کورد لە کەوانی ڕێبازەکانی قادریی و نەقشبەندیدا‌

عه‌دنان قادر

ئەم بابەتە توێژینەوەکی سوسیولوژی کلتوری نەژادییە، لە چەمکی عەقیدە ڕۆحی و عیرفانیەکانەوە سەرچاوەی گرتووە ، کەچۆن کورد وەک نەتەوە لە نێو کەوانی عەقیدەی قادری و نەقشبەندی بە درێژایی دوو و سەدە و نیوو، دابەش بووە و ئاراستەیەکی دروستی نەگرتووە.

شێخانی ئەم دوو ڕێبازە بۆ بەرژەووندی ، پێگەی ئابووری و کۆمەڵایەتی خۆیان و بنەماڵەکانیان ،کۆمەڵی کوردەوارییان خزاندۆتە نێو بازنەی دۆگمابوونی ژیریی و ململانێی خوێناویی، سیخناخیان کردوون بە مەینەتی وماڵکاولیی.

له‌ هه‌مان كاتدا شێخ زاید کەشێخێکی گەورەی کوردبوو، خاوەنی تەکیەو هەزاران مورید بوو ، شێخ سه‌فائه‌دین یەکێک بوو لەموریدەکانی و به‌ڕه‌چه‌ڵه‌ك فارس بوو، لەڕێگەی به‌كارهێنانی عەقیدەی ئاینی یەوه دەروێشەکانی ئاراستەکرد ویەکێتی نەتەوەیی بنیات نا ، توانی ئیمبراتۆری سەفەوی دروست بکات .

ئێمە لەم توێژینەوەدا نامانەوێت هەموو خەوش و هەڵەکان بدەین لەبەرۆکی باووباپیرانمان، ئەوەندەی مەبەستمانە بەراوردی کورد و نەتەوەکانی دیکە بکەین کەچۆن سودیان لە ئاین وەرگرتووە ،دەوڵەتیان لێپێکهێناوە ، ئێمەیش دەست بەتاڵ و بەشمەینەت ، لەسایەی ڕێبازەکانی قادری و نەقشبەندی لە بازنەی دۆگما بوونی ژیری و یەکتر قبوڵ نەکردن دەخولێینەوە.

دەسپێکی ململانێی ڕێبازی قادری و نەقشبەندی:

هەر لەسەروبەندی دامەزراندنی شاری سلیمانی ساڵی (١٧٨٤ ز) شێخ مارفی نۆدێ (١٧٥٣/ ١٨٣٨ ز) ناوی تەواوی ( سید محمد، سیدمستەفا ، سید احمەد ) دەچێتەوە سەر شێخ عیسای بەرزنجە ( سه‌ره‌ڕای ئه‌وه‌ی هەموو شێخەکان خۆیان بەنەوەی حسینی کوڕی عەلی دەزانن ، لەکاتێکدا حەسەنی برای چل ژنی هێناوە لەهۆزە جیاوازەکان بۆ پیرۆزی و وەچە خستنەوە کەچی هیچ شێخێک خۆی بەنەوەی ئەو نازانێت؟ بێگومان ئه‌وه‌ش له‌ ئامانجی سیاسی و كۆمه‌ڵایه‌تی و ڕه‌خنه‌ی ئاینی به‌دوور نییه‌، كه‌ ئه‌گه‌ر كرا له‌ كاتێكی دیكه‌دا ده‌چینه‌وه‌ سه‌ر ئه‌و باسه‌ش).

شێخ مارفی نوێ، مزگەوتی گەورەی شاری سلیمانی بنیات دەنێت، دەیکاتە ناوەندێکی معریفی ئاینی و گەشەپێکردنی ڕێبازی قادری ئەمەیش بۆ میرنشینی بابان دەبێتە کۆڵەکەیەکی بەهێز کەموریدێکی زۆر لەژمارە ، عاشق و گوێڕایەڵ لەعەقیدە ،نەفەس درێژ ، لەبەردەم نادادی و مەینەتیەکانی ژیان لەدەورری ڕێبازی قادریی و میرنشینی بابان کۆدەبنەوە.

