02:10 - 06/05/2021

ئاوازدانەری سرودی نیشتمانی كوردە و لەتۆماری دادگاشدا تاوانبارە‌

ئومێد نه‌جم

شێخ حوسێن بەرزنجی..قوربانیی نەفامیی قاسم و درندەیی بەعسییەكان


دەنگێكی خۆشی هەبوو، مۆسیقاو ئاوازی ئەی رەقیب ئەو دایناوە. شێخ حوسەین و شێخ مارف بەرزنجی دوو برا بوون هەردووكیان یەك چارەنوسیان هەبوو لەیەك رۆژدا لەسێدارەدران.ئاوازدانەری سرودی نیشتمانی كوردە و لەتۆماری فەرمی داداگاشدا وەك تاوانبار فەرمانی لەسێدارەدانی درا.

شێخ حوسێن بەرزنجی كێ بوو؟
لەدایكبووی ساڵی 1919یە، ئەو سەردەمە كە كۆتایی جەنگی جیهانی یەكەم و گرانی گەورە، ئەم لە ناوچەی قادر كەرەم سەر بە شاری كەركوك لەدایك دەبێ، بنەماڵەكەیان خاوەن تەكیە و تەریقەت بوون ئەویش لەو ژینگەیە چاوی بەدنیا كرایەوە، لەكەركوكدا چووە ناو كۆڕی رۆشنبیری و سیاسییەوە، تا ئەوەی بووە
ناوێكی دیار لەبواری رۆشنبیری و سیاسی و كۆمەڵایەتی ، پیاوێكی رۆشنبیری دیموكرات خواز، كوردێكی دڵسۆزو نیشتمانپەروەر ، زۆر بە بڕواوە ماركسی بوو.
لەبواری رۆژنامەگەریدا جێ پەنجەی خۆی بەجێ هێشتووە، یەكێ لە نوسەرانی رۆنامەی باسەڕە و گۆڤاری شەفەق و گەلاوێژ.
لەبواری هونەر و سرودی نیشتمانیدا، ئاوازدانەری ئەی رەقیبە.
 دەرچوووی كۆلێژی قانون بوو، لەپەنجاكانەوە ماوەیەكی زۆریش لەگەڵ شێخ مارف بەرزنجی دا بەیەكەوە نوسینگەیەكی پارێزەریان هەبوو.
لەپیشەی پارێزەریدا، لایەنگری جوتیار و لادێی بوو، یەكێ بوو لە پشتیوانانی قانونیی ئیسلاح زەراعی – چاكسازی كشتوكاڵی، ساڵی 1958 لە وتارێكدا دەنوسێ "ئازاد بوونی جوتیار.. ئازادبوونی وڵاتەكەمانە".
لە كاری سیاسیدا، ئەندامێكی  چالاكی هیوا و دواتر حزبی شیوعی بوو.
لەناو خەڵكدا و پێگەی كۆمەڵایەتیدا كوڕە شێخزادەبوو، خاوەن تەكیە و تەریقەت بوون.
كەسایەتی دیار و ناسراوی كورد بو لە شاری كەركوكدا، لایەنگری ئاشتی و برایەتی نێوان كورد و توركمان بوو.
زمانزان كە جگە لە زمانی دایك، ئینگلیزی و عەرەبی  و فارسی بەباشی ئەزانی. لەزمانی ئینگلیزیدا توانای وەرگێڕانیشی هەبو.  بەتایبەت چیرۆكەكانی چیخۆف و تۆڵستۆی لە ئینگلیزییەوە دەكردە كوردی.
دەنگخۆش و ئاوازدانەر، ئاوازی گۆرانیەكانی بە باشی لە بەر بو مەقامی ئەڵاوەیسی و قەتار و خاوكەر و بەستە و لە هونەری ناوچەی گەرمیان شارەزابوو، جگە لە ئاوازی كوردی و رۆژهەڵاتی، ئاوازی ڕۆژئاوایشی بە باشی لەبەر بو، زۆرجار بە ئاوازی یۆنانی گۆرانی كوردی ئەچڕی.
شێخ حوسەینی بەرزنجی نوكتەباز. جگە لە جێبەجێكردنی كاری پیشەكەی وەك پارێزەر و خەریك بوون بە رێكخستنی حیزبایەتیەوە،سەرقاڵی نوسین و وەرگێڕان بوو، بەتایبەت لەزمانی ئینگلیزییەوە بۆسەر زمانی كوردی.ئینگلیزییەكی زۆر باشی دەزانی.لەساڵی 1946 لەگۆڤاری گەلاوێژدا چەندین چیرۆكی بیانی لەئینگلیزییەوە كردووە بە كوردی.
هاوڕێی دڵداری شاعیرو سەركردەكانی حیزبی شیوعی عەزیز محمد و كەریم ئەحمەد و كەسایەتیە دیارەكانی بنەماڵەی خانەقا بوو، دۆستی شێخ لەتیفی شێخ مەحمود بو.

