02:20 - 01/09/2020
كازمی لە 28 بەڵێنی زەبەلاح تەنها دوو بەڵێنی جێبەجێ كردووە
لەپاڵ ئەوەی هێشتا ئومێدی بەشێك لە عێراقییەكانە، بەڵام خوێندنەوەیەكی خێرا دەریدەخات كە مستەفا كازمی سەرۆك وەزیرانی عێراق هێندەی پیاوی نمایشی بەردەم كامێراكانە كەمتر پیاوی جێبەجێ كردنی بەڵێنەكانێتی، بەجۆرێك لەو كاتەی كە راسپێردراوە بۆ پێكهێنانی حكومەت تا ئەمڕۆ 28 بەڵێنی گەورەی لەبارەی روبەروو بوونەوەی گەندەڵی و چاكسازی سیاسی و سەربازی و ستراتیژی و ئابوری و تەندروستی و خزمەتگوزاری بە عێراقییەكان داوە بەڵام تا ئێستا تەنها دوو بەڵێنی جێبەجێكردووە.
واتا بەشێوەیەكی رێژەیی، مستەفا كازمی 7% پابەندی بەڵێنەكانی خۆی بووە و 78% بەڵێنەكانی شكاندووە.
یەكەم بەڵێنی شكاو
بەڵێنەكانی مستەفا كازمی لە رۆژی راسپاردنی بۆ پێكهێنانی حكومەتەوە دەستپێدەكەن، بەجۆرێك رۆژی 9ی نیسانی 2020 كاتێك لەلایەن سەرۆك كۆمارەوە راسپێردرا بۆ پێكهێنانی حكومەت، لە مەراسیمی راسپاردنەكەیدا یەكەم بەڵێنی گەورەیدا كاتێك وتی روبەروو بوونەوەی گەندەڵی و گەندەڵكاران ئەركێكی نیشتمانی ئەوە، بەڵام ئێستا دوای چەند مانگ لە دەستبەكاربوونی، مستەفا كازمی نەیتوانیوە تەنها یەك بەرپرس لەسەر گەندەڵی دادگایی بكات و نەشیتوانیوە هیچ پۆینتێك رێژەی زەبەلاحی گەندەڵی لە دامودەزگاكانی حكومەتی عێراقدا كەمبكاتەوە.
سەروەری بۆ نەپارێزرا
هەر لە مەراسیمی راسپاردنی بۆ پێكهێنانی حكومەت، مستەفا كازمی لەبەردەمی سەرۆك كۆماردا بە دەق وتی: "سەروەری عێراق هێڵی سوورە، ناكرێ موجامەلەی كەس بكرێت لەسەر حسابی سەروەری خاكی عێراق، هیچ سازشێك ناكەین لەسەر كەرامەتی عێراق و عێراقیەكان، عێراق دەوڵەتێكی مەزنە و خاوەنی بڕیاری سەروەری خۆیەتی، حكومەت شەونخونی دەكات بۆ پاراستنی سەروەری عێراق و عێراقییەكان، سەروەری عێراق قابیلی مناقەشە نییە، دوبارە و چەند بارەی دەكەمەوە سەروەری عێراق قابیلی مناقەشە نییە".
بەڵام ئێستا دوای چەند مانگێك لەو چەندجار پێداگرییەی كازمی بۆ پاراستنی سەروەری وڵاتەكەی، بەردەوام لەشكركێشی توركیا بۆ ناو خاكی هەرێمی كوردستان بەردەوامە كە بەپێی دەستوور خاكی هەرێم بەشێكە لە خاكی عێراق و كۆماری ئیسلامی ئێرانیش ناوبەناو تۆپباران و بۆردومانی ناوچە سنورییەكانی دەكات، ئەوە جگە لە گرتنەوەی سەرچاوە ئاوییەكان لەلایەن هەردوو وڵاتەوە لەسەر عێراق، بەوەش نەك تەنها كەرامەت و سەروەری عێراق و عێراقییەكان پارێزراوە وەك كازمی دەیوت بەڵكو ژیان و كشتوكاڵ و تەنانەت ئاوی خواردنەوەشیان پارێزراو نییە.
