ململانێی دەزگا سیخوڕیەكان لە نێوان تاران و تەل ئەبیب دا‌

پەیسەر

لە ناوەڕاستی 2000 دا، ئەفسەری ئیسرائیلی – ئەلحنان تننباوم-  كێشەی گەورەی دارایی هەبوو، بە هۆی ئەو هەموو قەرزەی هاتبووە سەری، چوون لەكارە بازگانیەكانیدا شكستی هێنابوو، جگە لەوەش فێری قوماركردن ببوو. بەو هۆیەوە خاوەن قەرزەكان هەمیشە چاویان لەسەری بوو بەدوایدا دەگەڕان و لەو پێناوەدا سەریان دەخستە سەری، لەبەر ئەوەش هیچ دەروویەكی نەبوو، هەربۆیە لەنێو كێشەیەكی گەورەدا ئەتلایەوە، زەنگی مۆبایلێك لە هاوڕێ یەكی  عەرەبی منداڵیی -قەیس عیسا- ەوە وەك ئەوە وابوو لە نێوتەوقی زیندان پەلی بگرێت و بیهێنێتە دەرەوە، ئەو تەلەفۆنە وەك موعجیزەیەك بوو بۆ ئەوەی ناوبراو لەو تەنگەژە گەورەیە دەربهێنێت.

 

 دوای ئەوەی ژوانێك ڕێكدەخەن تا یەك ببینن، عوبەید راستەوخۆ پێشنیارێكی گەورەی كاركردن دەخاتە بەردەستی (تننباوم)، ئەویش بازرگانی كردنە بە مادەی هۆشبەرەوە كە پێدەچێت لەیەكەم كاریان دا زیاتر لە 200 هەزار دۆلاری دەست بكەوێت، لەبەر ئەوەی ئەو بڕە پارە خەیاڵیە بۆ كوڕە ئیسرائیلیەكە بە سەركەوتنێكی گەورە دەهاتە پێش چاو، لە خۆشیدا لیك بەدەمیدا دەهاتە خوارەوەو وایدەزانی ئەوە خەڵاتێكی گەورەیە و لە ئاسمانەوە بۆئەو هاتۆتە خوارەوە.

(تننباوم) رازی دەبێت بۆ ئەو مەبەستە سەفەری (دوبەی) بكات، بەمەبەستی هاوكاری كردنی عوبەید تا لەوێوە مادەی هۆشبەری بهێننە ئیسرائیل، شەوی 3/10/2000 هەردووكیان بەرەو –برۆكسل- سواری فڕۆكە دەبن، لەوێ چاویان كەوت بە (قاید بیرو) و دوو پاسپۆرتی تەزویری دا بە هەردوكیان تا لەوێوە پێی بچنە –فەنزویلا- لێرەوە ئەفسەرە ئیسرائیلیەكە جیا دەبیتەوەو بە فڕۆكەیەكی هێڵی ئاسمانی خلیجی دوبەی بەرەو – فرانكفۆرت – و لەوێشەوە بۆ دوبەی دەڕوات، لەوێ لەلایەن پیاوێكی نەناسراوەوە پێشوازی لێكرا كە بە گەورەیی ناوەكەی ئەوی لەسەر كاغەزێك نوسی بوو، دوای ئەوە بە ئۆتۆمبێلێكی –لیموزین- چوونە ناوچەیەكی دوبەی ، هەر لەوێ لەلایەن چەند كەسێكەوە هیرشی دەركێتە سەر دەیڕفێنن و بەرەو لوبنان بە فڕۆكەیەكی تایبەت بە خێرایی دەگوازرێتەوە.

دواجار ئەو ئەفسەرە ئیسرائیلییە لەلوبنان رووی راستەقینەی روداوەكانی بۆ روون دەبێتەوە. لەوێ تێدەگات -قەیس عبید-ی هاوڕێی سیخوڕی –حزب الله-یە لەناو ئیسرائیل دا، -قاید بیرۆ-ش  بەرپرسیارێتی چاودێریكردنی ئەوی لە ئەستۆدا بووە، لەگەڵ ئەوەشدا نهێنی مانەوەی ئەو ئەفسەرە ئەوەندەی پێنەچوو كە سەرۆكی حزب الله حەسەن نەسروڵا لە 16 /ئۆكتۆبەردا لە ڕێگەی تەلەفزیۆنی (المنار)ەوە- كە تایبەتە بە خۆیان- رایگەیاند : حیزبەكەی توانیویەتی ئەفسەرێكی ئیسرائیلی بە پلەی –عەقید- دەستگر بكات.