شێخ عەبدولكەریمی باوكی پیاوێكی ئایینی و شێخێكی خاوەن تەكیە بو كە سەر بە ڕێبازی تەسەوفی قادری بون، دەچنەوە سەر شێخ حەسەنی قەرەچێواری جێنشینی كاك ئەحمەدی شێخ. باوكی ئەگەرچی شێخی تەریقەت بوو دەروێش و موریدی زۆر بوون تا سنە ‌و سابڵاخ و دەوروبەری موسڵ و خانەقین و بەغداش، بەڵام ڕقی لە وشكە سوفێتی بوو، پیاوی سیاسەت بوو، دەستی ڕاستی (شێخ مەحمود) بوو لە جووڵانەوەكانیدا.

چیرۆكی دانانی ئاوازی ئەی رەقیب
زۆر جار باس لەوە كراوە كە سروودی ئەی ڕەقیب ئاخۆ كێ داینابێت یان چۆن دانرابێت، هەندێك زۆر سوورن لەوەی گوایە ئاوازێكی ئەرمەنییە ، یان ئاوازێكی ئازەرییە، یان ئاوازی دانەری ئەرمەنی ( ئارام خاچا دۆریانە) یا یەكێك دایناوە نەناسراو بووە لەئێران ، ئیتر حیكایەت زۆر بووە .
بەڵام لەڕاستیدا چیرۆكەكە بەمشێوەیەیە، لەهاتنی دڵدار بۆ كەركوك دەست پێدەكات.ئەو كاتە لەكوردستاندا قوتابخانەی ئامادەیی نەبوو، ئەوەی خوێندنی ناوەندی تەواو دەكرد دەهات بۆ كەركوك یان بەغدا. لەبەر ئەوە كەركوك ببوە ناوەندێك بۆ كۆبوونەوەی خوێندكارانی كورد.
خانەوادەی دڵداری شاعیر:
شیعرو ئاوازی ئەی ڕەقیب لەكەركوك دانرا
"دڵدار شیعری ئەی ڕەقیبی لە شاری كەركوك نوسیوە، ئەو كات قوتابی بوو لە یەكێك لە قوتابخانەكانی گەڕەكی ئیمام قاسم. من لە باوكم گوێبیست بووم كە شێخ (حوسێن بەرزنجی) ئاوازی بۆ داناوە".
ئەمە وتەی ئەمەل سەعدی ڕەئوفە، كە یەكێكە لە خانەوادەی دڵداری شاعیر، كە دەكاتە مامی ئەم خاتوونە.
باشترین بەڵگەش ئەو دەفتەرە دەستنووسەی دڵدار خۆیەتی، كە لای بنەماڵەكەی پارێزراوە، دڵدار بە دەستخەتی خۆی نوسیویەتی: "شێخ حوسێن بەرزنجی لەحنی – ئاوازی بۆ ئەی رەقیب داناوە.

