ڕاپۆرتی کوردستانی

03:23 - 12/04/2023

عێراق و هەرێم جگە لە ئیدانه ‌چەكی دیكەیان بەرامبەر توركیا هەیه؟‌‌

پەیسەر

پێگەی جوگرافی توركیا وایكردووە سەدان ساڵە مەرجی بەهێز و پڕوكێنەر بەسەر عێراقدا بسەپێنێت، ڕۆژێك هەڕەشەی گرتنەوەی بۆری نەوت و ڕۆژێك وشككردنی دیجلەو فورات، زۆریش ڕقی بەن داخستنی ئاسمانی ناوچەكەی بەڕوویاندا، ئەوە جگە لەوەی لە ڕووی سیاسی و ئەمنییەوە هەمیشە چەك و كارتی دژی عێراق و هەرێم لە كاردا بووە.
عێراق ماوەیەكی زۆرە (سیاسەتی دڵڕاگرتن)، بەرامبەر توركیا پیادە ئەكات، ئەمەش جۆرێكە لە دیبلۆماسیەت سیاسەتێكی هەتا بڵێی هەڵەیە، لەم سەدەیەدا ئەنگێڵا مێركڵی ڕاوێژكاری پێشووی ئەڵمانیا ئەم سیاسەتەی بەرامبەر پۆتین و ئەردۆگان بەكارهێنا.
سیاسەتی دڵڕاگرتن، چەندین زیانی لە هەرێمی كوردستان و عێراق داوە و هیچ جارێك نیە بە دەنگی دلێر دژی ئەنقەرە دەنگ هەڵبڕن، دیاترین چەكەكانیان تائێستا هەر سەركۆنە و نیگەرانی بووە، بەڵام عێراق هێشتا چەند كارتێكی بەهێزی بەدەستەوەیە كە دەتوانێت دژی توركیا بەكاریانبهێنێت.
دیارترین ئەو كارت و هەنگاوانە:
یەكەم: عێڕاق دەتوانێت هەموو گەشتەكانی توركیا ڕابگرێت كە بەسەر ئاسمانی وڵاتەكەیدا دەڕۆن، چونكە گەشتەكانی توركیا بۆ وڵاتانی كەنداوی عەرەبی بەسەر عێراقدایە.
دووەم: عێراق هاوردەی بازرگانی لە توركیاوە نزیكەی ٢٠ ملیار دۆلارە، دەتوانێت ئەمە ڕابگرێت و وڵاتی میسر كەئێستا بەهای دراوەكەی زۆر دابەزیوە بكات بە جێگرەوی توركیا.
سێیەم: ڕاگرتنی فرۆشتنی نەوتی كەركوك و نەوتی كوردستان لەڕێگای بەندەری جەیهانەوە، توركیا واخۆی پیشان دەدات سەنتەرێكی جیهانیە بۆ دابەشكردنی وزە و گەیاندنی بە ئەوروپا، ئەمەش پێگەی( جیۆ سیاسی )ئەردۆگانی بەهێزتركردوە، عێراق دەتوانیت نەوتی كوردستان بۆ پێویستیە ناوخۆیەكان بەكاربهێنیت لەئیستادا و دواتر بۆری عەقەبە بكاتەوەو نەوتی كوردستان و كەركوك هەناردە بكات بۆ ئوردن .
چوارەم: دەركردنی هەموو كۆمپانیا بیناسازی و پیشەسازیەكانی توركیا كە لەهەرێم و عێڕاق كاردەكەن، ئەمەش دەبێتە هۆی زیانگەیاندن بە ئابوری توركیا.