شاری سلیمانی دەبێتە ناوەندێکی زانستی ئاینی وکۆمەڵایەتی ، پۆل پۆل مەلاو زانا لەپێگەو ژینگە جۆراو جۆرەکان ڕووی تێدەکەن ، بیرو باوەڕی جیاواز سەر هەڵدەدات.

مەولانە خالید(١٧٧٩ /١٨٢٧ ز) ناوی تەواوی ( خالید ، ئەحمەدئاغا حسین ) پێشگری دینی نی یە،لە هۆزی میکایڵی تیرەی جافە، لە قەرەداغەوە هاتۆتە سلیمانی و خوێندویەتی ، بووەتە مەلایەکی ناسراو دیار وانەی گوتوەتەوە، عەقیدەی تەسەوف هزری دەگرێت ، بە شوێن زانستی عەقڵ و نقڵ دا دەڕوات، سلیمانی بەجێدەهێڵێت و ڕودەکاتە هندستان ، دووساڵ زانست و عەقیدەی تەسەوف پێنج ڕێبازەکە دەخوێنێ ، ساڵی( ١٨١١ ز ) دەگەڕێتەوە بۆ شاری سلیمانی پێشوازیەکی گەرمی لێدەکەن، ڕێبازی نەقشبەندی بڵاو دەکاتەوە ، لە ماوەیەکی کەمدا نزیکەی دوانزە هەزار مورید لە کورد عەرەب تورک پەیوەندی پێوەدەکەنی ( ڕیچ ، گەشت، لا ١٥٧ ) کەبەشێکی زۆریان مریدی ڕێبازی قادریی دەبن.

ئەمەیش دەبێتە هەڕەشەیەک بۆپێگەی شێخ مارف و ڕێبازی قادریی لە نێو میرنشینی بابان.لێرەوە هەنگاوی ململانێکانی ئەم دوو ڕێبازە دەست پێدەکات، ڕێبازی قادری لە چەقی دەستەڵاتی میرنشینی بابان ، ڕێبازی نەقشبەندیش لە کەناری ئەو دەستەڵاتە.

بە ئاشکرا قادریەکان گێچەڵ و سوکایەتیان بە مەولانەو مریدەکان کردووە، ئەوڕەحمان پاشای بابان مەولانە خالیدی بە سیخوڕی عوسمانی زانیووە.

ناچار مەولانا خالید ڕودەکاتە شاری بەغداد ، لەوێ دەمێنێتەوە بۆ هێور کردنەوەی شاری سلیمانی بەڵام ململانێکە گەرم تربدەبێ.
حەمە پاشای جاف (١٨١٣ز) دێتە نێوان و نێوەندگیریی دەکات، مەولانا دەگەڕێنێتەوە شاری سلیمانی و مزگەوتی خانەقای بۆ دروست دەکات مەسروفی خزمەت کردنی خانەقاکەیش دەخاتە ئەستۆی خۆی . بەڵام ململانێکە تونتردەبێت شێخ مارف فتوای کافر بوونی مەولانا دەدات.

ساڵی( ١٨١٥ ز) ئەوڕەحمان پاشا و خالید پاشای بابان هەڕەشە لە مەولانا خالید دەکەن ، ( ئەگەر عەقیدەی نەقشبەندی بڵاو دەکەیتەوە نابێت لە شاری سلیمانی دابنیشیت) ، ئەوکات مەولانا ڕوودەکاتە گوندب سەرگەت لە نزیک شێخ عوسمانی سیراجەدین، لەناوچەی هەورامان نیشته‌جێ دەبێت و پاش ماوه‌یه‌ك دەگەڕێتەوە سلیمانی تا جێگیربێت بەڵام ململانێی هەردوو ڕێبازەکە تابێت دووژمن کارانەتر و توندوتیژتر دەبێت ، تادەگاتە ئەوڕادەی قادریەکان بە پشتیوانی ئەوڕەحمان پاشای بابان پیلانی کوشتنی مەولانا خالید دادەڕێژن.

