وانەیەك بۆ دیكتاتۆر

29/12/2018

عەلا ئەسوانی

ئازیزم دیكتاتۆر:
تۆ هەموو دونیا دەخەڵەتێنیت، بەڵام ئاگات لێبێت خۆت نەخەڵەتێنیت، كۆنگرە راستەقینە، جیهانی و خاوەن رێزەكان بەناوبانگن، ئەوەی كە تۆ وێنای دەكەیت لەناو ئەوانەدا نین، ئامانجی سەرەكی تۆ لە كۆنگرە جوانكردنی دەمووچاوی خۆتە لەبەرچاوی گەل، رێك وەك ئاهەنگی رێزلێنان و ئەو كۆبوونەوانەیە كە پێش هەڵبژاردن ئەنجام دەدرێن، ئەوانەی كە دەزگا هەواڵگریەكانت سازی دەكەن، كۆنگرەكەت پڕبێت لە چەپڵەو لێوان لێو بێت لە بانگەشە، هەر كات ویستت كۆنگرە بگریت ئەم هەنگاوانەی خوارەوە بگرە بەر:
یەكەم: بودجەیەكی گەورەو كراوەی بۆ دابین بكە:

گرنگترین شت لە بەستنی كۆنگرەدا دابینكردنی پارەیە، دەبێت بە دەستفراونی و سەخاوەتەوە دابەشی بكەیت بەسەر هەمواندا، ئەگەر ناتەوێت راستەوخۆ لە بوودجەی وەزارەتەكان ببڕیت بۆ كۆنگرەكەت، ئەوا دەزگا هەواڵگریەكەت راسپێرە كە یەكێك لە كۆمپانیا وەهمیەكان راسپێرن بۆ ئەوەی سپۆنسەری كۆنگرەكە بكات و لەژێر ئەو ناوەدا چەندت دەوێت خەرجی بكە.
دووەم: سووربە لەسەر خاوەن شكۆیت:
دەبێت هەموو شتەكانت دەستكرد بن، لە دەستپێكی هۆڵی كۆنگرەوە كە كورسی كۆبوونەوەكان سەرنج راكێش بن، سەقفەكەی زۆر جوان و بەرز بن و روناكی زۆر درەوشاوەیان پێوەبێت، ئامادەكرابێت بۆ پێشوازی میوانەكانت، خاوەن شكۆیی تۆ لە زمانی قسەكردنی تۆشدا لە كۆنگرە دەردەكەوێت، دەبێت خۆت لە دەستەواژە سادەكان بپارێزیت و لەبریی ئەوانە دەستەواژەی ئاڵۆز بەكار بێنە بۆ ئەوەی وا هەست بكرێـت خاوەن بۆچوونی قووڵیت، بۆنموونە وشەی – مونتەدا- سیمپۆزیۆم بەكاربێنە. لەبری ئەوەی باس لە چەمەكەكانی مافی مرۆڤ بكەیت با ناونایشانی كۆڕەكەت بەم شێوەیە بێت (تێڕوانینێكی بابەتیانەی شرۆڤەكاری لەسەر ئامرازەكانی مافەكانی مرۆڤ و دەرئەنجامە هەنوكەیی و داهاتووەكانی). نموونەی ئەم ناونیشانەی درێژو پێچاوپێچانە –هەرچەندە زۆر بێماناش بێت-خەڵكی تووشی شۆك و سەرسوڕمان دەكات، وێنایەك دەداتە خەڵك كە ئەو گفت و گۆیانە زۆر سوودبەخش و مێژووین.