 

ئەمە هەمان ئەو چیرۆكەیە كەپێشتر عوبەید لەبەرامبەر داداگایەكی سەربازیدا ئامادەكرابوو بە تۆمەتی ئەوەی ویستویەتی ئیسرائیلییەك بە بەلەم بەرەو لوبنان بفڕێنێت.

ئەمجارەیان عوبەید سەركەوتنی بەدەست هێنا هەرچەندە پێشتر سەركەوتوو نەبوو، ئەو لەكۆتاییدا نێچیرەكەی لەلوبنان دیتەوە، لێرەوە ناوی چووە نێو ئەو ئەوناوانەی كە لە ئیسرائیل داواكراون، هاوڕێی منداڵیەكەی عوبەید بۆ حزب الله نێچیرێكی زۆر قەڵەو بوو لەبەر ئەوەی شوێن و پێگەكەی لەنێو سوپای ئیسرائیل دا زۆر گرنگ بوو، ئەو پێنج رۆژ پێش لەسەفەرەكەی لە خولێكی گەورەی هەستیاری سەربازی ئیسرائیل گەڕابوویەوە كە پەیوەندی بە چۆنیەتی هێرشكردنی ئیسرائیل هەبوو بۆ سەر سوریا و حزب الله.

ڕفاندن و دیارنەمانی -تننباوم- ترسێكی گەورەی لەدڵی سوپای ئیسرائیلدا دروست كرد لەبەر ئەوەی لەوە دەترسان هەموو پلانەكەیان ئاشكرا ببێت بۆ سەر حزب الله، هەر بۆیە تەلئەبیب دەیویست هەرچی زووترە بیگەڕێنیتەوە، لە ترسی ئەوەی نەوەكو لە ژێر ڕێكاری لێكۆڵینەوەدا ڕێسەكەیان لێ بكاتەوە بە خوریی. 

بەڵام ئەم هەوڵانە سێ ساڵی تەواوی خایاند، چاوەڕوانیەك تامی شكستی دەدا و لە مانگی كانوونی دووەمی 2004 لە ڕێگەی گۆڕینەوەی زیندانیەكان لەگەڵ حزب الله ئازاد كرا، ئازاد كردنی ئەو ئەفسەرە ئیسرائیلیە بە ناوبژیوانی ئەڵمانیەكان و بە گۆڕینەوەی بوو لەگەڵ 435 ئەندامی حزب الله كە لە زیندانەكانی ئیسرائیل دا بوون. بەمەرجێك حزب الله ئەفسەرەكەو تەرمی 3 سەربازی ئیسرائیلییان بداتەوە كەلەسەر سنورەكانی ئیسرائیل و لوبنان كوژرابوون و تەرمەكان كەوتبوونە دەست حزب الله.

ئەم چالاكییە سەركەوتنێكی بێوێنەی تۆماركرد بۆ حزب الله و هەموو ئەوانەش كە لەتارانەوە سەرپەرشتی پرۆسەكەیان دەكرد كە پیشتر وێنەی نەبوە ، كارەكەش لە ڕێگەی دەزگا هەواڵگریەكانەوە هاتە ئەنجامدان. ئەوان هاتن لەجێگەیەكدا كاری خۆیان ئەنجام دا كە چەند دەیەیەكە ئیسرائیل بانگەشەی ئەوە دەكات عەرەبەكان ناتوانن زەفەر بە ئیسرائیل و دەزگا ئەمنیەكانی ببەن و كارێكی لەو جۆرەیان لەگەڵ ئەنجام بدەن و ناتوانن سیخوڕیان لەناودا بچێنن. بەڵام واپێدەچیت ئێران و حزب الله پێكەوە هێزێكی گەورەو پێشكەوتوویان بەخەرج داوە لەبەرامبەر گەورەترین دوژمن و نەیاری خۆیان و نەتەوەی عەرەبیدا، لەوەدا سەركەوتنی گەورەیان بەدەست هێنا كە عەرەبەكانی ناو ئیسرائیلیان بەكار هێناو خستیانە ناو كارەكەوە. هەندێك جاریش سەركەوتنیان بەدەست هێناوە كە خەڵكی تایبەت دروست بكەن و لەناو ئەو دەزگا هەستیارانەدا دایان بنێن كە لە دروست كردنی بڕیارەوە نزیكن لەناو ئیسرائیل دا.