ئەی رەقیب لەسەرەتادا سرودی حزبی هیوا بوو
موكەڕەم تاڵەبانی، سیاسی و كەسایەتی دیاری حزبی شیوعی دەڵێ:
"كاتێ یونس ڕەئوف دڵدار، شیعری ئەی رەقیبی دانا، شەهید حوسێن بەرزنجی، ئاوازی بۆدانا و ئیتر بوو بە سروودی حزبی هیوا، دواتر لە ساڵی 1944 بەدواوە وەكو قوتابی زانكۆ لە كۆلێژی یاسا دەیانم بینی".

لەئاهەنگێكی نەورۆزدا ئاوازەكەی بەدەنگی خۆی گوت
مەسعود محەمەد، نوسەرو ئەدیبی دیاری كورد:
"ڕۆژگاری چلەكان، بەتایبەتی لە دەمی جەنگدا، ئەوە نەبوو كوردایەتیی بە دەنگ و سەدای تێدا بكرێت. نەورۆز بە ماتی لە ماڵی یەكێك لە ناسیاوان ئاهەنگێكی كورتیلەی بۆ دەگێڕدرا. "سروودی «ئەی ڕەقیب»ی دڵدار خۆم گوێم لێ بوو لەلایەن حسێن بەرزنجییەوە بەو دەنگی ئاسمانیی خۆیەوە لە كۆمەڵگەی وەها بچووكدا شەپۆلی دەدایەوە".
ئەو رووداوە مێژووەكەی دەگەڕێتەوە بۆ نەورۆزی ساڵی 1942، زیاتر لە (137) كۆبوونەتەوە لە كاسب و ئەفسەر و خوێندكار، لەم ئاهەنگەدا شێخ حوسێن بەرزنجی سروودی ئەی رەقیب دەڵێت و زۆربەیان وەك كۆرس لەگەڵیدا دەیڵێنەوە.
بەم شێوەیە سرودی ئەی رەقیب لە تەكیەی (پیری قەرەچێوار) ئاوازی بۆ دادەنرێ  وبۆ یەكەمجار لە كۆبوونەوەیەكدا لە خانەقای سەید ئەحمەد لە كەركوك دەگوترێت و دەگوێزرێتەوە بۆ كۆبوونەوەكانی بەغدا و هەر لە دەمی خوێندكارە خوێنگەرمە نیشتمان پەروەرەكانی كۆمەڵەی هیواوە پەخش دەبێت بە كوردستاندا و تا دەگاتە كۆماری مهاباد و لەوێش وەك مارشی كۆماری دەژەنرێت و هەر بەوشێوەیە بوو بە سرودی سەرزاری هەموو كوردێك لەبەشەكانی كوردستاندا. هەر لە رێگەی پاڵەوانانی ناو زیندانەكانەوە پەردەی بەندیخانەكانی دەدڕاند و پەتی سێدارەكانی دەپساند.
شەماڵ سائیب بۆیەكەمجار ئەی رەقیبی تۆماركرد
بۆ یەكەمجاریش هونەرمەند شەماڵ سائیب لەساڵی 1961 سرودی ئەی رەقیبی لە سەر قەوان تۆمار كرد،بە هاوكاری مۆزیكژەنی بەناوبانگ جەمیل بەشیر.
ئیدی ئەی رەقیب بووە مارشی نەتەوەیی.. گرنگی ئەم سرودە لەوەدایە كەوا لەناو چەندین سروددا ئەی رەقیب بۆتە سرودی نیشتمانی كورد.