مەولانایش بەم پیلانە دەزانێت ، لەپێناوی ئەوەی موریدەکان دەستیان نەچێت بە خوێنی یەکتردا ، بەبێ ئاگاداری موریدەکان لەنیوە شەوێکدا خۆی و چوار هاوسەرەکەی شاری سلیمانی بەجێدەهێڵن، ڕوودەکەنە شام و لەوێ نیشتەجێدەبن، کۆمەڵێك مورید لە شام دەوریدەدەن تاساڵی (١٨٢٧ ز) خۆی و دوو کوڕی بە پەتای تاعون لەشام کۆچی دوایی دەکات.

لێکەوتەی ململانێکانیڕێبازی قادری و نەقشبەندی:

تا ده‌هات بازنەی ململانێکان فراوانترده‌بوو تاهاتە نێو سەدەی نوێوە شێخ محمود(١٨٨١/ ١٩٥٦ز) کوڕی شێخ سەعید کوڕی حاجی کاک ئەحمەد کوری شێخ مارفی نۆدێ، کاتێک شێخ مەحمود و باوکی و شێخ ئەحمەدی برای بە بڕیاری دەوڵەتی عوسمانی دەبرێنە موسڵ (١٩٠٨ز) شێخ سەعیدی باوک و شێخ ئەحمەدی برای و بەشێک لە دەست و پێوەندەکانیان ترۆر دەکرێن شێخ محمود بە برینداری ڕزگاری دەبێت ، دوو بۆچوون هەیە لەسەر ئەم کاری ترۆرە ، بۆچونێک ڕایان وایە کەئیتحادیەکان بوو بێتن، هەندێکیش دەڵێن دەستی جافەکان و نەقشبەندیەکانن،بە بەڵگەی ئەوەی کە شێخە قادریەکان سلیمانی بەجێ دەهێڵن ڕودەکەنه موسڵ سێ سەد سواری جاف لەسەر داوای دەوڵەتی عوسمانی دێنە ناو شاری سلیمانی، تادەست بەسەر شاردا بگرن ، بەڵام کە شێخ مەحمود دەگەڕێتەوە شاری سلیمانی، هەوڵەکەیان شکست دێنی( عادل سدیق ، هەڵەبجە ١٨٨٩/ ١٩٣٠ ،لا ٩٢٫ ،٩٣ ،چ ،٢٠٠٨ پرۆژەی تیشک).

دوای جەنگی یەکەمی جیهانی ، ویڵسن حاکمی سەربازیی بەریتانیا لەعێراق دێتە سلیمانی (١٩١٩ز) شێخ مەحمود دەکرێتە حاکمی سلیمانی ، هاوکات جافەکان و شێخانی نەقشبەندی داوالە لەبریتانیا دەکەن هەڵەبجە سەربەخۆبێت ، لە سلیمانی جیابکرێته‌وه‌.ئینگلیز ئەم دوو بەرەکیەی قادری و نەقشبەندی پێباشە ، هەڵەبجە جیادەکاتەوە لە سلیمانی وعادیلە خانی هاوسەری وەسمان پاشای جاف دەکرێتە حاکمی ناوچەی هەلەبجە ، شێخ مەحمود دەگەڕێت بەشوێن کاناڵی دیکەدا، بۆیە لەهەمان کاتدا لەڕێگەی ئوزدەمیر پاشا کەلە ڕەواندزە نامە ئاڵوگۆڕدەکەن لەتەک مستەفا کەمال ئەتاتورک کەوەک هاوپەیمان خۆیان دەدوێنن(بەڵگەنامەنهێنیەکانی بریتانیا ،م. کەمال مەزهەر)، شێخانی نەقشبەندی شێخ حسامەدین و شێخ علادین وجافەکان پەیوەندییەکی تۆکمە بەئینگلیزەوەدەکەن،سلیمانی دەکەنە ناوچەیەکی گەرمی ململانێی ئەم دوو ڕێبازە، ئینگلیز بە مه‌به‌ستی دەستەبەری بەرژەوەندیەکانی گەمەیان پێدەکات.