سێیەم: بەشدارانی كۆنگرەكەت بە وردی دەست نیشان بكە:
بەشداربووانی كۆنگرە سێ جۆرن:-
1-رێكخراوەكان، ژمارەیان (500-1000)كوڕو كچ دەبن لە سەرانسەری وڵاتدا، ئەو كەسانە با دەزگا هەواڵگریەكەت هەڵیان بژێرێت، پارەی باشیان بۆ خەرج بكە بەشێوەیەك تامی لێ ببینن، خۆ ئەگەر بەباشی كارەكانی خۆیان ئەنجام دا دەبێت ئاڵوگۆڕ لە پۆستەكانیان بۆ بكەیت و پلەیان بەرز بكەیتەوە، ئەو جۆرە كەسانە ناونایشانی كۆنگرەو ئاستی جەماوەری بوونی تۆ نیشان دەدەن بەتایبەتی لەنێو چینی گەنج و لاوان دا، (باشتر وایە خۆتان بەدوور بگرن لەو كچە زۆر جوانانەی كە بەیەك نیگا لەوە تێدەگەیت كە ئەمانە جیاوازن لە زۆرینەی ژنانی وڵاتەكەت).
2-میوانە بیانییەكان:
نوسینگەكانت لە هەرجێگەیەكی جیهاندا هەن رایان سپێرە بیانیەكان بانگهێشت بكەن بۆ كۆنگرە، ئەگەر بە هەر گەنجێكی ئەو دونیایە بڵێیت هەفتەیەك بە خۆشی و بێ خەرجی دەچیتە گەشتێك و لەگەڵ ئەوەشدا پارەش وەردەگریت و هەندێك دیاری لەگەڵ دەستیشت دەهێنیتەوە وەك (لابتۆپ، مۆبایل...) ئەوا زۆرینەیان بە خۆشحاڵییەوە ئامادە دەبن، ئەشتوانی وتاریشیان پێبدەیت لەنێو كۆنگرەكەدا، لەكاتی كۆنگرەكەدا بە ناوی خۆی و وڵاتەكەیەوە بیناسێنەو بەنموونە بڵێن: میسیۆ جون لابرۆش لە فەرەنسا، یان، مستەر هامفری بۆڵدین لە بەریتانیاوە... دەبینیت بەشداری پێكردنی ئەوانە چەند بایەخی هەیە، ئەو جۆرە كەسانە وێنایەك نیشانی ئامادەبووان دەدات كە تۆ خاوەنی كەسایەتی و جەماوەرێكی بەهێزی لە جیهان دا.
3-ئەستێرە جیهانیەكان لە هەموو بوارەكاندا بانگ بكە:
كەسایەتی بەناوبانگی زۆر هەن لەبەرامبەر پارەدا زۆر لاوازن، با پێویستیشیان پێی نەبێت و دەوڵەمەندیش بن، هەریەكێك لەو كەسەبەناوبانگانە بەهای خۆیان هەیە، دەستگای هەواڵگری دەتوانن قسەیان لەگەڵ بكەن و رێبكەون لەگەڵیان، ئاگاداری ئەوە بە دەبێت لە دوای تەواو بوونی كۆنگرە پارەیان پێبدرێت نەك لە پێشدا، چونكە پیشتر شتی وا هاتوەتە پێشێ و پارەیان وەرگرتووە و بە بیانوویەكەوە ئامادە نەبوون، دواتریش ئەنجومەنی بەڕێوەبردنی كۆنگرەش نەیانتوانیوە بەدواداچوونی بۆ بكەن، هەوڵ بدە ئەستێرەكان جۆراوجۆر بن، رێكەوتنەكەش بەو شێوەیە دەبێت كە بەهیچ شێوەیەك باسی پارەكە ناكرێت، تەنها ئەوەندە بەسە كە لە كۆنگرەكەدا باس لەوە بكەن كە تۆ سەركردەیەكی گەورەیت و مرۆڤایەتی پێویستی پێتە.
