06:44 - 07/10/2019
ترەمپ بۆچی نایەوێت عادل عەبدولمەهدی ببینێت؟
له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ی سه‌ردانی زۆرێك له وڵاتانی ناوچه‌كه‌ی كردووه و سه‌ركرده‌ی وڵاتانی دراوسێی بینیوه، هەرچەندە له‌گه‌ڵ زۆرێك له‌وڵاتانی ناوچه‌كه و جیهان ڕێككه‌وتنی ئابووری، ئه‌منی، خزمه‌تگوزاری واژۆكردووه، به‌ڵام تائێستا عادل عه‌بدولـمه‌هدی، سه‌رۆك وه‌زیرانی عێراق سه‌ردانی ئه‌مریكای نه‌كردووه و له‌گه‌ڵ دۆناڵد تره‌مپ، سه‌رۆكی ئه‌و وڵاته كۆنه‌بووه‌ته‌وه، به‌رپرسانی عێراق هۆكاره‌كه بۆ كێشه له رێكخستنی واده‌ی سه‌ردانی عه‌بدولـمه‌هدی بۆ واشنتن كورتده‌كه‌نه‌وه، به‌ڵام سه‌رچاوه سیاسییه‌كان نهێنی دیكه له‌پشت په‌رده‌ی ئه‌و باسه‌وه، هه‌ڵده‌ده‌نه‌وه.
چوار داواكاری عه‌بدولـمه‌هدی بۆ بینینی تره‌مپ ڕه‌تكراوه‌ته‌وه
به‌گوێره‌ی ڕاپۆرتێكی ڕۆژنامه‌ی (العرب)، به‌پشتبه‌ستن به سه‌رچاوه سیاسییه‌كانی ڕۆژنامه‌كه، له‌ماوه‌ی ڕابردوودا حكومه‌تی عێراق چوارجار داوای له‌كۆشكی سپی كردووه، كۆبوونه‌وه‌ی نێوان عادل عه‌بدولـمه‌هدی و دۆناڵد تره‌مپ ڕێكبخرێت، به‌ڵام كۆشكی سپی ئه‌و داواكارییه‌ی ڕه‌تكردووه‌ته‌وه.
تره‌مپ به‌بێ ده‌ستكه‌وت له‌گه‌ڵ سه‌رۆك وه‌زیرانی عێراق ناچێته كۆبوونه‌وه‌وه
سه‌رچاوه‌یه‌كی سیاسی باڵا له‌باره‌ی توڕه‌یی ئه‌مریكا له عادل عه‌بدولـمه‌هدی ده‌ڵێت، ئێستا عێراق له"ناوچه‌ی خۆڵه‌مێشی" له‌ململانێی ئه‌مریكا و ئێران وه‌ستاوه، ئه‌وه‌ش بۆ ئه‌مریكا قبوڵكراو نییه و ده‌یه‌وێت ئه‌گه‌ر عێراق هه‌ڵوێستی ئاشكراشی نه‌بێت، ئه‌وا كاربكات بۆ كه‌مكردنه‌وه‌ی هه‌ژموونی ئێران له عێراق، به‌تایبه‌ت له پرسی حه‌شدی شه‌عبی و هه‌ندێك میلیشیای نێو حه‌شد، كه به ئاشكرا هه‌ڕه‌شه له‌به‌رژه‌وه‌ندییه‌كانی ئه‌مریكا له عێراق ده‌كه‌ن، ته‌نانه‌ت دوای ئه‌وه‌ی ڕۆژی دووشه‌ممه ٣٠-٩-٢٠١٩ عادل عه‌بدولـمه‌هدی ڕایگه‌یاند، ئاماژه‌كان له‌لێكۆڵینه‌وه‌ی بۆردومانكردنی حه‌شدی شه‌عبی به‌ره‌و ئه‌وه‌ده‌چن ئیسرائیل كاره‌كه‌ی ئه‌نجامدابێت، هه‌رزوو هه‌ندێك له میلیشیاكانی حه‌شدی شه‌عبی كه له‌مێژه چاوه‌ڕێن ئه‌و قسه‌یه له‌ده‌می سه‌رۆك وه‌زیرانه‌وه ده‌ربچێت، ئاماده‌كارییه‌كانی خۆیان بۆ وه‌ڵامدانه‌وه‌ی ئیسرائیل ڕاگه‌یاند.
