05:42 - 04/01/2020
هه‌رێمى كوردستان ئێران هه‌ڵده‌بژێرێت یا ئه‌مریكا؟
پێناچێت بژارده‌ى بێده‌نگى له‌نێوان تاران و واشنتن، تا سه‌ر به ده‌ردى كورد بخوات، پێداگرى و كه‌فوكوڵى لایه‌نه شیعه‌كان بۆ تێپه‌ڕاندنى یاساى دەرکردنی هێزه بیانییه‌كان له خاكى عێراق، كوردى خستووه‌ته وێستگه‌یه‌كى هه‌ستیاره‌وه، شیعه‌كان واژۆیان كۆكردووه‌ته‌وه تا هه‌رچى زووه په‌رله‌مان به یاسا هێزه بیانییه‌كان و به‌تایبه‌ت ئه‌مریكییه‌كان بخاته ده‌ره‌وه‌ى عێراق، ئه‌گه‌رچى ئه‌وه پرۆسه‌یه‌كى ئه‌سته‌مه، به‌ڵام فراكسیۆنه كوردییه‌كان به‌ڕاستى ده‌بێت وه‌ڵامى ئه‌و پرسیاره بده‌نه‌وه، به‌ڵێ بۆ ده‌ركردنى ئه‌مریكییه‌كان، یاخود نه‌خێر؟ هه‌ردوو وه‌ڵامه‌كه كورد ده‌خاته به‌ره‌یه‌كى ململانێكه‌وه.
هه‌ردوولا فشاره‌كانیان چڕ ده‌كه‌نه‌وه له‌سه‌ر هێز و گروپه‌كان تا خۆیان ساغ بكه‌نه‌وه
سوله‌یمانى، مردنه‌كه‌شى وه‌ك ژیانه‌كه‌ى و جوڵه سیاسییه‌كانى پڕ كاردانه‌وه‌و مشتومڕ بوو. هه‌مووان پێیان وایه ململانێكانى نێوان ئه‌مریكاو ئێران ده‌باته قۆناغێكى دیكه‌وه، هه‌ردوولا فشاره‌كانیان چڕ ده‌كه‌نه‌وه له‌سه‌ر هێز و گروپه‌كان تا خۆیان ساغ بكه‌نه‌وه، به‌تایبه‌ت ئێران ئیدیى ده‌یه‌وێت بزانێت دۆسته‌كانى كوڕى رۆژى ته‌نگانه‌ن و تا دوا سات له‌گه‌ڵى ده‌جه‌نگن، یاخود ترسى موشه‌كه‌كانى ئه‌مریكا دۆستایه‌تییان لە بیر دەباتەوە.
هادى عامرى كه ده‌بێته جێگره‌وه‌ى ئه‌بو مه‌هدى موهه‌ندیس و پۆسته‌كه‌ى وه‌رده‌گرێت، به‌ده‌م گریانه‌وه له‌سه‌ر ته‌رمه‌كه‌ى موهه‌ندیس گوتى، توڵه‌ى خوێنى تۆ ده‌ركردنى هه‌موو هێزه‌كانى ئه‌مریكایه له‌عێراق بۆ هه‌میشه.
دانیشتنی پەرلەمان بۆ دواخرا؟
دواى رووداوه‌كه راسته‌وخۆ پرسى دانیشتنى ئه‌نجومه‌نى نوێنه‌ران هاته پێش، شیعه‌كان به پێداگرى زیاتره‌وه گوتیان پرۆژه یاساى ده‌ركردنى هێزه بیانییه‌كان تێده‌په‌ڕێنن، بڕیاربوو ئه‌مڕۆ شه‌ممه دانیشتنى ئه‌نجومه‌نى نوێنه‌ران به‌ڕێوه‌بچێت، به‌ڵام هۆشدارییه‌كى ئه‌مریكا دانیشتنه‌كه‌ى دواخست.
بایكۆتیش كورد ده‌خاته به‌ره‌ى ئه‌مریكاوه، ئێران و شیعه‌كان وه‌ك نه‌یارى سیاسى و دۆستى دوژمنه‌كه‌یان مامه‌ڵه له‌گه‌ڵ كورد ده‌كه‌ن
به‌پێى زانیارییه‌كانى په‌یسه‌ر پرێس، شه‌وى رابردوو محه‌مه‌د حه‌لبوسى سه‌رۆكى ئه‌نجومه‌نى نوێنه‌ران بانگهێشت كراوه بۆ باڵیۆزخانه‌ى ئه‌مریكا له‌به‌غدا، هۆشداری پێدراوە لە پەسەندکردنی ئەو پرۆژەیە، ئه‌مریكا ته‌نها به دواخستن قایل نییه و ده‌یه‌وێت كۆبوونه‌وه‌كه هه‌ڵبوه‌شێنێته‌وه، بۆ ئه‌وه هەوڵەکانی چرکردووەتەوە، حەشدی شەعبیش هەڕەشە لەو لایەنانە دەکات کە دژی پرۆژەکە دەنگ دەدەن.
