بە سیمبولی برایەتی كورد و ئەرمەن ناسراوە، بووه‌تە پردی پەیوەندی هونەری و كلتوری نێوان دوو نەتەوەی دێرینی رۆژهەڵاتی ناوەراست، (كورد و ئەرمەن)، ئەو هونەرمەندە ئەرمەنییە كە پەنجا ساڵ خزمەتی گۆرانی و مۆسیقای كوردی كرد. ئارام تیگران، عاشقی مۆسیقا و ئاوازی فۆلكۆری كوردی بوو، جگە لە دەنگبێژی، موزیكژەنێكی بەتوانا بوو سازی (جومبوش)ی دەژەنی، ئاوازدانەر بوو و زۆر لە گۆرانییەكانی خۆی ئاوازی بۆ داناوە، بە گۆرانی (شەڤ چوو) دەستیپێكرد و بە گۆرانی (ئای دلبەرێ) ناسرا. تیگران، گۆرانیبێژێكی كوردزمانی بە ره‌چه‌ڵه‌ك ئەرمەنییە. ساڵی ١٩٣٤ لە شاری قامیشلۆی رۆژئاوای کوردستان لەدایك بووە. ئاغایەكی كورد، باوكی لە كۆمەڵكوژی ئەرمەنەكان رزگاركردووە خێزانی تیگران یەكێك بوون لەو خێزانە ئەرمەنییانەی، كە بە هاوكاریی ئاغایەكی كوردی گوندی ئامیدى ناوچەی ساسۆن، لە كۆمەڵكوژى عوسمانییەكان ڕزگاریان بوو. باوكی ئارام تیگران لە ئەرمەنییەكانی ناوچەی (ساسۆن)ی شاری ئامەدبووە، لەكاتی شاڵاوی كۆمەڵكوژی ئەرمەنەكان بە فەرمانی دەوڵەتی عوسمانی، ئەو خێزانە ئەرمەنیە هانایان بۆ كورد بۆ رزگاربوونیان لە كوشتنیان بەدەستی سوپای سوارەی حەمیدیە. سەربازەكانی عوسمانی لە هەموو رۆژ لە دەرگایان دەدا و بە ئاغا كوردەكەیان دەگوت" ئەرمەنییەكەت لایە، ڕادەستمانی بكە"، بەڵام ئەو ئاغا كوردە ئەو كارەی نەكرد، هەموو جارێك بە مەبەستی پاراستنی ئەو ئەرمەنیە بەرتیلی داوە بە سەربازەكان و بەڕێیانی كردووە، بەوەش باوكی ئارامی پاراست لە مەترسی كوشتن و رزگاری كرد، لە شاڵاوی بە كۆمەڵكوشتنی ئەرمەنییەكاندا و لە خێزانێكی بە ژمارە گەورەدا تەنیا باوكی ئارام لە كوشتن ڕزگاری دەبێت. دوای چەندین ساڵ خۆشاردنەوە و ئاوارەیی لای بەگێكی كوردی دەوروبەری دیاربەكر، دواجار لە شاری قامیشلۆ دەگیرسێتەوە. لە قامیشلۆ ژن و پیاوێكی كوردی بێ منداڵ دەیگرنە خۆیان هەلومەرجی بۆ دەڕەخسێنن وەك ئەرمەنی لەسەر ئاینی خۆی بمێنێتەوە. پاشان ژیانی هاوسەرێتی پێكەوەدەنێت، ساڵی ١٩٣٤ منداڵێكیان لە دایك دەبێ ناوی دەنێن (ئارام). چیرۆكی ژیانی ئارام لێرەوە دەستپێدەكات كە دواتر بووە هونەرمەند و دۆستێكی بەوەفای كوردان، ئەو ئامۆژگاریەكانی باوكی لە یادنەكرد و وەفادار مایەوە، هەموو تەمەنی تەرخانكرد بۆ خزمەتی مۆسیقاو گۆرانی و ئاوازی كوردی. هونەرمەند ئارام تیگران لە دیدارێكدا دەڵێت"وەك زۆربەی ئەرمەنییەكانی