01:11 - 27/11/2018

لە شەڕی تەكنیك و تەكتیكی توركیا و پەكەكە كێ براوەیە؟‌

پەیسەر

لە رۆژانی (٩-١٠) ئەم مانگە (تشرینی دووەمی 2018)  پارتی كرێكارانی كوردستان (پەكەكە) بە فڕۆكەی بێ فڕۆكەوان چەند بنكەیەكی سوپای توركیای لەهەردوو پارێزگای جۆلەمێرگ و شڕناخ كردە ئامانج. لەمێژووی شەڕی نێوان هەردوو لادا یەكەمین جارە گەریلاكانی پەكەكە پەنا بۆ بەكارهێنانی ئەم تەكنیكە دەبەن.

بە مەبەستی چارەسەری كێشەی كورد لە سێی شوباتی 2013 بە فەرمی پڕۆسەی چارەسەری كێشەی كورد لە توركیا دەستیپێكرد. دوای تێپەڕبوونی زیاتر لە دوو ساڵ و پێنج مانگ بەسەر دەستپێكردنی پڕۆسەكە لە 22 تەمموزی 2015 لەبارچوو، پڕۆسەیەكی دیكەی  شەڕ و خوێناوی جێگای پڕۆسەی ئاشتی گرتەوە. گرنگترین سیمای ئەو پڕۆسەیە نوێیە، شەڕی گەریلایی دەستەویەخەی نێوان سوپای توركیا – گەریلای گۆڕی بۆ پڕۆسەیەكی پڕ قۆناغی شەڕی تەكتیكی – تەكنیكی. 

دوای تێپەڕبوونی ساڵێك توركیا لە رێگای چاودێریكردنی رێگاكان و دەستگیركردنی ژمارەیەك لە گومانلێكراوان، توركیا توانی رێگای ئاستەنگكردنی هێرشەكانی پەكەكە بدۆزێتەوە

هەر لەگەڵ دەستپێكردنەوەی شەڕ، سوپای توركیا لە رێگای فڕۆكەی جەنگی بەشێوەیەكی چڕ و بەرفراوان بۆمبارانی بنكە و بارەگاكانی پەكەكەی لە هەرێمی كوردستان و باكووری كوردستان دەستپێكرد، تا رادەیەك سیستەمی جوڵانەوە و سەركردایەتیكردنی پەكەكەی پەكخست. پەكەكەش لەناو چەندین شار و شارۆچكەی باكووری كوردستان، دەستی بە شەڕی خەندەق كرد. ئەم پڕۆسەیە چەند مانگێكی خایاند، تیایدا چەند ناوچەیەكی كوردنیش لە باكووری كوردستان كاولكران و خەڵكێكی مەدەنی زۆر دووچاری دەربەدەری بوویەوە. كاریگەریەكانی تا ئەمڕۆش بەردەوامە. لە ئەنجامیشدا پڕۆسەكە بە خراپی لەسەر بزوتنەوەی سیاسی كورد شكایەوە و گەورەترین گورزیش بەر پارتی دیموكراتی گەلان (هادەپ) كەوت. 