ناكۆكی لەگەڵ هەولێر
رۆژی 7 ئایاری 2020، كاتێك لە ئەنجومەنی نوێنەران متمانە دەدرا بە حكومەتەكەی، مستەفا كازمی لەبەردەمی ئەندامانی ئەنجومەنەكەدا باسی لە چارەسەری كێشەكانی هەولێر و بەغداد كرد بەپێی دەستوور و لە وتەیەكدا وتی: "حكومەت پەیوەندی و هاوكارییەكانی لەگەڵ هەرێمی كوردستان دادەڕێژێتەوە لەسەر بنەمای دەستور و كێشەكان چارەسەر دەكات"
بەڵام ئێستا دیسان دوای چەند مانگێك هێشتا كێشەكانی نێوان هەولێر و بەغداد لە چوارگۆشەی یەكەمدان و نەك بەپێی دەستوور چارەسەر نەكراون، بەڵكو بە رێككەوتنی سیاسیش تەنانەت ناتوانرێت بەشێك لە كێشەكان چارە بكرێن و حكومەتی هەرێمی كوردستان چەندینجار وەفدی ناردووەتە بەغداد بەڵام هەموو جارەكان وەفدەكانی بە دەستی بەتاڵ هاتوونەتەوە بۆ هەولێر.
نیوەی بەڵێنێكی جێبەجێكرد
لەبارەی پرۆسەی هەڵبژاردنی پێشوەختی عێراقیشەوە مستەفا كازمی بەڵێنێكی گەورەیدا كە هەڵبژاردنی پێشوەخت ئەنجام بدات و لە ئێستاشدا رۆژی 6ی حوزەیرانی ساڵی 2021ی بۆ ئەنجامدانی پرۆسەكە دەستنیشان كردووە، تا ئێرە دەتوانرێت وەك هەنگاوێكی گەورەی جێبەجێكردنی بەڵێنی ئەنجامدانی هەڵبژاردن لێی بڕواندرێت.
بەڵام لە هەمان كاتدا و هەر لەبارەی دۆسێی هەڵبژاردن كازمی بەڵێنیشیداوە كە هەڵبژاردنێكی پاك و بێگەردی دوور لە ساختەكاری ئەنجام بدرێت، رەنگە بۆ ئەم بەشەی بەڵێنەكەی هێشتا نەتوانرێت بەتەواوی بڕیاربدرێت كە جێبەجێی دەكات یان نا تا دوای ئەنجامەكانی هەڵبژاردن، بەڵام بەشێوەیەكی گشتی هاوڵاتیانی عێراق یادگارییەكی باشیان لەگەڵ بێگەردی پرۆسەی هەڵبژاردن نییە و لە تەواوی هەڵبژاردنەكانی رابردوودا بەشێك لە لایەنە سیاسییەكان سكاڵایان كردووە كە ساختەكارییان لێكراوە، ئیدی نازانرێت ئەو هەڵبژاردنەی لەسەر دەستی حكومەتەكەی كازمی دەكرێت تا چەند بێگەرد و پاك و دوور لە ساختەكاری دەبێت.
دیبلۆماسییەتی شڵەژاو
یەكێكی دیكە لە بەڵێنە گەورەكانی كازمی لەكاتی راسپاردنیدا بۆ پێكهێنانی حكومەت دۆسێی پەیوەندییە دەرەكییەكان بوو، لەوبارەیەشەوە كازمی وتی: "كاردەكەین بۆ دروستكردنی پەیوەندییەكی تەندروست لەسەر بنەمای رێزگرتن و هاریكاری و یەكسانی لەگەڵ دراوسێكانمان و دەوڵەتانی دۆستمان و دەوڵەتانی جیهاندا".
بۆ ئەمەش دیسان رەخنە لە كازمی دەگیرێت كە بەڵێنەكەی بەشێوەیەكی رێژەیی زۆر كەم جێبەجێكردووە، لەپاڵ ئەوەی سەردانی كۆماری ئیسلامی ئێرانی كردووە وەك دراوسێ و سەردانی ئەمریكای كردووە وەك زلهێز و سەردانی لوتكەی عەمانی كردووە لەگەڵ دەوڵەتانی دۆستدا، بەڵام هێشتا سەركەوتوو نەبووە و نەیتوانیوە هێڵێكی پەیوەندی دیبلۆماسی تەندروست لەگەڵ وڵاتانی عەرەبی دروستبكاتەوە و سەردانە بڕیارلێدراوەكەشی بۆ سعودیە شكستی هێناوە، ئەگەرچی ریاز لەكاتی خۆیدا وتی بەهۆی نەخئشكەوتنی پاشاوە سەردانەكە هەڵوەشاوەتەوە، بەڵام گومان دەكرێت كە ئامانجی سیاسی لەپشتی راگرتنی سەردانەكەوە بوبێت.
خۆپیشاندەران لێی توڕەن
ئەگەرچی رووخانی حكومەتەكە عادل عەبدولمەهدی دوای زنجیرەیەك خۆپیشاندان و ناڕەزایی بەغداد و پارێزگاكانی خوارووی عێراق روویدا و خودی كازمی بەهۆی ئەو گۆڕانكارییانەی كە خۆپیشاندانەكان لە عێراق دروستیان كرد كەیشتە سەر كورسی دەسەڵات، بەڵام هێشتا خۆپیشاندەران لێی توڕەن و پێیانوایە نەیتوانیوە ئەو بەڵێنانەی پێیدابوون جێبەجێی بكات و دەڵێن لە 5 بەڵێن تەنها یەك دانەی جێبەجێكردووە.