چوارەم: ئەو بابەتەكانی كۆنگرە وا دیاری بكە خزمەت بەخۆت بكات:
سەردانی هەموو لیژنەكان بكە، بەڵام بە شێوازێك كە تایبەت بێت، بۆنمونە كاتی درەنگ بڕۆ بۆ سەردانیان تا وا تێیبگەن تۆ زۆر سەرقاڵیت، پاشان با میدیاكان بەچڕی هەواڵەكەت دابنێن و جیاواز لەوانی تر نیشان بدرێیت، پێویستە لەسەر دەزگای هەواڵگری ئەو بابەتانە دیاری بكات بۆ گفت و گۆ كە سوود بە تۆ دەگەینن.
 تۆ لە دەرەوەی هۆڵەكە تاوانباری بە پێشێلكردنی مافەكانی مرۆڤ (بەهۆی گرتن و ئەشكەنجە)ەوە، بۆیە دەبێت زیاد لە پانێڵێك دابنرێت بۆ پاراستنی مافەكانی مرۆڤ، تۆ لەدەرەوە تاوانباری بە فیڕۆدانی داهاتی گشتی و لە پرۆژەی نابەجێدا سەرفت كردوون، دەبێت پانێڵێكت هەبێت لەسەر –پێوەرە خۆرئاوایی و ئیسلامیەكان بۆ پرۆژە نەتەوەییەكانمان، هەروەها پێویستە گفتوگۆ بكرێت لە بارەی جوانكردنی روخسارت لە رێگەی ئەو بابەتانەوە كە لە ئێستای جیهاندا پەسەندن، لە نموونەی -پاراستنی مافی كەمینەكان، مافی ژنان و بەشدارییان لەكۆمەڵگە، لێبوردنی نێوان مرۆڤەكان.
پێنجەم: گورزە قورسەكەت نیشان بدە:
بەر لە دەستپێكردنی كۆنگرە دەبێت دەزگا ئەمنیەكانت هەڵمەتێكی فراوانی دەستگیركردنی نەیارەكانیان دەست پێكردبێت، بیانگرە تەنانەت بەبێ هۆكاریش، بۆ ئەوەی ترس باڵ بكێشێت بەسەر خەڵك دا، پاشان كەمێكیان لێ ئازاد بكە، رۆژی دواتر دوو ئەوەندەی بەردراوەكان دەستگیربكەرەوە، دەبێت ئەوە لەناوخەڵكیدا بچەسپێت كە هیچ پێوەرێك نیە بۆ دادپەروەری لەرێگەی تۆوە نەبێت، ئیتر لە ناو كۆنگرەدا كەس ناچێتە نێو بابەتە لابەلایی و پەراوێزخراوەكان و كەسیش نابێتە نەیارو ئۆپۆزسیۆن.
شەشەم: راگەیاندن بخەكار:
دوای ئەوەی دەزگای ئەمنی دەستی بەسەر بواری راگەیاندندا گرت، هەموو ئەو میدیاو كەسانەیان دوور خستەوە كە نەیارن و تەنهائەوانە مانەوە كە لایەنگرو نزیكەكانی خۆتن، ئیدی هەموو رۆژنامەنووس و میدیاكارەكان هەیە دەبنە ئەفسەری هەواڵگری تۆ، كارەكانیان بەوردی دەخەنە خزمەتت، دەبێت هەموان جەخت لەسەر ئەوە بكەنەوە كە جیهان جەژن دەگێڕێت بەهۆی سەركەوتنی كۆنگرەكەتەوە، دەبێت كارتان بۆ ئەوە كردبێت كە لە تەلەفزیۆنەوە بەرنامەی لەسەر بكرێت، بۆ گفت و گر كردن و شرۆڤە مانا گرنگەكانی كۆنگرە، ئەوەش بە هۆی ئەو پسپۆڕ و شارەزایانەی كە دەزگا ئەمنیەكانت دیارییان كردووە.
دوای ئەوەی ئەو هەنگاوانەت گرتە بەر : پێت دەڵێم سەركەوتنی كۆنگرە جیهانیەكەت هەزارجار لێ پیرۆز بێت.
دواجاریش دیموكراسیەت چارەسەرە!!