09:31 - 02/07/2019
ناودارانى كورد چی سه‌باره‌ت به‌م كه‌سایه‌تیه ده‌ڵێن؟
نوسەر و روناكبیری كورد مەسعود محمد دەڵێت "لە كوردستاندا كە بوترایە (جەنابی سەید) دەزانرا مەبەست لە سەید ئەحمەدی خانەقایە". لەزەمانی عوسمانیدا (سەید ئەحمەد خانەقا ) بەناوبانگترین كەسایەتی كورد بووە شاری كەركوك. پاڵپشت و پشتیوانی شێخ مەحمودی حەفید بووە، هاوشانی شێخ مەحمود و چەكداری هۆزو عەشایرە كوردەكان ساڵی 1915 بەشداری كردووە لە شەڕی (شوعەیبە) دژ بە سوپای ئینگلیزەكان و لایەنگر و هاوسۆزی عوسمانیەكان بووە. هەر لەو شەڕەدا سەید ئەحمەد قۆڵێكی برینداربووە.
ئینگلیزەكان بەهۆی هەڵوێستەكانی دووریان خستەوە بۆ بە سڕەی خوارووی عێراق بۆ ئەوەی چیتر سەرئێشەیان بۆ دروست نەكات.
سەید ئەحمەد كێ بوو؟
سەید ئەحمەدی خانەقا لە ساڵی 1868 لە خانەوادەیەكی كورد لە كەركوك لە دایك بووە و ساڵی 1952 كۆچی دوایی كردووە. سەید ئەحمەد سەرداری باپیرە گەورەی خەلیفەی مەولانا خالیدی نەقشبەندی بووە، لەسەیدەكانی سەرگەڵوی ناحیەی سورداشە.
تاكو سەرەتای ساڵانی پەنجاكان كە سەید ئەحمەد لەژیاندا مابوو، دەیان كەسایەتی و دەسەڵاتداری عیراق و ئینگلیز و رۆشنبیران و عەشایری كورد و عەرەب و توركمان سەردانی خانەقا و سەید ئەحمەدیان كردووە.
خانەقاكەی مەكۆی پیاوی ئایینی و كەسانی ڕۆشنبیر و منەوەری ئەو سەردەمە بووە، هەژار و ڕێبوار لەو خانەقایە لایان داوەو تێر زگی خۆیان نانیان خواردووە و پشویان داوە.
پیاوێكی قسەخۆش و زمانپاراو و ئەدەبدۆست و نوكتەزان بوو. جارجارە پەلاری دەگرتە هەموو كەس.
مەلا جەمیل رۆژبەیانی دەڵێت" سەید ئەحمەد جارێكیان بە مەلا ئەحمەدی فەرقان دەڵێ خوا رەحمی كرد كە شێخ مەحمود، مەلیك بوو، جەنابتان شێخولئیسلام بوون هیچ كارێكمان نەكەوتە ئێوە، مەلا ئەحمەد دەڵێ، ئینگلیز باشتری زانی كە ڕەهەندەی كردی بۆ بەسڕە وەئەگەرنە سەرت لەئێمەش تێك ئەدا."
سەید پیاوێكی باڵا بەرز و شان و شەوكه‌تێكی ڕێكوپێكی هەبوو ، دەموچاوێكی پان و سوورو سپی و چاوشین بوو ، جل و بەرگی بریتی بوو لە كەواو سەڵتە یا كەواو چاكەت و لەگەڵ عەبای لەبەر كردووە و جامانەی بەسەریەوەو جاروبار مێزەری حاجیانەی لەسەرناوە. وەك پیرەمێردی شاعیر باسی كردووە دەنگیشی خۆش بووە و جاروبار لەبەر خۆیەوە مەقامی بەسۆز و دڵنشینی خوێندووە.
خانەقای سەید ئەحمەد لە سەردەمی عوسمانی
ئەو خانەقایە لەساڵی (1778) شێخ قادری سوور باپیری سەید ئەحمەد، پارچە زەوییەكەی كڕیووە و مزگەوتێكی دامەزراندووە كە لەو سەردەمە بە مزگەوتی سەرا بەناوبانگ بوو، پاشان لە ساڵی 1834 بە فەرمانی سوڵتانی عوسمانی (عەبدولمەجیدی یەكەم) مزگەوتەكە گەورە و فراوان كراوەتەوە و پێشكەش بە بنەماڵەی (سەردار) كراوە كە دواتر بە بنەماڵەی (خانەقا) ناسران.