 

لەناو ئەو دەزگایانەشدا وەزارەتی بەرگری ئیسرائیل هەبووە، هەموو ئەو كارانەش بە نهێنی ماونەتەوە تا ئەم دواییانە، لەو ماوانەی پیشووشدا تەلئەبیب دووبارە زریانێكی ئەمنی رووی تێكردەوە، زریانێك لەوانەی پێشوو بەهێزتربوو، ئەوجارەیان ئێران توانی سەركەوتوو بێت لە بەكارهێنانی پێنووسی وەزیرێكی ئیسرائیل و ئەوەش بە مانای ئەوە دێت كە توانیویانە سنووری دەزگا ئەمنیەكانی ئەو وڵاتە ببڕن و سیخوڕیان تێدا بچێنن.

عەقڵی كارامەی ئێران:
دامەزراندنی دەزگای هەواڵگریی ئێران دەگەڕێتەوە بۆ ساڵی 1957 ئەو كات ویلایەتە یەكگرتوەكانی ئەمەریكا هاوڕێ لەگەڵ ئیسرائیل كەوتنە هاوكاری كردنی –محەمەد رەزای پەهلەوی- بۆ ئەوەی رێكخراوێكی ئەمنی و سیخوڕی نیشتیمانی بەناوی –ساواك- بۆ ئێران دروست بكەن، ئامانجی سەرەكی ئەم دەزگایە لە سەرەتاوە بریتی بوو لە پاراستنی رژێمی شاهەنشاهی لە دزەكردنی شیوعیەكان بە گشتی و حیزبی –تودە- بەتایبەتی بۆ ناو دەسەڵاتەكەی. ئەو دەزگایە ڕێگە پێدراو بوو كە چاودێری ورد بخاتە سەر رۆژنامەووسان ، ئەكادیمی و سەندیكاكانی كرێكاران، ئەوەی ئەو دەزگایە بەدەستی هێنا دروستكردنی دۆخێكی مەترسیداری دڕندانەبوو كە مل كەچی هیچ جۆرە یاسایەك نەدەبوو.

لەو سەرەتاوە –ساواك- نزیكەی 15 هەزار كارمەندی هەبوو لە گەڵ هەزاران هەواڵدەری تایبەت، بەپێی ئەو سەرچاوانەی كە دوای شۆڕشی ئیسلامی ئێران بڵاو بوویەوە چالاكیەكانی ساواك لە دەرەوەی وڵات سنووردار بووەو لەسەردەمی هاتنی شۆڕشی ئیسلامیش دا بەتەواوەتی كۆتایی هاتوە، دوای سەركەوتنی شۆڕشی ئێران دەزگایەك دانرا بۆ هەواڵگری دەرەوەی سنوورەكان و ناویان لێنا –ساواما- كە كاری ئەوان كۆكردنەوەی زانیارییە سیخوڕیەكان بوو لەدەرەوەی سنوور. لەناوخۆشدا –سوپای پاسداران- دامەزرا بۆ ئەوەی رژێم لەهەڕەشە ناوخۆییەكان بپارێزێت، بەڵام دواجار ئەم دەزگایەش دەستی دایە كاركردن لە دەرەوەی سنوورەكانی ئێران.

لە مانگی ئابی 1983 دا پەرلەمانی ئێران رەزامەندی نواند لەسەر دروستكردنی وەزارەتی هەواڵگری و ئاسایشی ئێران و تێكەڵكردنی لەگەڵ دەزگا هەواڵگرییەكان لەناوخۆی وڵاتدا، دوای یەك ساڵ لەو بەروارە، وەزارەتەكە پێكهات بەڕاوێژ لەگەڵ بەرپرسانی ساواكی پێشوو لەكاتی جەنگی عیراق و ئێران دا، ئێران هەموو ئەوانەیان بەكاردەهێنا بۆ كۆكردنەوەی زانیاریی بەتایبەتی ئەو زانیارییانەی پەیوەندییان بەو جەنگەوە هەبوو، دواتر ئەو كارە رووی كردە خەڵكە خوێندەوارو رۆشنبیری ئێران و زنجیرەیەك كوشتن و تیرۆریان لێكەوتەوە، لەو ماوەیەدا 80 كەس لە نووسەر و رۆشنبیرو وەرگێڕو چالاكانی سیاسی پێوە بوون و كوژران، كوشتنەكانیش بە شێوەی جیاوازو سیناریۆی جیاوازئەنجام دەدران، وەك روداوی هاتووچۆ، لێدان، تەقەلێكردن، بەكارهێنانی دەرزی پۆتاسیۆم. 