دیكە، كە بە هۆی كوردەكانەوە لە دەستی هۆڤیێتیی توركەكان ڕزگاریان بوو، باوكی منیش لە سەردەمی كۆمەڵكوژیی ئەرمەنییەكاندا، لە لایەن كوردەكانەوە لە مەترسیی كوشتن ڕزگار كرا، بۆیە بەردەوام پێمی دەگوت، كوڕێ من، (قەدر و قیمەتێ ) سەنگ و بەهای گەلی كورد بزانە، كوردەكان لەبیر مەكە، ئەرك و ئەمەك و منەتیان لەسەر من زۆرە. ئەوان منیان پاراست و خاوەندارێتییان كردم". باوكى ئه‌و هونه‌رمه‌نده به كوڕه‌كه‌ى گوتووه،"ئەگەر ئێستا ئێوە، برا و خوشكەكانتان لە ژیاندان، بەهۆی ئەوانە كە دەژین. ئەگەر دوژمن منی كوشتبا، ئێوەش نەدەهاتنە سەر دونیا. ئەو ئاغایەی لە كاتی كۆمەڵكوژییەكەدا منی بە نهێنی لە ماڵی خۆیدا پاراست و خاوەندارێتیی لەمن كرد و دواتر ڕەوانەی ڕۆژئاوای كوردستانی كردم و ژیانی ئێمەی ڕزگار كرد، هەنووكە بە هۆی ئەوانەوەیە كە لەسەر ڕووی دونیاین و دەژین. بۆیە نابێ هەرگیز ئەمەك و نمەكی ئەوان لەبیر بكەن. سترانەكانی خۆتان بە زمانی كوردی بڵێن، ئەو شیعرانەی دەیدەمە تۆ، بیانكە گۆرانیی خۆش. بۆ خۆیشت ببە دۆستێكی باشی كورد و هەرگیز نمەكیان لەبیر مەكە". جومبوش.. ئەو ئامێرە مۆسیقیەی ئارام پێی دەناسرایەوە ئارام ئامێری جومبوشی هێنایە ناو مۆسیقای كوردی، جومبوش سازێكی مۆسیقیە دەنگێكی خۆش و سازگاری هەیە، مرۆڤ حەز بە بیستنی دەكا، دەنگێكی گڕی هەیە و نزیكە لە سەدای عود، لە زۆربەی گۆرانیەكانیدا خۆی ئەو سازە مۆسیقیە دەژەنێ و دەنگی ئەو ئامێرە سەرەكیە لە ستران و گۆرانیەكانی. ئارام تیگران خۆی چیرۆكی فێربوونی بە ئامێری (جومبوش) دەگێڕێتەوە و دەڵێت، "وەستایەكی جومبوشمان دۆزییەوە ومنی فێر كرد. ماوەی شەش مانگ لەلای ئەو مامۆستایە وانەی جومبوشم خوێند. لەبەرئەوەی ڕەوشی ئابوریی باوكم باش نەبوو، نەمتوانی لە قوتابخانە وانەی پەروەردەی موزیك وەربگرم. بەلێدانی نۆتە فێربووم كاتێك بووم بە بیست ساڵان، لە ئاهەنگ و زەماوەندەكانی شاری قامیشلۆدا دەچوومە سەر شانۆ. گۆرانیی كوردی، عەرەبی و ئەرمەنیم دەگوت". ئارام تیگران مەلیكیان ( ئارامێ دیكران)، تەمەنی ١٢ ساڵان بووە، كە خووی داوەتە هونەری میوزیك و گۆرانی، باوكی هاندەر و پشتیوانێكی بەهێزی بووە بەردەوام ئامۆژگاری دەكرد پێی دەگوت"كوڕێ من، ئەگەر دەبیت بە هونەرمەند، بەكوردی گۆرانی بڵێ". ئارام كاتێك تەمەنی دەبێت بە ١٩ ساڵ، لەسەر داخوازی باوكی دەست بە ژەنینی عود دەكات و ساڵێك بەردەوام