ڕۆژنامه‌كه باس له‌وه‌ده‌كات، زۆركه‌س له‌دیوی ڕووكه‌شی دیمه‌نه‌كه‌دا وایده‌بینن ڕه‌تكردنه‌وه‌ی دیداری عه‌بدولـمه‌هدی له‌لایه‌ن ئه‌مریكاوه، سه‌ره‌تای هه‌وڵه‌كانی دورخستنه‌وه‌ی ناوبراوه له پۆسته‌كه‌ی، به‌ڵام پێچه‌وانه‌ی ئه‌و بابه‌ته ڕاسته، چونكه له‌دیدی ئه‌مریكا ئه‌وه روونبووه‌ته‌وه كه ئێستا لایه‌نه شیعه نه‌یاره‌كانی عه‌بدولـمه‌هدی له بیانوویه‌ك ده‌گه‌ڕێن بۆدوورخستنه‌وه‌ی ناوبراو له‌پۆسته‌كه‌ی، جۆره دیدارێكی له‌وشێوه‌یه‌ش له‌نێوان تره‌مپ كه ئه‌گه‌ری هه‌یه سه‌رۆكی ئه‌مریكا داواكاریی قورس له‌سه‌رۆك وه‌زیرانی عێراق په‌یوه‌ست به میلیشیا شیعه‌كان بكات، له‌ئێستادا خزمه‌تی عه‌بدولـمه‌هدی ناكات، چونكه تره‌مپ به‌بێ ده‌ستكه‌وت له‌گه‌ڵ سه‌رۆك وه‌زیرانی عێراق ناچێته كۆبوونه‌وه‌وه.
عه‌بادی، به‌ربه‌سته گه‌وره‌كه‌ی به‌رده‌م عه‌بدولـمه‌هدی
هه‌وڵه‌كانی سه‌رۆك وه‌زیرانی عێراق بۆ نێوه‌ندگیریی له‌نێوان ئه‌مریكا و ئێران، له‌نێوخۆی عێراق كاردانه‌وه‌ی جیاوازی لێكه‌وتووه‌ته‌وه، لای حه‌یده‌ر عه‌بادی، سه‌رۆك وه‌زیرانی پێشووی عێراق بابه‌ته‌كه له‌شێوه‌ی ته‌نز باسده‌كرێت و له‌نوێترین چاوپێكه‌وتنیدا عه‌بادی كه ئێستا چاوی له‌پۆسته‌كه‌ی عه‌بدولـمه‌هدییه ده‌ڵێت،"ده‌وڵه‌ت پۆسته‌به‌ری خۆی هه‌یه، ئێمه وه‌ك عێراق بۆ به‌كارێكی له‌وشێوه‌یه هه‌ڵسین، ئه‌وه ئیشی ئێمه نییه"، ئه‌وه‌ش وه‌ك ئاماژه‌یه‌ك بۆ سه‌ردانی ئه‌مدواییه‌ی عه‌بدولـمه‌هدی بۆ سعودییه و به‌رنامه‌ی سه‌ردانی ناوبراو بۆ ئێران له ڕۆژانی داهاتوودا، به‌ئامانجی هێوركردنه‌وه‌ی دۆخی ناوچه‌كه، كه سه‌رۆك وه‌زیرانی ئێستای عێراق ئه‌ونیازه‌ی نه‌شاردووه‌ته‌وه و ده‌ڵێت، ده‌یه‌وێت عێراق ببێته هۆكارێك بۆ چاره‌سه‌ری گرژییه‌كان.