لەو ماوەیەدا، هەرچەندە دەنگی ناڕەزایی گەورە بەرزببوویەوە، بەڵام تا ئەو كاتانەش دەزگا هەواڵگریەكانی ئێران لەبەر جەنگ نەیاندەپەرژایە سەر ئیسرائیل نە لەڕووی سەربازی و نە لە ڕووی سیاسیەوە، بەڵام لە ناوەڕاستی نەوەدەكان بە توندترین شێوە بارودۆخەكە گۆڕا، لەبەر ئەوەی وەزارەتی –ئیتیلاعات- دوو چالاكی لە دژی سەفارەتی ئیسرائیل ئەنجامدا لە بیونس ئایرسی پایتەختی ئەرجەنتین لە ساڵەكانی 1992 و 1994 بووە هۆی كوژرانی 85 كەس و بریندار بوونی 150 كەسی تر، ئەم كارەش بووە هۆی ئەوەی ئەرجەنتین گرێبەستی هاوكاری كردنی نەوەویەكەی لەگەڵ ئێران هەڵپەسێرێت.

بە ئامانجگرتنی سەرچاوە داراییەكان و كەسایەتییە ئیسرائیلیەكان و هاوڵاتیانی ئیسرائیل لە دەرەوەی وڵاتەكەیان بووە كاری دەزگا هەواڵگریەكانی وڵاتی ئێران لەگەڵ دەزگا هاوشێوەكانی تریان لە سوپای پاسداران و حزب الله و هاوئاوازەكانیان پێك هاتبوو، ئەم كارانە بۆ ماوەی دوو دەیە -20 ساڵ- درێژەی كێشا، یەكێك لە كارە دیارەكانیش بریتی بوو لە بە ئامانج گرتنی ئۆتۆمبێلێكی دبلۆماسی ئیسرائیل لە هندستان كە دەیانویست نوێنەری سوپای ئەو وڵاتە لە نیودەلهی بكوژن، لەو چالاكیەدا هاوسەری كەسی بە ئامانج گیراو بریندار بوو.

بۆ ئێرانیەكان و حزب الله وڵاتانی ئەرجەتین و هندستان دوو ئامانجی زۆر لەبار بوون بۆ ئەوەی بچنە شەڕی تەلئەبیبەوە، لەبەر ئەوەی لەناو وڵاتی ئەرجەنتین دا نزیكە چارەكە ملیۆنێك یەهوودی هەبوون كە دووربوون لە وڵاتی خۆیان ئەوەش زۆر ئاسان بوو بۆ ئێرانیەكان و حزب الله كە زیانی گەورە لە ئیسرائیل بدەن و ئەوەندەش خەرجی نەبات. هەرچی هیندستانیشە لەبەر ئەوەی هاوپەیمانێتی سەربازییان هەبوو لەگەڵ ئیسرائیل شانۆیەكی زۆر لەباربوو بۆ چالاكی ئێرانیەكان، لە ساڵی 1991 ەوە ئیسرائیل بایی نزیكەی نۆ ملیار دۆلار چەكی بە هیندستان فرۆشتووە، هەر بۆیە هیندستان بوەتە بازاڕێكی زۆر باش بۆ فرۆشتنی چەكی ئیسرائیلی. هیندستان مانگی دەستكردی سیخوڕی ئیسرائیلی ناردوەتە ئاسمان بە هاوكاری مووشەكی هیندی ئەوەش بە ئامانجی سیخوڕی كردن بەسەر پرۆژەی بەگەڕخستنی كارگەو چەكە ئەتۆمیەكانی ئێران.

هەرچەندە ئێران سەركەوتنی باشی بەدەست هێنا لەبواری لێدان لە بەرژەوەندیەكانی ئیسرائیل لەدەرەوەی وڵاتەكەی خۆی، لەهەمان كاتدا ئێران سەركەوتوو بوولەوەی خەڵك بخاتە ناو دەزگای هەواڵگری ئیسرائیل-موساد- ەوە، لەبەرامبەر ئەوەدا ئیسرائیل یش چەندین جار سەركەوتووبووە لەڕێگەی ئۆپۆزسیۆنی ئێرانیەوە زانیاری گەورەیان چنگ بكەوێت، دیارترینیان جەنراڵ –عەلی رەزا ئەسغەری –بوو كە توانی بوو تۆڕێكی بەهێز لە نێوان ئێران و حزب الله و سوریا دا دروست بكات، هەمووان باوەڕیان وایە ئەسغەری سەرچاوەی زانیارییە هەواڵگیریەكانی ئیسرائیل بووە كە لە چالاكی – البستان- ی بەناوبانگدا سوودیان لێ بینی و توانییان كارگەی بەرهەم هێنانی نەوەوی سوریا لە -دیرالزور- بۆردومان بكەن لە مانگی سێبتەمبەری 2007 دا.