لەگەڵ تەواوبوونی قۆناغی شەڕی خەندەق، گەریلاكانی پەكەكە ئەمجارە دەستپێشخەربوون لە هێرشكردنە سەر ئامانجە سەربازی و ئەمنییەكان بە ئۆتۆمبێلی بۆمبڕێژكراو، هەروەها چاندنەوەی مین و تەقەمەنی لەو رێگایانەی كە سوپای توركیا هاتوچۆی پیادا دەكرد. لەم قۆناغەدا بۆ یەكەم جار شەڕ گەیشتە شارە پڕبایەخ و قەرەباڵغەكانی وەكو ئەنكەرە، ئیستانبۆڵ و قەیسەری. ترس و دڵەڕاوكێی زۆری لەناو دانیشتووانی شارە تورك نشینەكان دروست كرد، تا كۆتایی 2016 پەكەكە 29 هێرشی گەورەی ئەنجامدا كە گرنگترینیان هەر سێ هێرشەكەی، گەڕەكی سناجقتەپەی ئیستانبۆڵ بوو لە 12 ئایاری 2016، كە لە كاتی تێپەڕبوونی ئۆتۆمبێلێكی نەفەر هەڵگری سوپای توركیا ئۆتۆمبێلێكی مینڕێژكراو خۆی پێداكێشا و لە ئەنجامدا بە گوێرەی ئامارە فەرمیەكانی توركیا هەشت سەرباز كوژراون، هەروەها لە 10 كانوونی یەكەمی 2016 لە بێشكتاشی ئیستانبۆڵ دوو ئۆتۆمبێلی مینڕێژكراو لەو شوێنە تەقێندرایەوە كە پۆلیسی ئامادە جوڵەی تیادا دەكرد و لە ئەنجامدا 38 پۆلیس و هەشت كەسی مەدەنی گیانی لەدەستدا. حەوت رۆژ دوای ئەم هێرشە لە 17 كانوونی یەكەمی هەمان ساڵ پەكەكە بۆ یەكەم جار بە ئۆتۆمبێلی بۆمبڕێژكراو هێرشی كردە سەر پاسێكی نەفەر هەڵگری سوپای توركیا لە شاری قەیسەری، تیایدا 14 سەرباز كوژراون و برینداربوون. 

دوای تێپەڕبوونی زیاتر لە ساڵێك توركیا لە رێگای چاودێریكردنی رێگاكان و دەستگیركردنی ژمارەیەكی زۆر لە گومانلێكراوان توركیا توانی رێگای ئاستەنگكردنی هێرشەكانی پەكەكە بدۆزێتەوە. 

لەدوای ئەم قۆناغە، پەكەكە ویستی تەكتیكی هێرشكردنە سەر چادر و كابینەكانی سوپای توركیا بە مووشەكی دژە تانك پێشبخات، بەڵام توركیا بە تەرخانكردنی بودجەیەكی زەبەلاح بۆ دروستكردنی سیستەمی دژە مووشەكی لەدژی مووشەكی دژە تانك و هەروەها بە دروستكردنی باڵەخانەی كۆنكریتی لە شوێنی چادر و كابینەكان لەناو شوێنە سەربازییەكان، ئەم تەكتیكەی پووچەڵ كردەوە. 

چەندین نووسەر و چاودێری ئەمریكی و ئەوروپی ئاماژەیان بەوە كردبوو، كە لە داهاتوویەكی نزیك پەكەكە لە شەڕی دژ بە توركیادا فڕۆكەی بێ فڕۆكەوان دەخاتە شەڕەوە

دوا ئەم قۆناغە لەگەڵ هاتنی بەهاری 2017 رێوشوێنی سوپای توركیا لە هەموو روویەكەوە زیاتر بوو، هێرشی فڕۆكەكانی لەجاران زیاتر ئامانجەكانی دەپێكا، بەتایبەتی كە سوپا و هەواڵگری توركیا توانی لەناو خاكی هەرێمی كوردستان زانیاری ورد لەبارەی حەشارگە و جوڵەی كادیر و سەركردەكانی پەكەكە بەدەست بخات. بۆیە دوای ئەم قۆناغە لە رووی تەكتیكیەوە پاشەكشێیەكی پەكەكە دەبینین، ئەم بزوتنەوە چەكدارییە لە قۆناغی بەرگری كارا بەرەو قۆناغی بەرگری ناكارا گەڕاوەتەوە. لەهەمان كاتدا دەكرێت بڵێین ئەم قۆناغە بۆ پەكەكە قۆناغی دۆزینەوەی تەكتیك و تەكنیكی نوێ بووە. 