شەوی 10ی تەموزی 2020 كازمی بە كامێراكانی میدیاكانەوە خۆی كرد بە گرتوخانەی موسەنا لە پارێزگای بەغداد و وای نیشاندا كە دەیەوێت دڵنیا بێت لەوەی هیچ خۆپیشاندەرێك لە گرتوخانەكەدا نییە، بەڵام هەر زوو ماڵپەڕە میدیاییەكان بەتایبەت ئەوانەی رەخنەگری حكومەتن و بەشێك لە پەیجەكانی سۆشیال میدیا وتەی خێزانی خۆپیشاندەرە دەستگیركراوەكانیان بڵاوكردەوە كە دەیانوت كوڕەكانیان بەهۆی خۆپیشاندانەوە دەستگیركراوە و لە گرتوخانەی موسەنان و ئەوەی كازمی كردی تەنها خۆ نواندن بوو دەنا گرتوخانەكە چەندین خۆپیشاندەری تێدا بەندكراوە.
دوابەدوای ئەوەش هەر لەبارەی دۆسێی خۆپیشاندەران و چالاكانی مەدەنی كازمی چەند بەڵێنێكیدا و وتی: "ئەنجومەنێكی گەنجانەی راوێژكاری دروستدەكەین كە راستەوخۆ سەر بە نوسینگەی سەرۆك وەزیران بێت تا زیاتر ئاگاداری كێشەی گەنج بێت" هەتا ئێستا ئەو ئەنجومەنە هیچ هەواڵ و هەوڵێكی دروستكردنی نییە.
هەروەك ژمارەیەك بەڵێنیشی بە خۆپیشاندەران دا وەك (دۆزینەوە و دەستگیركردنی بكوژانی چالاكانی مەدەنی و رۆژنامەنوسان و توێژەران، سەپاندنی هەیمەنەی دەوڵەت، رێگری لە دروستكردنی مەترسی لەسەر ژیانی دیبلۆماتكاران، كۆكردنەوەی چەك لە دەستی دەوڵەتدا)، بەڵام لەكۆی ئەو بەڵینانە تەنها یەك بەرپرسی ئەمنی لە پۆستەكەی لادا و ئەوانی دیكەی بۆ جێبەجێ نەكرا.
بانگەشەی كۆنترۆڵكردنی دەروازەكان
یەكێكی دیكە لەو بانگەشانەی مستەفا كازمی و تیمەكەی دەیكەن، كۆنترۆڵكردنی دەروازە سنورییەكانە، بۆ ئەمەش كازمی دەیەوێت وای نیشان بدات كە دەتوانێت دەسەڵاتی دەوڵەت بەسەر دەروازەكاندا بسەپێنێت و رێگری لە قاچاغی و ونكردنی داهاتەكانیان بگرێت، لەماوەی چەند مانگیدا وەك سەرۆك وەزیران توانیویەتی تەنها دەروازەكانی ترەیبیل و مەندەلی و بەسرا كۆنترۆڵ بكات و ئێستا زیاتر لە 30 دەروازە كۆنترۆڵ نەكراون بەوانەی هەرێمی كوردستانیشەوە.
بۆ ئەمەش دەوترێت كە ناتوانرێت بوترێت كازمی بەڵێنەكەی جێبەجێ كردووە و لەناو نزیكەی 40 دەروازەی سنوریدا بە كۆنترۆڵكردنی سێ دەروازە تەنها رێژەیەكی زۆر زۆر كەمی بەڵێنەكەی جێبەجێ كردووە.
دۆسێی ئابوری
یەكێكی دیكە لەو رەخانەنەی ئێستا لەسەر كازمی هەن دۆسێی ئابورییە، بەجۆرێك ئەم پیاوە لە رۆژی راسپاردنی بۆ پێكهێنانی حكومەت كاتێك باسی كارنامەی ئابوری حكومەتەكەی كرد وتی: "پەرە بە ئابوری دەدەین لەرێگەی پەرەپێدانی وەبەرهێنانەوە و كاردەكەین بۆ فرەسەرچاوەكردنی داهات لەرێگەی بوژاندنەوەی كەرتەكانی كشتوكاڵ و پیشەسازی و بازرگانییەوە"
لەمەشدا جارێكی تر مستەفا كازمی شكستی هێنا و نەك نەیتوانیوە هیچ وەبەرهێنێك بهێنێتە عێراق، بەڵكو هیچ هەنگاوێكی نەناوە بۆ بەهێزكردنی كەرتەكانی كشتوكاڵ و پیشەسازی و بە پێچەوانەوە لە سەردانەكەیدا بۆ تاران رێككەوتنێك واژۆكرد بۆ بەرزكردنەوەی قەبارەی ئاڵوگۆڕی بازرگانی عێراق و ئێران بۆ بەهای (20 ملیار دۆلاری ساڵانە) ئەمەش بە خوێندنەوەیەكی ئابورییانە وا لێك دەدرێتەوە كە ئەو قەبارە بەرزە لەگەڵ یەك وڵات بۆ هاوردەكردن دەبێتە هۆی پوكانەوەی زیاتری بەروبوم و پیشەسازی ناوخۆیی و عێراق وەك وڵاتێكی هاوردەكار دەهێڵێتەوە.