ئەوە یەكەم چالاكی موساد نەبووە لە دژی ئێران، لە 10/4/2012 دا وەزارەتی ناوخۆی ئێران رایگەیاند لەناوەڕاستی ئێراندا تۆڕێكی گەورەی سیخوڕی ئیسرائیلییان گرتووە كە خەریكی كۆركردنەوەی زانیاری بوون لە سەر چالاكی ئەتۆمی ئێران، ئەوان دوای ئەو چالاكیە ئاماژەیان بەوە دا هێزەكانی سەر بەوەزارەتی ئیتیڵاعات توانای بەهێزیان هەیە بۆ پووچەڵكردنەوەی چالاكیە سیخوڕیەكانی ئیسرائیل، ئەوان ئەو جەنگەیان ناونا (جەنگی هەواڵگری كراوە لەنێوان هەردولا). هەر بۆیە دزەكردن بۆ نێو دەزگا ئەمنی و سیاسیەكانی ئیسرائیل، بوو بەخەون و ئامانجێكی شەرعی گەورەی ئێرانیەكا ن، تاڕادەكیش ئێرانیەكان تیایدا سەركەوتوو بوون، هەروەك كاری هەموو دەزگا هەواڵگریەكان دوای چەند ساڵێك لەڕوداوەكان سەرەداوەكانی سەرهەڵدەدەن و بەدەر دەكەون و درێژەی چیرۆكەكە دەكەوێتە ناو خەڵكەوە، بەڵام هەمووی ئاماژەی تەواوەتیان بۆ ئەوە دەكرد كە لە پشتی ئەو چیرۆكانەوە ئێران وئیسرائیل هەن و تاڕادەیەكیش هۆكارو شێوازەكانیان لەیەكەوە نزیك بوون.

لەناو دڵی موساد دا:
تا ئیستەش چیرۆكی زیندانی(X) لە نێو ئیسرائیل و دەرەوشدا جێگەی قسەوباسە، ئەو چیرۆكانە باس لە توانای دەزگا هەواڵگریەكانی ئێران دەكەن لەناو ئیسرائیل دا، لەمانگی كانوونی یەكەمی 2010 دا تەرمی بەڕێوەبەرێكی موساد –بن زایگر- بە هەڵواسراوی لەناو گەرماوی زیندانی –ایالون- ی رملەدا دۆزرایەوە، لە كاتێكدا ئەو زیندانە لە ژێر چاودێری ورد دایەو دەكەوێتە ناوچە داگیركراوەكانی باكووری رۆژهەڵاتی تەلئەبیب. هەمووان پێیان وابوو ئەو بەرپرسە گەورەیەی مۆساد كاری بۆ ئێرانیەكان كردووە.

 زیندانی ژمارە (15) كە زایگەری تێدا كوژراوە لە دوو بەش پێكهاتووە، بەشێكیان قەرەوێڵەی نوستنەو لایەكیشی شوێنی دانیشتن و دروستكردنی خواردنە، بەشەكەی تر ژورێكی بچووكە بۆ خۆشۆردن لەگەڵ سەرئاوێك، سێ كامێرای چاودێری تێدایە، كەتایبەتە بەزیندانیە مەترسیدارو تایبەتەكان، لەنێو ئەو زیندانەدا پێشتر –یغال عمیر- ی بكوژی سەرۆك وەزیرانی پێشوو –ئیسحاق رابین-ی تێدا بووە، دوو ساڵ دوای ئەو روداوە هەمووان چاوەڕێ بوون زانیارییە سەرەتایەكانی ئەو كوشتنە بێتە دەرەوە كە بووە مایەی گفت و گۆی توندی نێو وڵاتی ئیسرائیل، بۆ ئەوەی خەڵكی بەتەواوی لە راستی رووداوەكە شارەزا بن.

هیچ ئاماژەیەكی سەرنج راكێش لە ئارادا نەبوو بۆ زایگر كە سەرنجی بچێتەسەر، ئەولەناو خێزانێكی یەهودی دا گەورە بوو لە پارێزگای باشووری رۆژهەڵاتی –ملبورن- پەیوەندی كردووە بە لاوانی چەپڕەوی یەهودیەوە- هاشووم هاتزاییر- دواتر چوەتە زانكۆی –موناش- و یاسای خۆێندووە، دواتر چوەتە ئیسرائیل و لە ئۆردوگا جولەكە نشینەكانی –گازیت- نیشتەجی بووە لە ساڵی 1994.