دەبێت، بەڵام لەبەرئەوەی بەرزبووە و ئازاری بەدەستی گەیاندووە، دەستی لێ هەڵگرتووە. پاشان دەستی بە ژەنینی جومبوش كردووە. ئارام لە هەژدە ساڵی بەدواوە، تەواوی كات و ژیانی خۆی، بە گوڕ و تینەوە، بۆ كاری هونەری تەرخانكردووە و لە قامیشلۆ یەكەم تیپی مۆسیقای كوردی-ئەرمەنی دامەزراندووە، لە ئاهەنگی زەماوەندەكان و بۆنە كۆمەڵایەتییەكانی كورد و ئەرمەن و بەهاوكاری چەند موزیكژەنێك ئاهەنگیان سازدەكرد و ستران و گۆرانیان دەگوت. كاتێك ئارام تەمەنی دەگاتە ٢٣ ساڵی، كچی خێزانێكی تری ئەرمەنی و ئاوارەی هاوشێوەی خێزانی خۆیان دەخوازێت، بەرهەمی هاوسەرگیرییەکەیان دوو كچ و كوڕێكە بەناوەكانی (سێڤان و ئایچەنیك و یاقووب). بەردەوام لەناو ماڵەكەیاندا بە كوردی قسەیان دەكرد و باسی بەدبەختی و سیاچارەیی كورد و ئەرمەنییەكانیان دەكرد، بەتەواوی خووی دایە گۆرانیی كوردی. ئارام لە رادیۆی یەریڤان ساڵی ١٩٦٦ ئارام بە ماڵباتەوە چوونەتە ئەرمەنستان، خۆی و خێزانی لەسەر داوای حكوومەتی ئەرمەنستان كۆچیان كرد بۆ ئەو وڵاتە و ماوەی ١٨ ساڵ لە ڕادیۆی یەریڤان كاری كرد و گۆرانی گوت، لە شاری (ئەبوڤیان) دەژیان و هەتا ساڵی ١٩٨٥ لە ئەرمینیا مانەوە. ئارام تیگران لە رادیۆی یەریڤان دا كاری دەكرد وەكو هونەرمەند و موزیكژەن، لەرادیۆی ئێریڤان بەشی كوردی هەبوو، لەوێوە ئارام ئاواز و گۆرانی كوردی دەگوت. ساڵی ١٩٩٠لەگەڵ خێزانەكەی ئەرمینیای جێ هێشتووە چووە ئەوروپا و وەك پەنابەر لە بەلجیكا گیرساوەتەوە، هەتا كۆتایی ژیانی لەوێ بوو، لە ئەوروپا بەشداری دەكرد ئاهەنگ و كۆنسێرت و بەرنامەی تیڤیەكان، وەك هەمیشە خۆی جومبوشەكەی لێدەدا و ستران و ئاوازی كوردی دەگوت. گۆرانیەكانی یەكەم سترانی كوردی كە ئارام ئاوازی بۆی داناوە و چڕیویەتی، گۆرانیی (شەڤ چوو) بوو، كە هۆنراوەكەی هی شاعیری ناوداری كورد، جگەرخوێنە. تیگران خاوەنی چەندین ئاواز و گۆرانی خۆش و دڵنشینە یەكێ لە شاكارانە گۆرانی (ئای دلبەرێ)یە، لەدوای خۆی چەندین هونەرمەند و گۆرانبێژی تر وتویانەتەوە وەك (شڤان پەروەر، موحسن قرمزگول،. بە چەندین زمانی جیاواز گۆرانی گوتووە ئەرمەنی، كوردی(كرمانجی و زازاكی) عەرەبی، یۆنانی، سریانی، توركی). زیاتر لە ٥٠٠ گۆرانی هەیە لەو ژمارەیە زیاتر لە ٢٥٠ گۆرانیی كوردییە، لەگەڵ نزیكەی ١٥٠ گۆرانی بە زمانی ئەرمەنی، جگە لە چەندین گۆرانی بە زمانی یۆنانی و سریانی و عەرەبی. كۆی ئەو