دۆسێی تەندروستی
لە دۆسێی تەندروستیشدا بە هەمان شێوەی دۆسێیەكانی دیكە كازمی تەنها بەڵێن دەدات بەبێ ئەوەی توانای جێبەجێكردنی بەڵێنەكانی هەبوبێت، بۆ نمونە بە دەق وتی كە "حكومەت لە هێڵی یەكەمی پاراستنی هاوڵاتیان دەبێت لە پەتای كۆرۆنا"، بەڵام لەو كاتەوە تا ئەمڕۆ عێراق یەكێكە لەو وڵاتانەی زۆرترین گیرۆدەی كۆرۆنا بووە و حكومەتەكەی كازمی نەك نەیتوانیوە روبەرووی پەتاكە ببێتەوە بەڵكو هیچ میكانیزمێكیشی بۆ روبەروو بوونەوە نییە و تەنانەت ناتوانێت رێكارەكانی خۆپارێزیش لە پەتاكە جێبەجێ بكات.
ئەوە جگە لە خراپی نەخۆشخانەكان و نەتوانینی پاراستنی نەخۆشخانەكان بۆ نمونە تەنها لە بەسرە چەند جارێك نەخۆشخانەی فەیحا داخراوە بەهۆی هەڵكوتانە سەری لەلایەن كەسوكاری ئەو كەسانەی بە كۆرۆنا گیانیان لەدەستداوە، هەروەك لە نەخۆشخانەی حسەینی فێركاری لە زیقار چەند جارێك دەستدرێژی كراوەتە سەر پزیشك و كارمەندانی نەخۆشخانەكە لەلایەن توشبووان بە ڤایرۆسی كۆرۆنا یان كەسوكاری ئەو نەخۆشانەی بە ڤایرۆسەكە گیانیان لەدەستداوە و حكومەتیش دەستەوەستانە.
دۆسێی خزمەتگوزاری
لە دۆسێی خزمەتگوزاریشدا كازمی لە كارنامەی حكومەتەكەیدا چەند بەڵێنێكی داوە كە 5 بەڵێنی سەرەكی بوون، بەڵام تەنها یەك دانەی بۆ جێبەجێكراوە.
مستەفا كازمی بەڵێنیدا كە (كارەكانی بە ئەلیكترۆنی كردنی حكومەت تەواو بكات، رێگری بكات لە دابەشكردنی زەوی بەشێوەی هەڕەمەكی، پلانی ستراتیژی دابنرێت، دامەزراوەكانی پەروەردە و فێركردن فراوان بكرێن)
بەڵام تا هەنوكە تەنانەت یەك هەنگاوی بۆ حكومەتی ئەلیكترۆنی نەناوە و نەیتوانیوە سیستمی دابەشكردنی زەوی دەستكاری بكات و نە پلانی ستراتیژی دیارە و نە تەنانەت یەك قوتابخانەشی دروستكردووە بۆ پەرەپێدانی پەروەردە.
ئێستا تەنها بەم گوزەرە خێرایە دەردەكەوێت كە ئەو پیاوەی لە رۆژنامەنوسەوە بووە هەواڵگر و لە هەواڵگریشەوە بووە سەرۆكی حكومەت و بەردەوام لەبەردەم زوومی كامێراكاندا نمایش دەكات، تەنها دەتوانێت بەڵێن بدات بێ جێبەجێكردن و لەماوەی 100 رۆژی تەمەنی كابینەكەیدا 28 بەڵێنی گەورەی داوە، لەو ژمارەیە تەنها تەنها 2 بەڵێنی جێبەجێكردووە بە تەواوی كە دەكاتە %7 ی بەڵێنەكانی و 22 بەڵێنی جێبەجێ نەكردووە كە دەكاتە %78 ی بەڵێنەكانی، 4 بەڵێنیشی بە شێوەی رێژەیی جێبەجێكردووە كە دەكاتە %14ی بەڵێنەكانی.