هونەرمەند ئەنوەر قەرەداغی نووسیویەتی:
لەهەندێك سەرچاوەهەندێكم لێبیستووە بەتایبەت زۆر دڵنیام كە ئاوازی خوالێخۆشبوو شێخ حسێن شێخ عەبدولكەریم بەرزنجی یە ، بەڵام چیرۆكی ئاوازەكەی چۆن دانراوە،من بەشێوەیەكی تر بیستوومە ، ساڵی (1974) كاتێك نەفی كرابووین بۆ شاری سەماوەلەخوارووی عێراق ،وا ڕێكەوت من لەگەڵ هەندێك ڕۆشنبیر و سیاسەتمەدار ماڵیكمان گرتبوو پێكەوە دەژیاین، ئەم بەڕیزانەش خوالێخۆشبووان مامۆستا هەمزە عەبدوڵڵا ، حاكم ئەحمەدی حاجی قاسم ، عەبدولی سۆران ، نوری وەشتی و هەروەها حسێن سەید ئەحمەد زۆر جار باس لەزۆر لایەنی ڕۆشنبیری و سیاسی و بابەتی ڕۆژانی ئەو سەردەمە دەكرا ،منیش لاوێك بووم لەناویاندا زۆرتر گوێم لێدەگرتن و كەڵكم لەسەرنجەكانیان وەردەگرت، 
ڕۆژێك باس لەسروودی كوردی دەكرا ،لەو باسانە باس لە ناو و دانەری ئەو سروودانە دەكرا كە كێن ، لەسەر یەكێك لەو سروودانە وەستاین كە سروودی ئەی ڕەقیب بوو ، من لەسەر ئەو قسانەی بیستبووم وتم دەڵێن ئەی ڕەقیب ئاوازێكی ئەرمەنییە ، مام هەمزە عەبدوڵڵا خوا عەفوی كات ، لەجێگای خۆی بەرزبۆوە و ووتی : ئەوە بۆ هەندێ لەخەڵكی ئەوەندە بێویژدانن بەناهەق توانا جوانەكانی ڕۆڵەكانی خۆیان پێشێل دەكەن و دەیكەنە ماڵی غەیرە . من زۆر حەپەسام ، مام هەمزە بۆ وا هەستایە سەرپێ و ئەم قسەیەی ووت..!
ووتم مام هەمزە ئەتوانم بزانم مەبەستت چی یە ؟ ووتی بڕوانە ئەنوەر گیان تۆ لاویت و بەدەمتەوە هەیە ، هەندێ شت هەیە دەبێت هەوڵی ئەوەی بۆ بدەن كە ئەو خوارییانەی لەسەری هاتوون ڕاستیان بكەنەوە.
پاش هەندێ دەمەتەقێ ووتی : گوێ بگرە ئەنوەر گیان من ئەم ڕاستییەت پێ بڵێم :
هەقیقەتی ئەی رەقیب بەگێڕانەوەی هەمزە عەبدوڵڵا، كەسایەتی سیاسی ناسراوی كوردستان:
"كاتێك ئیعلانی كۆماری كوردستان لەمەهاباد كرا ویستیان ئاڵای كوردستان بەرزبكەنەوە ، بۆچوون وابوو لەگەڵ بەرزكردنەوەی ئاڵاكە هۆنراوەیەك بوترێ ، پێشنیار كرا لەسەر چەند هۆنراوەیەك پاش قسەكردن لەسەری تێكستی (ئەی ڕەقیب) ی شاعیری گەورە خوالێخۆشبوو دڵدار یان پەسەندكرد كە لەگەڵ ئاڵاكەدا بخوێنرێتەوە. بەتایبەت ئەو تێكستە زۆر گونجاوە بۆ بەرزركردنەوەی ئاڵاكە ، وتیان گەر یەكێك بتوانێـت وەك ئاوازێك شتێك لەو بابەتانەی بۆ دابنێت ، ڕەنگە جوانتر بێت ئالەم قسەكردنەدا پێشنیاركراوە كە خوالێخۆشبوو ( شێخ حسێن شێخ عەبدولكەریم بەرزنجی) دەنگی زۆر خۆشە ، ڕەنگە بەدەنگی ئەو بوترێ خۆشبێت ، داوایان لێكردووە كە بەدەنگێكی خۆش بیچڕێت ، ئەمیش ئەم ئاوازەی بۆ داناوە بەدەنگی خۆی بۆئەو كەسانەی وتووە ، پێشنیارەكە پەسەندكراوە ، تیپێكی سروودیان دروستكردووە .
هەمزە عەبدوڵا ووتی من ڕاهێنەری تیپەكە بووم و پرۆڤەم پێدەكردن بۆئەو سروودە، كە كات هاتە سەر هەلكردنی ئاڵاكە تیپی سروودەكە وەستان و لەگەڵ بەرزكردنەوەی ئاڵای كوردستان ئەم سروودەی ( ئەی ڕەقیب) ووترا ،ئیتر خەڵكانی ئامادەبوو ئەوەی لەمێشكیانا هەڵیانگرتبوو لەو سروودە دەیانووتەوە ، بەجۆرێ زۆری خەڵكەكە لەبەریانكردبوو.
لەیەكەم بینینەوە عەبدولسەلام عارفی نەچوو بەدڵدا
مەجید كاكە هاوڕێی شەهید دەڵێ: " شێخ حوسێن بەرزنجی، زۆر وردبین و رۆشنبیر بوو، چەند رۆژێ دوای شۆڕشی (14)ی تەمموزی 1958 و بۆیەكەمجار كە عەبدولسەلام عارف هاتە كەركوك، ئێمە وەكو نوێنەری حزب چووینە پێشوازی، لە فرۆكەخانەی كەركوك، لەوێ لەسەر مێزێك دانیشتین، لەگەڵ شەهید و عەبدولخالق حەوێزی و برادەرێكی دیكە، عەبدولسەلام عارف وتارێكی خوێندەوە، كە لە وتارەكەی بوەوە، چەپڵە زۆر لێدرا، شەهید بێدەنگبوو وتی: "بەڕاستی من پاشەڕۆژی ئەم پیاوە و عێراق زۆر خراپ دەبینم و خراپ دەیخوێنمەوە".