لە رۆژی 9-10 تشرینی دووەمی 2018، پەكەكە بۆ یەكەم جار لە مێژووی خەباتی چەكداری خۆیدا، بە فڕۆكەی بێ فڕۆكەوان دوو هێرشی كردە سەر ئامانجەكانی دەوڵەتی توركیا. هێرشی یەكەم بۆ سەر گردی (بێ سووسن) بوو لە ناوچەی شەمزینان، هێرشی دووەمیش بۆ سەر باڵەخانەی پارێزگاری شەڕنەخ بوو. هەرچەندە بە گوێرەی میدیای فەرمی تورك هێرشی دووەم بێ زیان بووە، بەڵام لە رووی چۆنایەتی تەكتیكی – تەكنیكی ئەو دوو هێرشە گرنگیەكی تایبەتیان هەیە. 

ئەم هێرشە ئاماژەیە بە تەواوبوونی  قۆناغی بنبەستبوونی تەكنیكی كە پەكەكە لە سەرەتای 2017 تێیكەوتووە. لە هەمان كات باشترین تەكنیكە بۆ تەكنیكی هێزی بەرامبەر، كە پشت بە فڕۆكەی جەنگی و تەكنەلۆژیای چاودێری ورد دەبەستێت. 

فڕۆكەی بێ فڕۆكەوان دەكرێت لە شار و شاخ، بەكاربهێندرێت. ئەگەر پەكەكە بتوانێت پێداویستیە لۆجستیەكانی ئەم تەكنیكە پەیدا بكات كە پەیداكردنی زەحمەت نییە، دەتوانێ زەبری كوشندە نەوەكو تەنیا لە سوپای توركیا، بەڵكو لە بیرۆكرات و بەرپرسە باڵاكانی دەوڵەت بوەشێنێت. 

لە بازاڕەكانی چەك و تەقەمەنی كە پەكەكە و هاوكارانی دەستیان پێ رادەگات، دەكرێت كەلوپولی پێویست بۆ فڕۆكەی بێ فڕۆكەوان دەست بكەوێت. بۆیە توركیا زوو بە زوو ناتوانێت دەستخستنی ئەم تەكنیكە ئاستەنگ بكات.

لە رۆژی 9 – 10 ئەم مانگە لە شەمزینان و شڕناخ گەریلاكانی پەكەكە بۆ یەكەم جار ئەو هێرشەیان تاقیكردەوە، بۆیە ئەگەر بە تەواوی ئامانجەكانی نە پێكابێت ئەوە ئاساییە. چونكە یەكەمین جارە. بەكارهێنانی ئەم جۆرە تەكنیك – تەكتیكە، لەگەڵ سروشتی رێكخراوەیی گەریلاكانی پەكەكە دێتەوە. چونكە لە ئێستادا یەكەكانی گەریلا بۆ خۆپاراستن لە چاودێری تەكنەلۆژی و گورزی فڕۆكەكانی توركیا  بچووككراونەتەوە بۆ 4- 5 كەس لە یەكەیەكدا. كە هەر یەكێك ئەگەر كەرەستەی فڕۆكەی بێ فڕۆكەوانی هەبوو دەتوانێ بە ئاسانی ئامانج بدۆزێتەوە و بیپێكێت.

لەبەر ئەوەی سنووری نێوان هەرێمی كوردستان – باكووری كوردستان جوڵەی سەرەكی گەریلاكانی پەكەكەیە، سەرەتا مۆڵگەكانی نزیك ئەم سنوورانە كە سوپای توركیا لێی گیرساوەتەوە دەبنە ئامانجی ئەم تەكنیكە، بەڵام تا دێ گەریلا دەتوانێ لە قوڵایی ناو خاكی توركیا ئەم شێوازە هێرشانە پێشبخەن و بە تێپەڕبوونی كات بگاتە ناو شارە گەورەكانی توركیا. 