شێخ مەحمود سێ جار حکومەت لە سلیمانی دادەمەزرێنێت، لەلایەن ئینگلیزەوە هەڵدەوەشێتەوە شێخ دوور دەخەنەوە بۆ هندستان. بەڵام هاوکاری شێخ سەعیدی پیران دەکەن کە نه‌قشبەندییە، ئەو دەمەی ئەدمۆنز حاکمی سیاسی ئینگلیزە بۆردومانی شاری سلیمانی دەکات بۆ پشوودان دەچێتە هەڵەبجە لای عادیلە خانم دەحەوێتەوە نازناوی شاژنی بێ تاجی شارەزووری پێ دەبەخشێ ( محەمەد ڕسوڵ هاوار ، شێخ مەحمودی قارەمان و... ،ب١ ،لەندەن ١٩٩١ ،لا٢٠٢) .

هەروەها عادیلە خانم نازناوی خانم بەهادووریشی دەدەنێ لەلایەن ئینگلیزەوە، بەهۆی دەرباز کردنی « مستر لیز» ئەو فڕۆکەوانەی بۆردومانی شاری سلیمانی کرد ١٩١٩ هەندێ دەڵێن کیمیابارانی کرد ( عادڵ سدیق ،هەڵەبجە،١٨٨٩/ ١٩٣٠، چ ،٢٠٠٨ پڕۆژەی تیشک ).
به‌ڵام ئه‌وه‌ی سه‌یره‌ دوای ئه‌و هه‌موو ساڵه‌ ڕێبازی قادریش لەسلیمانی ئەم جوڵەیه‌ی دووبارەکردەوە ، « تاریق ڕمەزان » ئەو فرۆکەوانەی کیمیایی کرد بە قورگی هەڵەبجەدا ، جلال تاڵەبانی ڕەوانەی بریتانیای کرد.

کە حکومەتی عێراق پێکدەهێنرێت شاری سلیمانی دەنگی ناڕازی زیاتر بوو بچنە پاڵ عیراق، بەڵام بەپێی بەڵگە نامەیەکی نهێنی بریتانیا لە ٨ ی مایسی ١٩٢١ لە هەڵەبجە دەنگی چونە پاڵ دەوڵەتی عیراق لە ناوچەکانی دیکە زۆر زیاترە ( محەمەد ڕسوڵ هاوار، شێخ محمود ...ب٢, لەندەن، ١٩٩١ ،لا ٩٨ ).

( مس بێڵ ) کەخانمێکی ئینگلیزە جێگری مەندوبی سامی بریتانیا بوو لەعێراق ساڵی ١٩١٩ ،١٩٢١ ، ١٩٢٣ سەردانی هەڵەبجەو هەورامانی کردووە ، لەنامەکانی بۆ باوکی دەنوسێت:
بە قەمەرە سورەکەم لەکەرکوکەوە چوومە هەڵەبجە بۆلای عادیلەخانم ، لەوێ ئەنوەر بەگ وەک ڕێنوێنی ناردە تەکمان بۆ هەورامان ، سەردانی شێخ حسام الدین کە پیاوێکی ڕوو خۆش و دەم بەپێکەنین ، شێخ عەلادین پیاوێکی ڕوو گرژ و مۆن لوت درێژمان کرد پێشوازیەکی گەرمیان لێکردین،بەڵام شێخ عەلادین زۆر بەگلەیی بوو، وتی ئێمە چیمان بۆ ئێوە نەکرد ئێوە چیمان بۆدەکەن ( مەبە ست شەڕی قادریەکان بوو) بۆ شەوەکەی لە بیارە نەماینەوە چوینەهانە گەرمەڵە گوندێکە تەنیشتی بیارەیه‌.

هەرلە نامەیەکی دیکەیدا بۆ باوکی، ئەم خانمە دەنوسێت کە یونستۆن چەرچڵ، پڕۆژەیەکی پێداوە کە کوردەکان بکرێن بە دەوڵەت و قەوارەیەکی سەربەخۆیان بۆدیاری بکرێت ، بەڵام پێم وتووە ئەمانە بەکەڵکی دەوڵەتداری نایەن،بەردەبنەیەک ، موسڵمان چەندە ڕقی لە شەیتانە، ڕێبازی قادری و نەقشبەندی ئەوەندە ڕقیان لەیەکترە، کورد دابەش بوون بەسەر ئەم دوو ڕێبازەدا.