بنەماڵەی خانەقا سەیدی بەرزنجەیی و ڕێبازیان نەقشبەندییە و زیاتر لەدوو سەدەیە بەهۆی خانەقاوە لەكەركوك نیشتەجێن و نازناوی خانەقایان وەرگرتووە ، پیاوی بەناوبانگی سەدەی ڕابردوویان سەید ئەحمەدی خانەقا (1868 – 1952) سەر بە كوردایەتی و شێخ مەحمود بووە ، چاوی لە پایەی میری نەبووە ، لەسەر هەڵوێستی توندی دژی ئینگلیز لەبیستەكاندا بۆ ماوەیەك بۆ بەسڕە دوورخرایەوە.
ئەم بنەماڵەیە لە دەوروپشتی كەركوك خاوەن دەیەها گوند بوون ، لەناو شاریشدا دیوەخانەیان جمەی ئەهات و جێی پەنای ئەو خەڵكە و نان بدە بوون.
سەید ئەحمەد و كوڕەكانی و بنەماڵەكەی یەكێكن لە دیارترین بنەماڵە ناودارەكانی كورد لە كەركوك ، ڕۆژانە زیاتر لە (150) كەس زیاتر لە خانەقاكەی نانیان دەخوارد. شەوانە زیاتر پەنجا كەس لە خانەقا دەخەوتن.
خانەقای سەید ئەحمەد نەوای غەریب و توێشوی برسی و جێی حەسانەوە بوو، چونكە هەموو كەسێك دەیتوانی سێ ژەمە بێ منەت لە خانەقا نان بخوات و پێشی نەگوترێ ناوت چییە هه‌ر له به‌ر ئه‌وانه بووه كه مەلای گەورەی كۆیە گوتویەتی: " خانەقای سەید ئەحمەد سەفارەتی كوبرای كوردە لەشاری كەركوك".
مێژوونووس مەلا جەمیلی رۆژبەیانی لەنوسینێكدا دەڵێت "سەرانی عەشائری كورد و عەرەب لە زەمانی عوسمانییدا هەموویان بۆ ڕاپەڕاندنی كاروبار ، احتیاجی لوتفی سەید ئەحمەدی خانەقا بوون".
سەید ئەحمەدی خانەقا لەسەردەمی عوسمانیدا زۆر بەدەسەڵات بوو، كەسێكی گوێلێگیراو بووە لەلای هۆزە كوردییەكان، سەرانی شێخ بزێنی و ساڵەیی و شوان و بیبانی و كافرۆشی و شێخەكانی بەرزنجەی قەرەحەسەن خۆیان بەدۆستی خانەقا دەزانی، هەروەها سەرانی هۆزی كاكەیی جەباری و جاف و زەنگنە ئەگەر كارێكیان بۆ هەڵنەسوڕایە هانایان دەبرد بۆ سەید ئەحمەد، سەرانی ئەلعوبەید و جبوری و بەیاتی و توركمانەكانی لەیلان و بەشیر و تازە خورماتوو حەویجە خۆیان بەدۆستی خانەقا ئەدایە قەڵەم و خۆیان بەدۆستی سەید ئەحمەد دەزانی.
كاربەدەستانی حكومەت رۆژانە پێش رۆیشتنیان بۆسەر كارەكانیان لە خانەقا لایان داوە و قاوەیان دەخوارد، حكومەت بۆ ئیش و كارەكانی پرسی بە سەید دەكرد، خانەقا مەجلیس و مەقامی پیاوچاكان و كەسایەتیەكانی كەركوك و كوردستان بوو، خوێندكارانی حوجرە لە سنوری كەركوك كە خوێندنیان تەواو دەكرد، سەید ئەحمەد وەك مەلا دایدەمەزراندن.
لەجەنگی جیهانی یەكەم لەساڵی 1914 كاتێ گرانی بەسەر خەڵكیدا هاتووە، سەید ئەحمەد لەماڵەكەی خۆی پەنجەرەیەكی تایبەتی كردبوه‌وە و دەستی كردبوو بە دابەشكردنی نان و خواردن بەسەر هەژاران و لێقەوماوان.