چەند مانگێك بەر لە ئەمڕۆ چەندین نووسەر و چاودێری ئەمریكی و ئەوروپی ئاماژەیان بەوە كردبوو، كە لە داهاتوویەكی نزیك پەكەكە لە شەڕی دژ بە توركیادا فڕۆكەی بێ فڕۆكەوان دەخاتە شەڕەوە. یەكێك لەم نووسارانە مایكل رۆبن نووسەری ئەمریكی بوو لە 21 ئەیلولی رابردوو. رۆبن لە پێگەی ئەلیكتڕۆنی " Examiner " بەناونیشانی " ئامادەبن! كورد بەم نزیكانە فڕۆكەی بێ فڕۆكەوان لەدژی توركیا بەكاردێنن". تیایدا ئاماژە بەوە دەكات، كە پەكەكە لە داهاتوویەكی نزیكدا دەتوانێت ئەم جۆرە فرۆكانە لەدژی توركیادا بەكاربێنێت.

داعش لە هێرشەكانیدا تەكتیكی فڕۆكەی جەنگیەكانی ژاپۆنی لەبەرامبەر كەشتی و فڕۆكە جەنگیەكانی ئەمریكا لە جەنگی دووەمی جیهان بەكارهێنا كە ناسراوە بە تەكتیكی "كامیكاز" پەیڕەوكرد. ئەم تەكتیكە مەترسیدارترین تەكتیك بوو كە سوپای ئەمریكا لەشەڕی دژی ژاپۆن رووبەڕووی بۆتەوە. كە تیایدا فڕۆكە ژاپۆنیەكان بە فڕۆكەوانی خۆكوژ بەرەو ئامانجەكانیان دەفڕین كاتێك دەگەیشتنە سەر ئامانجەكە یەكسەر خۆی پێدا دەكێشا و گەورەترین زیانی لە بەرامبەرەكەی دەدا.

ئەگەر پەكەكە بتوانێت ئەم تەكتیكە پێش بخات و بیكاتە تەكتیكی سەرەكی خەباتی چەكداری لە داهاتوویەكی نزیكدا، هاوسەنگی شەڕ كە ئێستا لە بەرژەوەندی توركیا دایە دەگۆڕێت

ئەو ناوچانەی پەكەكە لێی دەگرسێتەوە لە رووی جوگرافیاوە بۆ پەیڕەوكردنی تەكتیكی "كامیكاز" لەبارە. بەشێوەیەك سوپای توركیا لە زۆربەی بەرزاییە ستراتیژیەكان سەربازگە و مۆڵگەی دروست كردووە، بە فڕۆكە چەك و تەقەمەنی و پێداویستی لۆجستیكی بۆ سەربازانی دەگوازێتەوە، كە ئەمەش دۆزینەوەی ئامانج بۆ پەكەكە ئاسانتر دەكات. 

ئەگەر پەكەكە بتوانێت ئەم تەكتیكە پێش بخات و بیكاتە تەكتیكی سەرەكی خەباتی چەكداری لە داهاتوویەكی نزیكدا، هاوسەنگی شەڕ كە ئێستا لە بەرژەوەندی توركیا دایە دەگۆڕێت. هەروەها ئەم تەكتیكە دەتوانێ قەرەبووی كەمبوونەوەی ژمارەی گەریلاكانی پەكەكە لەناوچەكانی باكووری كوردستان بكاتەوە. ئەگەر لە ساڵانی 1994 – 1995 زیاتر لە هەزار هەزار گەریلا لە هەرێمێكی وەكو دێرسیم بێت و ئێستا ئەم ژمارەیە زۆر كەمتر ببێتەوە، بەهۆی ئەم تەتكیكەی كە پەكەكە ئامادەكاری جێبەجێكردنی دەكات، بۆ سوپای توركیا هەمان شتە. 

بەركاهێنانی فڕۆكەی بێ فڕۆكەوان بۆی هەیە ئەو ریسە بكاتەوە خوری كە چەندین ساڵە سوپای توركیا خەریكیەتی. بەمەش شەڕی نێوان هەردوولا دەگەڕێتەوە خاڵی یەكەمین. دوورنییە ئەم تەكتیكە دەوڵەتی توركیا ناچار بكات بۆ ئەوەی جارێكی دیكە بێتەوە سەر مێزی گفتوگۆ و پڕۆسەی چارەسەری دەستپێبكاتەوە.