە د حكومەتێدا دهێتە كرن پێدڤیە خەلك پشتەڤانیا هەولێن گۆڕان بدەت كو حكومەتێ ژ یا پارتی و یەكێتی بكەینە حكومەتا هاولاتیان، ئەگەر ئەڤ بەرنامەیە جێبەجێ نەبیت و پارتی و یەكێتی رێگربن لسەر چاكسازیێ ئەولەویەتا كارێ گۆڕان دێ ڤەكێشان بیت ژ حكمومەتێ و نابیتە بەشەك ژ ڤێ تالانیا دهێتە كرن.


دیارە دەستەلات و هندەك هێزێن ساختە بەردەوام ب سۆپایەكێ سۆشیال میدیا كو ب پارێن دزی یێن خەلكی برێڤەدچیت، دژایەتیا گۆڕان دكەن و دبێژن گۆڕان تەسلیمی دەستەلاتێ بوویە، ئەگەر رادەست بیت ژبۆ چ ؟ قەت نەیا لوژیكیە هێزەك بۆ دامەزراندنا چوار وەزیر و چەند پۆستەكا بێدەنگ بیت وئەگەر وەسا بیت داخواز ژ گۆڕان دهاتە كرن تنێ بێدەنگ بیت ب هەڤبەشی داهاتێ ڤێ هەرێمی سەر خو دابەشكەن، لێ گۆڕان ئەڤە رەتكریە و ئەڤە نە پرەنسیپێن گۆڕانن، چ ئۆپۆزسیۆن بین یان حكومەتێدا ئارمانج و پرەنسیپێن گۆڕان ناهێنە گۆهەڕین و هەڤپەیمانێن خەلكێ خۆەینە.


هەر دەمێ سەرهلدان و دامەزراندنا بزاڤا گۆڕان ژ ئالێ ڕەوانشاد نەوشێروان موستەفا ڤە باش دزانی كاروانەك سەخت ودژوارە و دێ توشی سەرنشیڤی و ئەفرازیێن سیاسی بیت، لەو بونیاتێ وێ وەسا دامەزراند كو چ جۆرە هێرش و فشارەك نە ژناڤ ببەت نە ژی ژ ستراتیجێ وێ لابدەت، لەو هێشتا گۆڕان لسەر بەرنامەیێ خۆەیێ بنگەهی كو نیشتیمانی بوون، چاكسازی و عەدالەتخوازی رێكێن سەرەكینە بەردەوامە و نەك یەك بەلگە سەر گەندەلیەكا گۆڕان نینە بەلكو ژ هەموو پارتا چالاكتر و بوێرتر بێ منەتی و گەندەلێن یەكێتی و پارتی ئاشكرا دكەت كار بۆ ب نیشتیمانیكرن و شەفافكرنا دەستەلاتا سیاسی دكەت، گۆڕان باشترین بژاردەیە خەلك بێی پشتگیریا هۆز و عەشیر و پێگەهێ بنەمالەیی بەلكو ب شیانێن خۆە، خۆ تێدا ببینیت و كار ژبۆ بدەستخستنا ماف و سەروەریا تاك و نیشتیمانی بكەن.