قۆناغی گۆرانکاریی ، دروستبوونیکۆمەڵ و ڕێکخراو و پارتی سیاسی

ساڵی ١٩٢١ ز حکومەتی مەله‌کی عیراق دامەزرا، سنووری دەوڵەتان جیاکرایەوە،ئایدۆلوژیای ناسیونالیزم و سۆسیالیزم گەشەیان کرد و هاتنە کایەکەوە، ڕێبازی قادریی و نەقشبەندیش وەک -ماتە وزە- یەک لە هەناوی ئەو پارت و ڕێکخراوانە خۆی مەڵاس دابوو،کاتێک شۆرشی شێخ مەحمود ڕێبازی قادری لەسلیمانی شکست دێنی، دوای ئەویش شێخ عبدالسلامی ڕێبازی نەقشبەندی لەبەرزان شکستیهێنا، مەلا مستەفای برای شێخ عبدالسلام بەردەوام دەبێت لەیاخی بوون، بەڵام تادەچێتە کۆماری مەهاباد( کوردستان ) و لەوێیشەوە بۆ ڕوسیا نامەی ئاڵوگۆڕی لەتەک ئینگلیزدا هەیە لەکۆتایی هەموو نامەیەکیشی دەڵێت ، دەست لەسەر سنگ و گوێلەمستم ( کەمال مەزهەر،بەڵگە نامە نهێنیەکانی بریتانیا ، ب٢, ٢٠١٦).

لەو دەمەیدا نوخبەی ڕۆشنبیری و سیاسی دێنە کایەکەوە چەن کۆمەڵ و گروپ و ڕێکخراو دروستدەکەن بە ناوی جۆراوجۆرەوە، دواتر لە ساڵی (١٩٤٦ ز) هەموو ئەم ڕێکخراوانە دەتوێننەوە لەبۆتەی ( پارتی دیموکراتی کورد ) مەلا مستەفا لەڕێبازی نەقشبەندی بە ئامادەنەبوونی خۆی دەکرێتە لێپرسراو، شێخ لەتیف شێخ مەحمود لەڕێبازی قادری دەبێتە جێگر، هەمزە عبداللە کوردی باکور، دەبێتە سکرتێر.

کارەکان باش دەڕوات بەڕێوە تا ساڵی (١٩٥٨ز) کە مەلا مستەفا لە ڕوسیا دەگەڕێتەوە بۆ کوردستان ، ململانێکان دەست پێدەکاتەوە،ساڵی ( ١٩٦١ ز) ماتەوزەی ڕێبازەکانی قادریی و نەقشبەندیی لەنێوهەناوی پارتی دەبێتە جوڵە وزە ، باڵەکان بە ئاشکرا دەکێشن بەیەکدا ، بۆ فڕین نا ، به‌ڵكو بۆشکان .

ساڵی (١٩٦٣ز) باڵی جەلالی و باڵی مەلایی ، یان بڵێین قادری و نەقشبەندی لە پارتیدا ناکۆک و ناتەبا ، سەرقاڵ بەگرفتی خۆیانەوە تێدەکۆشن، چۆن و لە کوێوە برین بکەنە چەستەی یەکتر.

ساڵی(١٩٦٦ز) بەرەی جەنگی ئەم دوو ڕێبازە هەروەک سەردەمی شێخ مارف و مەولانا ، جەلالی لەشارو مەلایی لەشاخ ، لای خەڵک یەکێ جاش و یەکی باش ، مەلایی چریکی ئێران هاوکاری دەکردن ، جەلالیش حکومەتی عێراق.