دووره‌په‌رێزی ئه‌مریكا له عه‌بدولـمه‌هدی هه‌ر به‌ته‌نیا ڕه‌تكردنه‌وه‌ی دیدارنییە
عه‌بادی له‌ڕه‌خنه ناڕاسته‌وخۆكانی له عه‌بدولـمه‌هدی به‌رده‌وامده‌بێت و ده‌ڵێت،"پێویسته هه‌وڵێكی ڕاسته‌قینه بده‌ین بۆئه‌وه‌ی ڕێگه به هه‌ڵگیرسانی جه‌نگ له‌ناوچه‌كه نه‌ده‌ین، به‌ڵام گه‌یاندنی په‌یامی لایه‌نه ناكۆكه‌كان به‌یه‌كدی به‌ته‌نیا به‌س نییه"له‌وه‌شدا ڕووی قسه‌كانی له عه‌بدولـمه‌هدییه كه هه‌فته‌ی ڕابردوو په‌یامی ئێرانییه‌كانی گه‌یانده سعودییه.
دووره‌په‌رێزی ئه‌مریكا له عه‌بدولـمه‌هدی هه‌ر به‌ته‌نیا له ڕه‌تكردنه‌وه‌ی دیداری ناوبراو له‌گه‌ڵ تره‌مپ بچوك نابێته‌وه، به‌ڵكو كاتێك تره‌مپ به‌نهێنی سه‌ردانی بنكه‌ی سه‌ربازیی عه‌ین ئه‌سه‌د-ی وڵاته‌كه‌ی له‌ئه‌نبار كرد، ئه‌گه‌ر دۆخه‌كه له‌لایه‌ن عه‌بدولـمه‌هدییه‌وه كۆنتڕۆڵنه‌كرایه و شیعه نه‌یاره‌كانی ئه‌مریكا هێورنه‌كرایه‌ته‌وه، دورنه‌بوو به‌هۆی ئه‌و بابه‌ته‌وه هه‌ڵوێستی توند دژی عه‌بدولـمه‌هدی بگیرێته‌به‌ر.
ئێستا سه‌رۆك وه‌زیرانی عێراق له‌نێوان دوو بژارده‌ی سه‌ختدایه، یان ده‌بێت مامه‌ڵه له‌گه‌ڵ ئه‌مریكا بكات و كاتێك سه‌ردانی ئه‌و وڵاته ده‌كات به‌ڵێن بدات به‌رژه‌وه‌ندییه‌كانی ئه‌مریكا له عێراق ده‌پارێزێت، یاخود به‌ڵێن به لایه‌نه شیعه‌كان بدات ڕێگه نادات له‌لایه‌ن ئه‌مریكاوه بكرێنه ئامانج، به‌ڵام چاودێران ده‌ڵێن ئه‌و دوو بژارده‌یه له‌بنه‌ڕه‌تدا هه‌ردووكی ڕوویداوه و ڕووده‌دات له‌داهاتوودا، هه‌م ئه‌مریكا حه‌شدی شه‌عبی به‌ئامانج گرتووه، هه‌م چه‌ند جارێك حه‌شدی شه‌عبی هه‌وڵی شكستخواردووی داوه بۆ بۆردوومانكردنی ده‌ورووبه‌ری باڵیۆزخانه‌ی ئه‌مریكا له به‌غدا.
له‌نێوان عه‌بدولـمه‌هدی و عه‌بادی، كامیان فریادڕه‌سی عێراقن؟
هاوپه‌یمانی نه‌سر كه حه‌یده‌ر عه‌بادی سه‌رۆكایه‌تی ده‌كات، زیاد له‌جارێك جه‌ختیكردووه‌ته‌وه له‌وه‌ی شوێنگره‌وه‌ی عادل عه‌بدولـمه‌هدی ئاماده‌كراوه كه خودی عه‌بادییه، به‌ڵام پرسیاره‌كه ئه‌وه‌یه كام له‌و دوو كه‌سایه‌تییه بۆ ئێستای عێراق گونجاون؟
به‌گوته‌ی چاودێران عه‌بدولـمه‌هدی لایه‌نگریی تێزی"ڕاگرتنی هاوسه‌نگی له‌گه‌ڵ هه‌مووان"ه، واتا له‌گه‌ڵ سه‌رجه‌م لایه‌نه‌كانی نێو ململانێكانی ناوخۆ و ده‌ره‌وه‌ی عێراق به‌یه‌ك هه‌نگاو دوربێت.