بژارده‌كانى به‌رده‌م كورد
فراكسیۆنه كوردییه‌كان له‌به‌رده‌م كۆمه‌ڵێك بژارده‌ن، كه هیچیان بژارده‌ى هاوسه‌نگ و بێلایه‌نانه نییه، بژارده‌كان كورد راده‌كێشنه یه‌كێك له به‌ره‌كانه‌وه‌و به‌ره‌یه‌ك ده‌ده‌ن به گژى كورددا.
ده‌نگدان به یاساكه؛ ده‌ست به‌رزكردنه‌وه بۆ چوونه ده‌ره‌وه‌ى ئه‌مریكییه‌كان له عێراق، جۆرێكه له خۆكوشتنى سیاسى، ئێستا له‌هه‌ركات زیاتر واشنتن سه‌رنجه‌كانى بۆ په‌لوپۆكردنى ئێران له‌عێراق چڕ كردووه‌ته‌وه، ئه‌مریكییه‌كان خۆیان به ئه‌ندازیارى دروستكردن و مانه‌وه‌ى ئه‌زموونى باشوورى كوردستان ده‌زانن، له وێستگه‌یه‌كى وه‌ها كه لاى ئه‌وان زۆر گرنگه، كورد پشتیان لێبكات بێ باج نابێت.
بایكۆت؛ بایكۆتكردنى دانیشتنه‌كه جۆرێكه له پشتیوانى ئه‌مریكییه‌كان، ئه‌گه‌رچى ئه‌وان زیاتریان له كورد ده‌وێت تا ئه‌وه‌ى دژى یاساكه ده‌نگ بده‌ن، به‌ڵام كارێكى له‌و جۆره توڕه‌یى شیعه‌كان به‌ڕووى كورددا ده‌ته‌قێنێته‌وه. بایكۆتیش كورد ده‌خاته به‌ره‌ى ئه‌مریكاوه، ئێران و شیعه‌كان وه‌ك نه‌یارى سیاسى و دۆستى دوژمنه‌كه‌یان مامه‌ڵه له‌گه‌ڵ كورد ده‌كه‌ن، ئه‌م بژارده‌ش دیسان له بژارده خراپه‌كانه، چونكه كورد له دۆخێكدایه هێشتا برینه‌كانى دواى ریفراندۆم و سارێژ نه‌بوون له‌م قۆناغه پێویستى به په‌یوه‌ندى باشه له‌گه‌ڵ هه‌موو لایه‌نه عێراقییه‌كان.
بژارده‌ى هه‌ره گونجاو بۆ كورد ئه‌وه‌یه پرۆژه‌كه هه‌ر نه‌چێته ئه‌نجومه‌نى نوێنه‌ران
به‌شدارى و ده‌نگنه‌دان؛ ئه‌مه‌ش دیسان ئێران و شیعه‌كان له كورد ده‌تۆرێنێت. ئێستا ئه‌وان كه چه‌ند سه‌رێكى گه‌وره‌یان له‌ده‌ستداوه، له‌هه‌ركات زیاتر پێیان وایه دۆزه‌كه‌یان ره‌وایه‌و ده‌بێت هه‌موو لایه‌نه‌كان به‌ده‌م داواكه‌یانه‌وه بچن. ئه‌م بژارده‌ش دیسان لایه‌نگرییه‌و پێچه‌وانه‌وه‌ى ئه‌و هه‌ڵوێسته هاوسه‌نگانەیه تائێستا كورد هێناویه‌تى.
هیچ كام له‌وانه بۆ كورد بژارده باشه‌كه نین، له‌كاتێكدا ململانێى ئه‌مریكا و ئێران، بۆیه‌كه‌م جار پێى ناوه‌ته شه‌ڕى راسته‌وخۆى هه‌ردوو وڵاته‌وه، كوشتنى سوله‌یمانى به مووشه‌كى ئه‌مریكا یه‌كه‌م به‌ركه‌وتنى راسته‌وخۆى ئه‌و دوو وڵاته‌یه. هه‌ردوولا به جدییه‌تى زیاتره‌وه له گۆڕه‌پانه‌كه‌ن و مه‌جالى بێلایه‌نى، بۆ هێزو گروپ و وڵاتان كه‌م ماوه یاخود هه‌ر نه‌ماوه. جوڵەی کورد بەرەو هەر کام لە رێگاکان بێت رووداوەکان کاریگەرییان لەسەر هەرێمی کوردستان دەبێت.