حوسێن بەرزنجی، قوربانیی رووداوەكانی 1959 لە كەركوك
ڕۆژی 14/7/1959، لەكەركوك  بە خۆپێشانێكدا یەكەم ساڵیادی شۆرشی چواردەی تەمموز كرایەوە، بەپیلانێكی پێشوەختە و لەلایەن كۆمەڵێك كەسی ئاژاوەگێڕەوە تەقەكرا لەڕێڕەوی خۆپیشاندەران، ئەمە بووە هۆی برینداربونی چەند كەسێك، بەمجۆرە شەڕ دەستی پێكرد، ئاشوبێك و هەرایەك هەڵگیرسا بە كوژراو برینداربوونی زیاد لە سەد كەس كۆتایی هات، شەڕو پێكدادانەكان لەنێوان توركمانەكان  و شیوعیەكان بوو، شیوعییەكان زۆربەیان كوردبوون، بەمجۆرە شەڕەكە ڕەنگێكی نەتەوەیی وەرگرت و بوە شەڕی كورد و توركمان.
لەدوای هێوربوونەوەی بارودۆخەكە و لێكۆڵینەوە لەم ڕووداوە، ئەو ئاژاوەیەك وەك تاوانێك تلانیانە ئەستۆی كۆمەڵی كەسایەتی ناودار و سڤیل و ئاشتیخواز، كە هەرگیز تاوانكاریان لێنەدەوەشایەوە، لەوانە شەهید شێخ حوسێن بەرزنجی  و مارف بەرزنجی و پۆلێ رۆشنبیر و پارێزەر و كەسایەتی دیار كە هەموویان كوردبوون، بۆیە دەستگیركران و هەواڵەی بەندیخانەی بەغدا كران، 
ئەو شەهیدانە هێندە سوور بوون لەسەر  بێ تاوانی خۆیان تەنانەت هەلی ڕاكردنیان بۆ ڕەخسا بوو كەچی هەڵنەهاتبوون. بۆ نموونە شێخ حوسێنی برای شێخ مارف داواكرابوو بەڵام دەستگیر نەكرا بوو، كەچی خۆی خۆی ڕادەست كرد بوو. چونكە باوەڕی پتەو بوو بە بێ تاوانی خۆیان. بۆیە شێخ حوسێن و هاورێكانی بەدەستبەسەری مانەوە، تا رۆژی دادگاییكردن (14/6/1962) بەو شێوەیە مایەوە و لەو رۆژەدا لە دادگایەكی عورفی عەسكەریدا، لە معەسكەر رەشید، بە سەرۆكایەتی ئاكر مەدحەت سعود، بەبڕیارێكی نادروستانە تاوانبار كران و سەرجەم ئاخێنرانە بەندیخانەكانەوە و بڕیاری لەسێدارەدانیان درا.
بەڵام سزاكە جێبەجێ نەكرا تا كودەتای بەعسییەكان، ئەوەبوو شەوی (22/6/1963) هەر (28)كەسەكەیان لە فرۆكە لەبەغداوە هێنایە كەركوك و شەوی 22-23 لەسێدارەیاندان.
سووربونی بەعسیەكان لەجێبەجێكردنی بڕیاڕەكە، ئامانج لێی بۆ قوڵكردنی برینی ناحەزی لە نێوان نەتەوەكانی كەركوكدا و بەتایبەتی تێكدانی پەیوەندی كورد و توركمان بوو.