لەگەڵ سەرەتای ساڵی 2000 ئیسرائیل بانگەوازی گشتی دەكات بۆ دامەزراندن، بن زایگر هەست دەكات لەو ڕێگەیەوە دەتوانێت خەونەكانی بەدی بهێنیت، لە لایەكی دیكەشەوە ئیسرائیل چاوی لەسەر كەسانی وەك زایگر بو چوون خاوەنی پاسپۆرتی پلە یەك بوو، دەیتوانی بۆ هەرشوێنێك بیەوێت سەفەر بكات، ئەمەش هیچ گومانێكی لای كەس دروست نەدەكرد و وەك گەنجێك لێیان دەڕوانی. سەرەڕای ئەوەی ئوستورالیا بە پێی یاسا هاوڵاتیان دەتوانن چەند جارێك ناوی خۆیان بگۆڕن و داوای پاسپۆرتی نوێش بكەنەوە، ئەمەش بوەتە هۆی ئەوەی كە ئەو كەسە ئوستورالیە بە ڕەگەز ئیسرائیلیانە چەندجارێك ناوی خۆیان بگۆڕن.

زایگەر بەسەركەوتوویی تاقیكردنەوە ئیسرائیلیەكانی تەواو كردوە، پاشان چوەتە نێو بەرنامەی فێركاریی بۆماوەی یەك ساڵ سەبارەت بە خۆشاردنەوەو ساختەكردنی بەڵگەنامەكان، ئەوەش پێش لەوە بوو كە مۆسادی ئیسرائیلی بینێرن بۆ میلانۆی ئیتالیا بەكارێك لە ساڵی 2005 ئامانجیش ئەوەبووە بچێتەناو كۆمپانیایەكی بازرگانییەوە كە مامەڵەیان لەگەڵ ئێران و سوریا دەكرد.

ئەو ئەفسەرە ئیسرائیلییە كارێكی زۆر باشی بۆدەدۆزرێتەوە لەژێر پەردەو ناوێكی زۆر دەگمەن و تایبەت دا كە پەیوەندیی لەگەڵ ئێرانیەكان هەبێت، ئەمەش پێش لەوەی داوای لێبكەن بگەڕێتەوە بۆ تەلئەبیب لەساڵی 2007  بۆئەوەی لە یەكەی –تسومیت- گار بكات، ئەو یەكەیە بەپرس بوو لە شرۆڤەو شیكاری هەموو ئەو زانیارییانەی كە دەگەشتنە مۆسادی ئیسرائیلی ، پێش لەوەش داوای كردبوو كەمۆڵەت وەربگرێت كە بەمەبەستی خوێندن بگەڕێتەوە بۆ ئوستورالیا، بەمەبەستی دابڕان و دووركەوتنەوەی یەكجارەكی لەو ژیانە جەنجاڵەی تێی كەوتبوو، ئەم ئامانجەش بە ئاشكرا ڕاینەگەیاندبوو، بەڵكو ئامانجێكی شاراوەی بوو.

دوای چەند مانگێك چالاكیەكانی دەزگای هەواڵگری موسادی ئیسرائیلی تووشی هەڵدێرو نشێوی گەورە بوویەوە، كە خۆشیان سەریان لێدەرنەدەكرد، چوون دەسەڵاتدارانی لوبنانی دوو گەورە جاسووسیان دەستگیركردبوو لە وڵاتەكەیاندا ئەوانیش –زیاد الحمصی- بوو كەر ناوی نهێنیەكەی لەنێو موساد دا ناسراوبوو بە –هیندی- ، كاری سەرەكیەكەی بریتی بوو لە ناردنی زانیاری بۆ ئیسرائیل لەسەر ئەوەی پلانێك چۆن دابڕێژن تا حەسەن نەسروڵای سەرۆكی حزب الله بكوژن، هەرچی كەسی دووەمیشە –مستەفا عەلی عەوازە- بوو، ناوی نهێنی موسادیەكەی –زوزی-بوو، كە هەموو كارێكی ئەوە بوو چی زانیاری هەیە لەسەر حزب الله كۆی بكاتەوەو بۆ ئیسرائیلی بنێرێت.

سەبارەت بە ئیسرائیلیەكان ئەوە گەورەترین تێكشكان و نەكسە بوو كە دەزگای هەواڵگری موساد لەو ناوچەیەدا ڕووبەڕوی بووبێتەوە، زانیاریەكان لە شوێنێكی دیكەی لوبنانەوە بە پەلە گەیشتنە ئیسرائیل، ئەفسەرە ئیسرائیلیەكە لەو ماوەیەدا لە ئوستورالیا بوو، فەرمانی پێكرا بگەڕێتەوە بەخێرایی و لە ماوەی تەنها 10 رۆژدا گەڕایەوە ئیسرائیل و یەكسەر زایگەر یان دەستگیركرد، دواجار ئیسرائیلیەكان بەوەیان زانی كە زایگەر جاسووسێكی گەورەی ئێرانیەكان بووە.