سەید ئەحمەد و ئینگلیزەكان
لە ساڵی (1923) ئینگلیزەكان سەید ئەحمەدیان نەفی كردبوو بۆ شاری بەسرە، ئەم دوور خستنەوەیە بۆ ئەوە بوو چیتر سەرئێشەیان بۆ دروست نەكا، تا ساڵی 1925 لەوێ بوو و پاشان گەڕایەوە بۆ كەركوك. حكومەتی ئینگلیز بۆ ئەوەی سەربخاتە سەر سەید ئەحمەد، هانی (مەلا قادری ئیمام)ی ئەوقافی دا، لایەك لە حەوشەی خانەقایان دابڕی و كردیان بە قوتابخانە (مەدرەسی عیلیمیە)، كە ئێستا شوێنی كتێبخانەی گشتییە، هەربۆ ئەوەی تۆڵە لە سەید ئەحمەد بكەنەوە چونكە سەید (موجاهید) بوو وەك كەسایەتی كورد بۆ پشتیوانی سوپای عوسمانی لە شەڕی شوعەیبە و بەسرەدا دژی سوپای ئینگلیزەكان بەشداری كرد، كە لەو شەڕەدا قۆڵی زامار بوو.
حكومەتی ئینگلیز لەسەرەتادا ویستبوی سەید ئەحمەد بكات بە ( موتەسەڕیف) بەڵام سەید وەزیفەی قبوڵ نەكردبوو ، لەسەر هەڵوێستی خۆی سور بوو.
ئەدمۆندس لەكتێبەكەیدا، (كورد و تورك و عەرەب) دەنوسێت "پیاوێكە بەڕێوەچوون لەگەڵیدا گرانە، هەوڵ دەدا خەڵكی گڕگرتوو بكا و ئاگری فیتنە خۆش بكا، لەكاتی جەنگی جیهانی لەگەڵ موریدەكانی جیهادی كردووە شان بە شانی توركەكان لە شوعەیبە و ناسریە دژ بە سوپای ئینگلیز لە 1915، پاشان لەكاتی باسكردنی مەسەلەی موسڵ كاری لەپێناو بەرژەوەندی توركەكان كردووە، لەساڵی 1923 گیراوە. دیارترین كەسایەتی كوردی شارەكە سەید ئەحمەدی خانەقایە، لەبنەماڵەی بەرزنجیەكانە، بەڵام ئەمان پێچەوانەی بەرزنجیەكان، ڕێبازی نەقشبەندیان هەڵبژاردووە، ماڵەكەیان لەناو تەكیەكەیاندایە، هەردەم كراوەیە بەڕووی خەڵكیدا، كەسێكە زۆر قورسە كۆنتڕۆڵ بكرێت."
لەساڵی 1947 مستەر (ئەدمۆندس) گەشتێكی بە كوردستاندا كرد لەسلێمانی لەگەڵ تۆفیق وەهبی بۆ دوعاخوازی "فایەق بێكەس"ی شاعیر قەسیدەی بیست و حەوت ساڵەی دا بەگوێیا ، دواتر هات بۆ كەركوك و چوو بۆ لای سەید ئەحمەد، لەخواحافیزیدا سەید ئەم شیعرەی حافزی دابوو بە گوێیا:
عمرتان بادا مدام ای ساقیان بزم جم
گرچە جام مانشد پرمی بە دوران شما
سەید مەبەستی بوو ئەو پەیامە بدا بەگوێی ئینگلیزەكان كە (گەرچی كورد لەسەردەمی ئێوەدا هیچی دەس نەكەوت).
دیاری مەلیك فەیسەڵی رەتكردەوە
لەسەرەتای ساڵانی سییەكان مەلیك فەیسەڵی یەكەمی پاشای عێراق لەسەردانێكیدا بۆ شاری كەركوك ، موتەسەڕیفی كەركوك و سەرۆك و پیاوماقوڵانی كورد و چەند كەسایەتیەكی توركمان و عەرەب ، لەیانەی فه‌رمانبه‌ران پێشوازی گەرم لە مەلیك دەكەن، هەریەكێ لەمانە كورسی تایبەتی بۆ دانرابوو و كورسی سەید ئەحمەد لە تەنیش كورسی مەلیك فەیسەڵ بوو ، پاشان مەلیك هەڵسا و گوتارێكی بۆ ئامادەبووان خوێندەوە ، دواتر دەست دەكا بە دابەشكردنی عەبا ، كە ئەم عەبایە لەو ڕۆژگارە زۆر بەنرخ بووە چونكە لە مووی حوشتر دروست كرابوو، بەسەر ئەو كەسانەی كە لەوێ ئامادەبوون، تا سەرە دەگاتە سەر سەید ئەحمەد و بەڵام سەید عەباكەی وەرنەگرتبوو، سەرۆكی دیوانی مەلەكی هاتە قسە گوتی: جەنابی سەید بۆ قەبوڵی ناكەی؟ سەید ئەحمەد پێی دەڵێت: من پێویستم بە عەبا و پارەو دیاری نییە، بەڵام من داوا لە مەلیك دەكەم یارمەتیمان بدا و هەركاتێ ویستم سەردانی بكەم دەرگای كراوە بێ بۆم، چونكە جاروبار كێشەكان لەبەغدا چارەسەر دەكرێن. مەلیك بەخۆشحاڵیەوە داواكەی سەیدی قبوڵ كردبوو.