ئەمانە هیچ جیاوازیەکیان نەبوو ، دوو ڕووی دراوێک بوون پێکەوە بەهایان دەدا بە جاشێتی و دەکەوتنە پێش قەرەوڵی دووژمنەوە، موریدەکانیان بێ هۆش و دۆگما کردبوو، لە حاڵی گەمژه‌ییدا شەڕی بەرژەوەندی شێخەکانی قادری و نەقشبەندیان دەکرد، تا گیرفانی بنەماڵەی شێخ ئاوەدان و خۆش گوزەرانیان زیاتربێت.

کاتێک قۆناغەکان دەگۆرێت ئەم دوو ڕێبازە خۆیان بۆیاغ دەکەن،زەرد وەک مەندیلەکەی مەولانە ، سەوزیش وەک بەیداخەکەی شێخ عەبدولقادری گەیلانی، لە تەکیەو خانەقادا بانگ دەدرێ بەگوێیاندا، ناو دەنرێن، ڕێبازی نەقشبەندی ( پارتی دیمکراتی کوردستان)، ڕێبازی قادریش( یەکێتی نیشتمانی کوردستان ) ئەم دوو ناوە لە ڕواڵەتدا جیاوازن ئەگینا لە ناوەڕۆکدا هەرهەمان ڕێبازەکەن .

ساڵی ( ١٩٧٠) لە بەیاننامەی ١١ ی ئازار یەکەم کاری مەلا مستەفا لە سلیمانی نۆژەنکردنەوەی خانەقای مەولانە خالید بوو، کاتێکیش لەساڵی (١٩٩٢) تەرمی مەلا مستەفا وئیدریسی کوڕی دەگەڕێننەوە کوردستان هەر دەیبەنە خانەقای مەولانە، کاریی جەلال تالەبانیش لە ساڵی(٢٠٠٠) نۆژەن کردنەوەی تەکیەکەی شێخ مارفی نۆدێ یە ، کاتێک برایم ئەحمەد و جەلال تاڵەبانی و نەوشیروان مستەفا دەمرن تەرمەکانی ئەمانیش دەبرێنە تەکیەکەی شێخ مارف مزگەوتی گەورەی سلیمانی،ئەمانە دووژمنایەتیەکەیان هێندە خوێناوییە لە چاوی مریدەکانیانەوە ئێسکی شکاندووە، کار لەسەر یەکتر سڕینەوەو یەکتر قبوڵ نەکردن دەکەن ، ئەمەیش وای کردووە ، هەرجارەی ببنە دارده‌ستی وڵاتێک و بکەونە پێش قەرەوڵی دوژمن ، بۆ مل شکاندنی ئەوی دیکەیان.

ئەم دوو ڕێبازە جاشی شارو جاشی شاخیان دروست کرد شار و شاخیان کردە مەیدانی جەنگێکی خوێناوی لە سەردەمی ڕژێمی بەعسدا ، ئەو جاش و مستەشارانەی دەکەوتنە پێش قەرەوڵی دوژمن بۆ ئەنفال کردنی ڕۆڵەی کورد و ێرانکردنی زێدی باب باپیرانیان، هەر شێخی قادری و سشێخی نەقشبەندی بوو کەماڵ و مووڵکی مریدەکانی خۆیان تاڵان دەکرد.
کاتێکیش میللەت لە دژی چەوسانەوە و نا دادی ڕاپەڕی لە ساڵی (١٩٩١) جاشی شارو جاشی شاخ ئاوێزانی یەک بوونەوە. شێخەکان لە بەر چاوی مریدەکانیان وەک فریاد ڕەسێک خۆیان نیشاندا، گشت سەروەتی وڵاتیان چنییەوە دووبارە هەردوو ڕێبازەکە جەنگیان هەڵگیرساندەوە، ڕێبازی قادری ( ی،ن،ک) مریدەکانی نەقشبەندی ( پ،د،ک) لە سلیمانی کۆکردەوە ، وەک سەردەمی شێخ مارف ، ڕەوانەی هەورامان و هەڵەبجەی کردن.

دێگەڵەیش چۆن سنوری میرنشینی سۆران و بابان ، سنووری قەڵەم ڕەوی حکومەتی شێخ مەحمود بووە، ئێستایش سنووری ( ی،ن ، ک) و ( پ ، د ،ک) یان ڕوونتر ڕێبازی قادری ونەقشبەندیە.