گۆرانییانەیشی لە ١٥ ئەلبوومدا لە ئەوروپا ئامادە و تۆماركراون ناوی هەموو ئەلبوومەكانی كوردین. پێش ئەمانەش، سێ كاسێتی دیكەی لە ئەرمەنستان، ئەو ڕۆژانەی كە لە ڕادیۆی یەریڤان كاریدەكرد، هەر بە ناو و تایتڵی كوردی بڵاو بوونەتەوە. بەناوبانگترین سترانەكانی (هەی لۆلۆ دەلال، شەڤ چوو، ئای دلبەرێ، بلبلۆ، دیلان، تە ئەز كوشتم، خەملی زۆزان، ئەی وەلاتۆ، زەمان و یار، ژ بوونا تە ئەز دینم و چەندین گۆرانی و سترانی تر). دۆستێكی بەوەفای كوردان. ئارام تیگران دۆستی كوردان و سەركردەی دیاری گەلی كورد (عەبدوڵڵا ئۆجەلان) بووە، گۆرانیەكیشی لە ستایشی ئاپۆ و گەریلادا گوتووە، ئۆجەلانیش زۆر هۆگر و شەیدای گۆرانیەكانی ئارام بووە، لە یەكێ لە كتێبەكانیدا باسی سۆز و كاریگەری دەنگی ئەو هونەرمەندە ئەرمەنیەی كردووە. جەند جارێكیش لە نزیكەوە یەكیان بینیوە. چی وای لێكردووە بە كوردی گۆرانی بڵێت؟ ئارام تیگران بۆ وەڵامی ئەو پرسیارە پێشتر لە دیمانەیەكیدا هەمان ئەو قسا پشت راست دەکاتەوە و دەڵێت"باوكم لە سایەی ئاغایەكی كورددا لە كۆمەڵكوژیی ساڵی ١٩١٥ڕزگاری بووە. ئەو ئاغا كوردە باوكم لە خۆ دەگرێت و تا تەمەنی ١٢ ساڵی پەروەردەی دەكات. پاشان گشت خەرجییەكانی لە ئەستۆ دەگرێت و ڕەوانەی سووریای دەكات. بە قسەی باوكم، ئەگەر ئەو ئاغا كوردە نەبوایە، باوكم لە ژیاندا نەدەمایەوە". هەروەها دەڵێت"باوكم پێش ئەوەی بمرێت، وەسیەتی بۆم كرد و گوتی (من لە سایەی كورددا لە مردن ڕزگار بووم و ئێوە هاتنە دنیاوە. ئێمە لەگەڵ كورددا گەورە بووین. یەكدیمان زۆر خۆشدەوێت بەدرێژاییی ژیان دۆستی كورد بن، ڕێزیان لێ بگرن. ئەگەر دەبیت بە هونەرمەند، بەكوردی گۆرانی بڵێ)". وەسیەتی چی كردبوو؟ ئارام زۆربەی وڵاتان گەڕاوە و دوای تەمەنێكی درێژ لە خزمەتكردنی هونەر، لە گەشتێكی هونەریدا، كە بۆ وڵاتی یۆنانی كردبوو، لە ڕۆژی ٨ی ئابی ساڵی ٢٠٠٩ لە ئەسینای پایتەختی ئەو وڵاتە جەڵتەی دەماغ (مێشك) لێ داو كۆچی دوایی كرد، ئارام پێش مەرگی خۆی، وەسیەتی كردبوو لە دیاربەكر بینێژن، بەڵام حكوومەتی توركیا، نەیهێشت تەرمەكەی لە دیاربەكر بنێژن تەرمەكەی لە گۆڕستانی نزیك كڵێسای ئەرتۆدۆكسی ئەرمەنی، لە بڕۆكسل بە خاك سپێردرا.
تورکیا چەندە جدییە عێراقیش هەر ئەوەندە!
عێراق؛ پڕۆژەی فاوی گەورە کوردستان؛ دوو بەرەکی بەردەوام !
بنەچەى پەتاکە لە کوێوە سەرچاوەى گرتووە؟
مرۆڤ لە بەخێوکردن زیاتری دەوێت