عه‌بدولـمه‌هدی به‌یه‌ك هه‌نگاو له‌هه‌ردوو پایته‌خته‌كه‌وه دووره
به‌ڵام عه‌بادی ته‌واو پێچه‌وانه‌ی تێزه‌كه‌ی عه‌بدولـمه‌هدی كارده‌كات، له‌گه‌ڵ لایه‌نێكی نێو ململانێكان تا ئاستێكی توند ده‌ڕوات، دیارترین نمونه‌ش كێشه‌ی چوار ساڵی ڕابردووی ناوبراو بوو له‌گه‌ڵ كورد و سوننه.
خاڵێكی جیاوازی ئه‌و دوو كه‌سایه‌تییه بریتییه له په‌یوه‌ندییان به واشنتن و تارانه‌وه، عه‌بدولـمه‌هدی به‌یه‌ك هه‌نگاو له‌هه‌ردوو پایته‌خته‌كه‌وه دووره، هه‌رچی عه‌بادییه ئێستا نزیكه له ئه‌مریكاوه و دووری ئه‌و له ئێرانه‌وه وایكرد، ساڵی ڕابردوو تاران سوربێت له‌سه‌ر وه‌رنه‌گرتنه‌وه‌ی ویلایه‌تی دووه‌می پۆستی سه‌رۆك وه‌زیران، له‌لایه‌ن عه‌بادییه‌وه.
نوێترین چاوپێكه‌وتنی ڕۆژنامه‌وانی كه له‌گه‌ڵ حه‌یده‌ر عه‌بادی ئه‌نجامدراوه، زۆر به‌روونی له‌ڕۆڵی ئێران له عێراق ده‌دات و كاتێك پرسیاری ئه‌و چه‌كانه‌ی لێده‌كرێت كه له‌كاتی شه‌ڕی دژ به داعش درانه عێراق و ده‌گوترا چه‌كی ئێران بوون، عه‌بادی به پێكه‌نینه‌وه وه‌ڵامیدایه‌وه و گوتی"ئه‌وه رووینه‌داوه، ئێرانییه‌كان چه‌كیان نه‌داوه‌ته عێراق، به‌ڵكو ئه‌مریكا بێبه‌رامبه‌ر چه‌ند جۆرێك چه‌كی دایه عێراق، نه‌ك ئێرانییه‌كان".
عه‌بادی به پێكه‌نینه‌وه گوتی: ئه‌وه رووینه‌داوه، ئێرانییه‌كان چه‌كیان نه‌داوه‌ته عێراق
دواینجار كه عه‌بدولـمه‌هدی داوایكردووه تره‌مپ ببینێت كاتێك بوو كه هێرشكرایه سه‌ر بیره نه‌وته‌كانی سعودییه، به‌ڵام به‌گوته‌ی سه‌رچاوه ئاگاداره‌كان خاڵێك كه ئه‌مریكا هێشتا له‌گه‌ڵ عه‌بدولـمه‌هدی له‌سه‌ری ناكۆكه، كۆنتڕۆڵنه‌كردنی لێدوانی به‌رپرسانی ئێران له عێراق و سه‌ركرده‌كانی حه‌شدی شه‌عبییه، ئه‌مریكا ده‌زانێت عه‌بدولـمه‌هدی توانیویه‌تی جڵه‌وی میلیشیاكان له‌و ڕووه‌وه بكات كه هێرشنه‌كه‌نه سه‌ر به‌رژه‌وه‌ندییه‌كانی ئه‌مریكا، به‌ڵام واشنتن ده‌شزانێت لێدوانی ئاگرینی ئێرانییه‌كان له عێراق و فه‌رمانده‌كانی حه‌شدی شه‌عبی، ده‌كرێت چه‌ند كاریگه‌ر بێت له‌سه‌ر ئه‌ندامانی میلیشیا شیعه‌كان، تا ئه‌و ئاسته‌ی به‌بێ ئاگاداریی فه‌رمانده‌كان، چه‌كداره‌كان دژ به به‌رژه‌وه‌ندییه‌كانی ئه‌مریكا چالاكی ئه‌نجامبده‌ن.