دۆستی شاعیران بووەو هەزاران شیعری لەبەربووە
سەید ئەحمەد خانەقا كوردی و فارسی و توركی و عەرەبی بە ئەدەبەوە فێربووەو توانایەكی بەهێزی لەبەركردنی هەبوو ، هەزاران هەڵبەستی ئەم دیوانانەی لەبەر بووە ( نـالی ، سالم ، مەحوی ، وەفایی ، شێخ ڕەزا ) لە شاعیرانی فارسی زمان (حافزی شیرازی ، فیردەوسی و كەلیم و بێدڵ و قائانیی و نیزامی) و (نەفعی و نامیق كەمال)ی تورك زمان و لە شاعیرانی عەرەبیش ( موتەنەبی و ئەبو نەواس ).
زۆربەی شاعیران و زانایان و رۆشنبیرانی كەركوك و سلێمانی و هەولێر و كۆیە و شارەكانی كوردستان سەردانیان كردووە لەوانە: "شێخ ڕەزای تاڵەبانی و ئەسیری و صابری و وەفایی و پیرەمێرد و عەبدولرەحمان بەگی بابان و شێخ محمدی خاڵ و گۆران و فایەق بێكەس و دڵداری شاعیر ، عەلائەدین سه‌جاددی و زێوەر و بێخود و مەلای گەورەی كۆیە و مەلا فەندی و مەلا عەبدولكەریمی مودەڕیس".
زۆربەی شاعیرانی ئەو رۆژگارە دەچوونە دیدەنی سەید ئەحمەد و بەقسەی خۆش و شیعری تازە كاتیان بەسەر دەبرد.
سەید ئەحمەد و شێخ ڕەزا
شێخ ڕەزای تاڵەبانی دەچوو لای سەید ئەحمەد لە خانەقا قاوەی دەخواردەوە و شیعری تازەی بۆ دەخوێندەوە و ڕوونوسی بۆ بەجێدەهێشت. سەید ئەحمەد، یەكجار شێخ ڕەزا لەبەردەمیدا شیعرێكی خوێندبێتەوە لەبەری كردووە. زۆرترین و چاكترین شیعری شێخ ڕەزا لەلای سەید ئەحمەد بووە.
شێخ ڕەزا سەدان جار لەگەڵ میوانانی تایبەتی لە خانەقادا نانی خواردووە بۆ ئەوەی سەربخاتە سەر سەید دەیگوت: سێ ئیسم هەن بێ موسەمما هەروەكو ئاوی بەقا ، تەیری عەنقا ، ئاوی جابوڵقا ، پڵاوی خانەقا. یا دەیگوت: "تف لە سەید ئەحمەدو خانەقاو نانی ، لە تەعامی بامیەو شەلم و باینجانی" ، كە سەید لێی دەپرسێ كورە ڕەزا چیت وتووە: شێخ دەڵێ: وتومە "به‌هـ لەسەید ئەحمەد و خانەقاو نانی" خەڵقی گۆڕیویانە، سەید قاقا پێدەكەنی.
شێخ ڕەزای تاڵەبانی زۆر دەچووە خانەقا و قاوەی دەخواردەوە و شیعری تازەی بۆ سەید ئەحمەد دەخوێندەوە و دەیوت: سەید شیعرەكانم بپارێزە، خەڵك نە قەدری شیعری دەزانن نەخوێندنەوەی، بەكوردی شیعرەكانم (ئەگێن).