هیچ كەسێك بە وردی و بەتەواوەتی نازانێت ئێرانیەكان و حزب الله چۆن توانیویانە ئەفسەرێكی گەورەی لەوشێوەی ئیسرائیلی قایل بكەن كە كاریان بۆبكات و ئەویش لەناو فەرمانگە هەستیارەكانی مۆسادی ئیسرائیلی دا. بەڵام ئەوەی كە هەمووان دەیانزانی ئەوەبوو ئیسرائیل بە هەموو شێوەیەك لە هەوڵی ئەوەدا بوو كە چیرۆكەكە بڵاونەبێتەوە، بەتایبەتی دوای كوژرانی زایگەر لەناو زیندانەكەیدا و لەبەردەم3 كامێرای چاودێری پێشكەوتوودا كۆتایی بە ژیانی هاتبوو. ئەوەش ئەو نهێنیە گەورەیە بوو كە زۆرینەی رۆژنامەو میدیا ئیسرائیلیەكانی سەرقاڵ كردبوو بەناوی – زیندانی ئێكس-  دوای بڵاوبوونەوەی ئەو بابەتان هەرجارەی گۆشەیەك لەو نهێنیانە دەردەكەوتن و لە هەموو قۆناغێكیشدا دەستی دەزگا هەواڵگریەكانی ئێرانی تێدا زەق دەبوویەوە، بەڵام بۆ دواجار ئیسرائیل پشت ڕاستی ئەوەی كردەوە كە زایگەر لەسەری ڕمەكەی هەواڵگری ئێرانیدا نیەو كەسانی دیكەش هەن كە هێشتا نەناسراون.

سیخوڕی لە گەورەترین پلەدا:

 گومانی تێدا نیە كە بەرپرسانی ئیسرائیلی تووشی شۆكێكی گەورە هاتن لەدوای ڕوداوەكەی - زیندانی ئێكس- لەبەر ئەوەی تەلئەبیب لەبەرامبەر تاران دا تووشی شكست بوو بویەوە، رۆژێك لە رۆژان ئیسرائیل بیری لەوە نەكردبویەوە كە ئێران و حزب الله بتوانن لە ئاستێكی ئەوەندە باڵادا -وەزیرێكی ئیسرائیلی- بخەنە ناو كارە سیخوڕیەكانی خۆیانەوە، بەڵام ئەو شتەی كە زۆر ئەستەم بوو بوو بە واقیع و راستەقینە، ئێستەشی لەسەر بێت ئیسرائیل دەیەوێت خۆی كۆبكاتەوە تا ئەو شۆكە بەری بدات، بەڵام ناتوانێت.

لە راستیدا مێژووی (پزیشك)ێكی ئیسرائیلی مێژوویەكی هەروا ئاسان نیە، پێشتر یاسادانەر بووە، وەزیری حكومەت بووە ، زیندانی كراوە لەبەر ئەوەی 32 هەزار حەبی بێهۆشكەری لەناو پاكەتی شیرینی دا بردوەتە دەرەوە، پاسپۆرتی ساختەی بەكار هێناوە، دواجاریش (گونین سیگیف)ی وەزیری وزەو ژێرخان ئابوریەكانی ئیسرائیل لەناوەڕاستی حەفتاكان، بووە.  یەكێك لە دێڕە ناخۆش و ناخ هەژێنانەی كە ئیسرائیل بەناچاری دەری بڕی ئەوەبوو كە گوتی: (كاری بۆ دەزگا هەواڵگریەكانی ئێران كردووە).

لە خەفتاكانی سەدەی رابوردوودا –سیگیف- وەزیری وزە بووە لە سەردەمی كابینەكەی -ئیسحاق ڕابین – دا، دوای چەند مانگێك لە تیرۆری رابین، شەمعۆن پێریز حكومەتی بەڕێوەبرد تا هەڵبژاردنەكانی 1996 كە بنیامین ناتانیاهۆ بۆیەكەم جار چووە سەر كورسی دەسەڵات، دوای ئەو روداوانە سیگیف وازی لە كارەكەی هێناو دەستی كرد بە كاری سەربەخۆ و پاشان بە تۆمەتی بازرگانی بە مادەی هۆشبەرەوە دەستگیر كرا كە دەیویست لە هۆڵەنداوە بیگوازێتەوە بۆ ئیسرائیل.