دەرئەنجام
ئەوەی لەم توێژینەوەیەدا پێیگەشتین ، شتێک هەیە پێی دەڵێن ( دەردە کورد ) ، ئەویش خوی خیانەت وشەڕەنگێزیی، دوو ڕووی و یەکترقبوڵ نەکردنه‌ ، ئەمەیش لە ڕوانگەی عەقیدە ئاینیەکەوە شۆڕبۆتەوە ،وەک چۆن ئاین دەتوانیت یەکێتی نەتەوەیی و دەوڵەت بنیات بنێت.ئاوەهایش دەتوانێت نەتەوە پارچە پارچە بکات و لە بۆتەی نەتەوەیەکی دیکەدا بتوێنێتەوە.ناوەندی ململانێکان شاری سلیمانی یە ، بەڵام کەرەستەی ململانێکە ، عەقیدەی قادری و نەقشبەندی یە .

لە دوای یەکەمین جەنگی جیهانی سەردەمەکە گۆڕانکاری بەسەرداهات ، قۆناغێکی نوێ هاتە ئاراوە ، هەر زوو جووت ڕێباز ، قادری و نەقشبەندی ، کەوتنە خۆیان بۆ پاراستنی بەرژەوەندیەکانی شێخ و بنەماڵەی شێخەکان ، بوونە هەناوی پارتی و یەکێتی ، مریدی تەکیەو خانەقا سەرەکیەکانیان هێشتەوە و لاوەکیەکانیان کردە کۆمیتە و ناوچە ، موریدەکانیش بە کادر ، چ کادرێک ، هەر لە ڕواڵەتدا کادر ئەگینا لە ناوەڕۆکدا هەر سۆفی و عابید ، دەروێش و دێوانە ، هزر دۆگما و کۆیلەی عەقیدەکەی ، بێ دەربەست لە قوتی خۆی و ماڵ ومنداڵی ، عاشق بە مەینەتی و ئازار ، ئەم موریدان هەمیشە خۆش گوزەرانی خۆیان و خێزانەکانیان دەبەخشنە شێخ و نەوەکانی شێخ ، لەوانیشەوە مەینەتیەکانی نیشتمان دەچننەوە .
ساڵانە مەراسیم بۆ مەینەتی مریدەکان بەشانازیەوە دەکەنەوە ، تا تاک بەتاکی مەردوومی کوردەواری بکەنە دەروێشی یەکێك لەو شێخانە .

ئەگەر ساتێک گوێڕادێری بۆ ڕاگەیاندنی پارتی و یەکێتی ، بە ئاسانی سۆزی موریدانەی سۆفیەکانی پارتی و دەروێشەکانی یەکێتییت بۆجیادەکرێتەوە ، سۆفیەکانی پارتی ، دەنگێکی تاساو و کپ کەسینەیان دەخواتەوە ، دەروێشەکانی یەکێتی چەپڵەدەم و بە هەیەجان ، زمانیان شمشێرێکی هەڵکێشراوە بەردەوام بۆنی شەڕو خوێنی لێدێ.

پارتی و یەکێتی دوو دەزگان هەمیشە دەروێش بەرهەم دەهێنن، میللەتیشیان وەک دەروێش قبوڵە، کەلە برساناو لە ترسانا ڕیخۆڵەی خۆیان بخوسێنن و دەنگ نەکەن ،بۆیە دەبێت لەوە بگەین کە ئەمانە پیاوی دەوڵەت مەدارنین هەموو خۆش گوزەرانی میللەتیان بۆ خۆیان و نەوەکانیان بردووه‌، ئێمەیشیان لە نێو بازیەکی پڕلە نەهامه‌تی و کەرامەت شکێنی قەتیس داوە.
هه‌ربۆیه‌ پێویستە تاکی کورد هۆشێک وەبەرخۆی دا بهێنێتەوە ، تا دەلاقەیەک بدۆزینەوە بۆ دەربازبوون.