كورد جگه له‌وه‌ى ناتوانن پێچه‌وانه‌ى خواستى ئه‌مریكا بجوڵێنه‌وه، له‌هه‌مان كات ده‌نگدانیان به یاساكه‌و ده‌ركردنى بیانییه‌كان زیانى گه‌وره به‌پێگه‌ى هه‌رێم ده‌گه‌یه‌نێت و ده‌یخاته مشتى چاره‌نووسێكى نادیاره‌وه. ئه‌مریكا بوونى نه‌مێنێت پێگه‌ى هه‌رێم به‌رامبه‌ر به‌غدا لاوازتر ده‌بێت. عێراقێك كه شیعه‌كان بیته‌نن و به‌دڵى خۆیان دروستى بكه‌ن، كورد ناتوانێت پرۆژه و خواستى ئه‌وان ره‌تبكاته‌وه.
بژارده‌ى هه‌ره گونجاو بۆ كورد ئه‌وه‌یه پرۆژه‌كه هه‌ر نه‌چێته ئه‌نجومه‌نى نوێنه‌ران و كورد نه‌خرێته به‌رنامه‌ى كاره‌وه. له ئه‌گه‌رى چوونى پرۆژه‌كه ره‌نگه ته‌نها رێگه له‌به‌رده‌م كورد ئه‌وه‌بێت، بیانووى واقیعى بهێنێته‌وه بۆ ده‌نگنه‌دانى به یاساكه، راى بگه‌یه‌نێت كه ئه‌وان له‌گه‌ڵ چاره‌سه‌ر و بژارده‌ى ئاشتییانه‌ن. پرسى داعش و دۆخى ئابورى و ئه‌منى عێراق بیانووى واقعین به ده‌ست كورده‌وه، كه ئه‌م دۆخه هێنانه پێشه‌وه‌ى كێشه‌یه‌كى دیكه‌ى وه‌ها هه‌ڵناگرێت.
جگه‌له‌وه‌ش رێككه‌وتنى عێراق و ئه‌مریكا، له چوارچێوه‌ى یاساى نێوده‌وڵه‌تى دایه، ئه‌گه‌ر یه‌كلایه‌نه له ئه‌نجومه‌نى نوێنه‌رانه‌وه هه‌ڵبوه‌شێندرێته‌وه، پابه‌ندى یاسایى ده‌كه‌وێته سه‌ر عێراق. به‌پێى ده‌قێكى رێككه‌وتنه‌کە، هه‌ركام له لایه‌نه‌كان ویستى رێككه‌وتنه‌كه هه‌ڵبوه‌شێنێته‌وه ده‌بێت پێش ساڵێك نوسراوى ئاگاداركردنه‌وه ره‌وانه‌ى لایه‌نه‌كه‌ى دیكه بكات.
بێ گومان پرۆژه‌كه فشار له‌سه‌ر كورد درووست ده‌كات
ناسر هه‌ركى ئه‌ندامى لیژنه‌ى به‌رگرى و ئاسایشى ئه‌نجومه‌نى نوێنه‌ران، بۆ په‌یسه‌ر گوتى، بێ گومان پرۆژه‌كه فشار له‌سه‌ر كورد درووست ده‌كات، به‌ڵام جارێ دیار نییه كه‌ى دێته ئه‌نجومه‌نى نوێنه‌ران، ئه‌و په‌رله‌مانتاره ده‌ڵێت، فراكسیۆنه كوردییه‌كان نیازیان نییه بایكۆتى دانیشتنه‌كه بكه‌ن.
هه‌ركى له فراكسیۆنى پارتى دیموكراتى كوردستانه‌و ده‌ڵێت، سبه‌ینێ ده‌گه‌ڕێنه‌وه بۆ په‌رله‌مان، كوتله كوردستانییه‌كان كۆده‌نگییه‌كیان هه‌یه‌و زۆر گرنگه لایان به‌رژه‌وه‌ندى عێراق له‌به‌رچاو بگیرێت، دۆخى ئابوورى و ئه‌منیى عێراق و به‌رژه‌وه‌ندییه سیاسییه‌كان له‌به‌رچاو بگیرێت، له هه‌ر پرۆژه‌یه‌ك ده‌بێت خاڵه باش و خراپه‌كان هه‌ڵبسه‌نگێندرێت. "رێككه‌وتنى عێراق و ئه‌مریكا رێككه‌وتنێكى نێو ده‌وڵه‌تییه‌و ته‌نها له ده‌سه‌ڵاتى ئه‌نجومه‌نى نوێنه‌ران نییه".