پیرەمێرد، سەید ئەحمەدی وا ناسیووە
پیرەمێرد چەندجارێك لە رۆژنامەی ژین دەربارەی كەسایەتی سەید ئەحمەدی خانەقا بابەتی نووسیووە: "تا هێزو لێزم بوو ساڵی سێ رۆژ بەتایبەتی دەچوومە كەركوك و بە خزمەت سەید ئەحمەد دەگەیشتم.. ئەگەرچی ئەو عالەمە بە ئەهلی كەرامەتی دەزانن و بە دەست ماچكردن، پارەی سابوونی چڵكی دەست شتنیان لە كۆڵ خستووە، من هیچ ئیشم بە دەستی نەبوو، دڵی و دەمیم دەویست." پیرەمێرد لە رۆژنامەی ژیان و ژیندا چەند وتارێكی لە ستایشی سەید نووسیوەو دەڵێ: " ئەم سەید ئەحمەدە ئینكار ناكرێ كە هەڵكەوتووە، قیاسی لەهیچ پیاوێكی ناودار ناكرێ، ئەو سیفەتانەی كە بۆ ناودار دانراوە هەموویانی تیا هەیە، لای من وایە هەزار شیعری ئەدەبی و دوو سەد ئەسەری عیلمی لای خوا و بەندە سەد قڕان و شەش نان نایێنێ كە لە ڕێی خوادا بیبەخشی. خانەقا، دارو بەردی بەزوبانی حاڵ شاهێدی ئەدەن كە زۆر پەككەوتە و لێقەوماوی تیا بوژاوەتەوە و ژیاوە و پارێزراوە، ئەمەش ئەوەنەبێ بەخەساندنی هەژار و گەڕو تەشقەڵە بوبێ بەڵكو بەڕەنجی شان و كشتوكاڵ و ماڵی حەڵاڵی خۆی بووە".
پیرەمێرد نوسیویەتی " لەم ڕۆژانەدا دوو كەس ئەو دیوەو دیویان گرتبووم، دەیانگوت: دەتخنكێنین بمری، ئەوسا قەدرت دەزانین. ئەوە من كە تەنیا بە پەندی پێشینانێك وام پێ دەڵێن. ئەوەی من هەر قسەیە. خۆ سەیید ئەحمەد هەزار كردەوەی باشی هەیە".
پیرەمێرد لەكۆتایی نوسینەكەی دەڵێ " زۆرتریش مات ومەلوولی ئەوە گرتبوومی كە ئەگەر سەید ئەحمەد نەمێنێ نەك كەركوك و سلێمانی عالەمی كوردەواری دەبێ چی بكەن.؟ چونكە نایەتە عەقڵەوە یەكێكی تری وا هەڵكەوێتەوە".
وەفایی و بێ وەفایی چەرخی چەپگەرد
سەید ئەحمەد ساڵی (1899) سەفەری حەج دەكا، لەم سەفەرەدا پیرەمێردی شاعیر و وەفایی و حاجی شێخ عارفی سەرگەڵو و شێخ مستەفای شێخ عەبدولسەمەدی قازی لەگەڵیدا بووە، بەڵام لەپاش بەجێ هێنانی حەج لە گەڕانەوە لەبیابانی حیجاز وەفایی نەخۆش دەكەوێ و لەتەمەنی (55) ساڵیدا كۆچی دوایی دەكات.
كاتێ وەفایی شاعیر لەسەفەری حەجدا كۆچی دوایی دەكا ، سەید ئەحمەد و پیرەمێرد بەدەستی خۆیان ناشتوویانە.
پیرەمێرد نوسیویەتی : " سەید ئەحمەد ناشتی، زۆری بۆ بە پەرۆش بوو، تا هاتینە ئاوەدانی بۆی دەگریا، زاتەن سەید ئەحمەد خۆی گرینۆكە و وەفایی-یشی لە دیارێكی غەریبیدا بەجێ هێشت."
شێخ مەحمود داوای چی لێكردووە؟
شێخ رەئوفی شێخ مەحمود لە یاداشتەكانیدا، باسی ساردی نێوانی باوكی و سەید ئەحمەد خانەقای كردووەو ئەڵێ: كە باوكم بوو بە حوكمدار سەید ئەحمەدی خانەقا كەلە كەركوك دائەنیشت زۆر لایەنگری باوكم نەبووە و لەگەڵیا سارد بووە، باوكیشم حاجی سەید حەسەنی مامی و سەید عەبدوڵڵای كوری حاجی سەید حەسەن رائەسپێرێت كە داوا لە سەید ئەحمەد بكات بچێـتە سلێمانی و لە جیاتی ئەو كاروباری ناوچەكە ببات بەڕێوە و شێخ مەحمودیش ئامادەیە لە ژێر سەركردایەتی ئەوا بێ ، بەڵام سەید وەڵامی ئەو داخوازیە ناداتەوە و نەشتونرا بزانرێت هۆی ئەو نەهاتن و قبوڵ نەكردنە چی بووە.