عەزیز محەمەد كەسایەتی دیاری سیاسی و سكرتێری پێشووی حزبی شیوعیی عێراق دەڵێ:
"ئەوان (شەهیدان) قوربانی نەفامی (عەبدولكەریم قاسم) و دڕندەیەتی بەعسییەكان بوون، شەهیدان ئەوە نەبوو هیچ خەتایەك ئەنجام بدەن، دەیانتوانی هەڵبێن و رزگاریان بێت، بەڵام ئێمە وەكو حزب، رامان لەگەڵ هەڵهاتن نەبوو".
هەرچەندە باسی پیلان و پیلانگێڕانمان دەكرد، بەڵام (حوسنی زەن) پاكی نییەتی خۆمانمان هەبوو، ئەگەرنا فرسەتی راكردنیان هەبوو، لەگەڵ ئەوەشدا ئەگەر عەبدولكەریم قاسم بمایە، ئەو بڕیارەی جێ بەجێ نەدەكرد و بەخەیاڵیشدا نەدەهات بەو چەشنە تێدا بچێت، شەهید ناویان درەوشاوەیە لە شاری كەركوكدا، چونكە بەردەوام لە ساڵانی پەنجاكاندا لایەنی كوژانەوەی ئاگری گرژی نێوان كوردو توركمان بوون.
هەڵبەتە ئەو كات حكومەتی عبدالكریم قاسم بەشێك لەم تاوانە ئەگرێتە ئەستۆ چونكە ئەو كەسایەتیە شیوعییانەیان لە ۱۹٥۹ تاكو كودەتای ر بەعسیەكان ۱۹٦۳ ئازاد نەكردو بەبێ ئەوەی هیچ تاوانێكیان لەسەر ساغ بێتەوە. لەپاشدا بەدەستی بەعسیەكان حوكمی سێدارەدانیان بەسەردا درا.