سیگیف حوكمی زیندانی بۆ دەرچوو بۆ ماوەی پێنج ساڵ، جگە لە سزای دارایی بە بڕی 27500 دۆلار، بەڵام بە هۆی ئەوەی كە پێشینەی نەبووە پێش لەوەی ماوە یاساییەكەی تەواو بكات ئازاد كراو بەمەبەستی كاری پزیشكی رووی لە وڵاتی نەیجیریا كرد، زۆرینەی ئەو ئیسرائیلیانەی لەو وڵاتە بوون بۆ چارەسەر چوونەتە لای ئەم پزیشكە، لەوانەش ئەندامانی سەفارەت و هەموو ئەو یەهودیانەی لەو وڵاتە بوون بۆ چارەسەر روویان لەو دەكرد، بەڵام هێشتا كێشەی دارایی هەبوو، بە پێی لێكۆڵینەوەی ئیسرائیلیەكان پەیوەندی هەبووە لەنێوان سیگیف و دوو لە سیخوڕەكانی ئێران دا، كە لە سەفارەتی ئێران لە نەیجیریا كاریان كردووە، هەندێك لە ئەندامانی سەفارەتی ئیسرائیل پەیوەندییان هەبووە لەگەڵ ئێرانیەكان، پاشان ئەو دوو كەسە وەك بازرگان و وەبەرهێنی ئابووری خۆیان ناساندووە.

لە كۆتایی دا، -سیگیف- دەستگیر كرا، لە كاتێكدا كە دەیویست بچێتە –غینیا- لەسەر داوای ئیسرائیل، ئەمە لە كاتێكدا بوو كە ئیسرائیلیەكان بە هیچ شێوەیەك لە بیری ئەوەدا نەبوون ئێرانیەكان بتوانن دەستیان بگات بەو جۆرە كەسانە، لێرەوە دەزگاو دامەزراوە ئیسرائیلیەكان زۆر نیگەران بوون لەوەی كە ئێران چۆن دەتوانن بەو شێوە زۆر شارەزایانە دەستیان بگاتە ئەو جۆرە كەسانەی لە سەنتەری بڕیارەوە نزیكن و لە ڕێگەی تۆڕی بازرگانی و بە شێوازی ئاڵۆز بیانقۆزنەوە و پەیوەندی سیاسی و بازرگانییان لەگەڵ ببەستن.

نەك هەرئەوەی بۆ هێزێكی دەرەكی زۆر سەخت و ئەستەمەی زانیاری سەربازییان لەسەر كۆبكاتەوە چی بگات بەوەی دەستیان بگات بەو جۆلاە كەسانەی كە لە لووتكەی بریاردان دان، ئەمەش پێویستی بە شرۆڤەی زۆرو گەڕانەوە بۆ ڕابووردوو هەیە.

ئەوەی یەكلایی بوەتەوە كێشەی –سیگیف-  زۆرترین رەهەندی گەورەی لەگەڵ خۆیدا بردە نێو میدیاكان و ناوەندەكانی بڕیارەوە لە تەلئەبیب، ئەمە لە كاتێكدا كە جەنگی نهێنی و بێدەنگی ئیسرائیل و ئێران ئامادەگی هەیە زیاتر و زیاتر بتەقێتەوەو چیرۆكی سەیرتر بدرێتە دەرەوە، ناتانیاهۆ لە –قیریا- باسی لەوە كردووە كە دەزگا هەواڵگیریەكانی ئیسرائیل دەستیان گەشتۆتە بەرنامە ئەتۆمیەكانی ئێران و لە ڕێگەی ئەوانەوە ئەمەریكا لە ڕێكەوتن نامەی ئەتۆمی لە گەڵ ئێران كشاوەتەوە.

كێشەی –سیگیف-ی وەزیر پشتڕاستی ئەوەی دەكردەوە كە ئێران لە توانایدا هەیە لە بەرزترین ئاست دا دەستی بگەیەنێتە بەرپرسە باڵاكانی سیاسی و ئەمنی و سەربازی و ئەو دەزگا هەستیارانەی كە ئیسرائیل لە ڕیزی دەزگا هەرە هەستیارو ئەمنیەكاندا دایناوون.
ئەم گۆڕانكاریانە ئەوەمان بیر دەخاتەوە كە گەڕێكی دیكەی جەنگە نهینیەكان لە ئارادایە و بەردەوام چەرخەكەی دەگەڕێت و دەنگی هاڕینی ئەو ئاشە هیچی كەمتر نیە لە دەنگی ناقۆڵای جەنگ و فیشەك و تەقینەوەكان.