سرودی ئەی رەقیب لەخانەقای سەید ئەحمەد دانرا
لەساڵی ١٩٤٠ بۆ یەكەمجار سرودی ئەی ڕەقیب لە خانەقای سەید ئەحمەددا هەم شیعرەكە و هەم ئاوازەكەی لە دایك دەبن. شاعیری كورد یونس رەووف (دڵدار) كاتێ لەكۆیەوە دەچێتە كەركوك بۆ خوێندن، لەگەڵ شێخ مارف بەرزنجی و شێخ حوسێنی برای و چەن كەسێكی تر لەوێ دڵدار بۆ یەكەمجار هۆنراوەی سروودەكە بۆ هاورێكانی دەخوێنێتەوە و ئاهێك هەڵدەكێشێ ئاوات دەخوازێ كە چۆن بتوانێ ئاوازێك بۆ ئەو شیعرە دابنێ. شێخ حوسێن بەرزنجی شیعرەكەی لێ وەردەگرێ و لە خانەقاكەی سەید ئەحمەد دێنەدەرەوە و بەدەم ڕێوە لەسەر چەمی خاسەدا هەوڵدەدا ئاواز بۆ ئەو شیعرە دابنێ. دەگێڕنەوە ئەو شەوە تا بەیانی شێخ حوسێن خەوی لێ نەكەوتووە و خەریكی ئەوەبووە چۆن ئاوازێك بۆ ئەو هۆنراوەیە دابنێ.
بۆ ڕۆژی دواتر كۆڕی یاران لە خانەقای سەید ئەحمەد جەم دەبنەوە و بەرزنجی داوا لەدڵدار دەكات گوێی لێ بگرێ تا ئەو ئاوازە ببیستێ بۆی داناوە. كاتێ تەواو دەبێ دڵدار زۆری پێخۆش دەبێ و دەسخۆشیی لێدەكات. ئیترلەو ساتەوە سرودی نیشتمانیی كورد " ئەی رەقیب" لە دایك دەبێ و تائێستاش لەهەموو بۆنەكاندا لێدەدرێ.
كۆتایی سه‌ید ئه‌حمه‌د
سەید ئەحمەد لە رۆژی 18/7/ 1952 بەهۆی نەخۆشییەوە لەتەمەنی هەشتاو چوار ساڵیدا كۆچی دوایی كرد، بە ئامادەبوونی كەسایەتیەكانی كەركوك و شارەكانی كوردستان تەرمەكەی هەر لەخانەقا بەخاك سپێردراوە، مەلا جەمیل رۆژبەیانی دەڵێ: بەراستی بە مردنی سەید ئەحمەدی خانەقا دیواری كۆشكی كوردایەتی كەركوك لە بناغەوە لەرزی و كەوتە داتەپین و نیوچە فەرمانڕەواییەكی كورد ڕووخا، خەم و ماتەمی بەسەر كەركوك و كوردستاندا هێنا و هەموو كوردی خستە شین و واوەیلا.
سەید ئەحمەد خانەقا نەوەكانی سێ كوڕ و كچێك بوو ( عەبدولقادر كە بەنەخۆشی سیل كۆچی دوایی كرد، كاكە حەمەی خانەقا سكرتێری كۆمەڵەی (داركەر) بووە لەكەركوك، ئەندامێكی چالاكی حیزبی هیوا بووە. ساڵی (1963) بەپیلانی بەعسیەكان بەرووداوی فرۆكە تیرۆری دەكەن، شێخ حوسەین خانەقا ئەندامی حیزبی هیوا بوو، لە ساڵی (1954) لەسەردەمی مەلەكیدا هەڵبژێردراوە بە نوێنەری شاری كەركوك لە مەجلیسی نواب، مریەم خانی كچیشی ژنێكی خانەدان بوو و دۆستی نزیكی حەپسەخانی نەقیب بوو.
سەرچاوە:
1- خانەقای سەید ئەحمەد لە ئامێزی مێژوودا: سیروان سەرگەڵوویی
2- كورد تورك عەرەب: ئەدمۆندز ، وەرگێڕانی: حامید گەوهەری
3- دیوانی پیرەمێرد: ئومێد ئاشنا