تەرمەكانیان شوێنبزر كرا، پرسە دانانیش بۆیان قەدەغەبوو
رۆژی 23/6/1963 ، دەنگوباسی رادیۆی بەغدا كاتژمێر دووی دوای نیوەڕۆ پەخش دەكرا، بەیانی ژمارە 30 خوێندرایەوە، كە بەفەرمانی حاكمی عەسكەری گشتی ناوچەی باكورەوە، بەناوی سەعید فەتحی صەقلی دەرچوو، كە بڕیاری جێبەجێكردنی سزای ئیعدامی "تاوانبارانی شیوعی" كە ژمارەیان (28) كەس بوو، شێخ حوسێن بەرزنجی یش یەكێك لەو كەسانە كە سزاكەی بەسەردا جێبەجێكرا.
تەرمەكانیشیان لەلایەن حەرەس قەومی و پۆلیس و شارەوانییەوە لە گۆڕستانی شێخ محێدێنی كەركوك شاردراوەتەوە، قەدەغەش بنەماڵەكانیان پرسەیان بۆ دابنێن.
مام جەلال: ئێستا كاتی ئەوە نیە و با ئەو برینە هەڵنەدرێتەوە
خانەوادەی شێخ حوسێن  و سەرجەم شەهیدانی بە ناهەق لەسێدارەدراوی 1963، چەندی ساڵە داوا دەكەن لە سەركردایەتی كورد و لایەنە پەیوەندیی دارەكان، كە بەم دۆسیە و فایلەكانی دادگا بچنەوە و ئەو بڕیارە پوچەڵ بكەنەوە و بەرائەت و شەهادەت و پاكی ئەو شەهیدانە بۆ مێژوو بخەنەڕوو.
لەكاتی خۆیدا داوایان لە مام جەلال كرد (بەسیفەتی ئەوەی لە مەجلیس حوكمی عێراق دا بوو و دواییش بوو بەسەرۆكی عێراق) كە مەرسومێك دەركات و بەپێی ئەو مەرسوومە ووشەی تاوانبار لەسەر ئەو ۲۹ كەسایەتییە هەڵگیرێت و ئیلغای ئەو تۆمەتانە بكات كە ئەوكات لكێنرابوو بەو شەهیدانەوە، واتا (ئەستۆ پاكی) بگێڕێتەوە بۆ بێ گوناهەكان! بەڵام مام جەلال ووتبووی كە ئێستا كاتی ئەوە نیە و با ئەو برینە هەڵنەدرێتەوە، وادیارە مام جەلالیش ئەوكات موراعاتی توركمانەكانی كردوەو ترسی كێشەی توركمانی هەبووە‌.

چارەنوسی هاوسەرو كوڕە تاقانەكەی
" لەبەر بێكەسی، هاوسەرەكەی كەمرد دراوسێكانی ناشتیان"
شێخ حوسێن یەك تاقە كوڕی هەبوو، بەناوی ئازاد، كە لەسەردەمی لاویدا بە نەخۆشی شێرپەنجە كۆچی دوایی كرد. زەكیەخانی هاوسەریشی دوای مردنی لە خانویەكی گەورەی بەغدا بەتەنها مایەوە، ماڵەكەی پڕ كردبوو لەوێنەی شەهیدان و دەگیوت: "تەنیا نیم، شە و ڕۆژ لە گەڵمان، پێكەوەین، قەت بەجێم ناهێڵن".
28 ساڵ دوای شێخ حوسێن و 15 ساڵ دوای كوڕەكەی ، لە بێ كەسی و شەوەزەنگی تەنهاییدا، ساڵ و مانگ و شەو و رۆژ خەم و مەینەتی پێچایەوە، تا لەدەمی ڕاپەڕینەكەی بەهاری 1991دا كۆچی دوایی كرد، بێ كەسانەو لەڕای خوا خەڵكی و دراوسێكانی ناشتیان.

سەرچاوەكان:
1-شەهید شێخ حوسێن بەرزنجی ژیان و بەرهەمەكانی: ئامادەكردنی یەحیا بەرزنجی
2-گەشتی ژیانم: مەسعود محەمەد، لاپەڕە 183
3-چەند بابەت و لێكۆڵینەوەیەك لەسەر سروودی كوردی ، بەرگری نەتەوەیی لەمۆسیقادا ،نووسینی: ئەنوەر قەرەداغی ، لاپەڕە ( 37)
4-گۆڤاری رۆژ، ژمارە (27)