01/10/2019
لەوەتەی ئەردۆغان و حیزبەكەی دەسەڵاتیان گرتوەتە دەست، هێندەی ئەم كابینەیە كێشەیان نەبووە ، ئەگەر كەمێك بگەڕێینە دواوە سەرەتای هاتنە سەر حوكمی لە كابینەی یەكەم و دوەمیدا، سێ كەیس بۆ گەلانی توركیا گرنگ بووە، یەكەم كەیسی ئابوری و دوەم كەیسی كورد و نەتەوەكانی تر سێیەم كەیسی خزمەتگوزاریی. لە هەمان كاتدا دەبێت لە بیریشمان بێت پرۆسەی چارەسەریی ئاشتی پەیوەست بووە بە هەموو نەتەوەكان، بەڵام میدیاو ناوەندە سیاسیەكان زیاتر ئەم پرۆسەیان لە سەر نەتەوەی كورد تۆخ كردبوەوە. هەرچەندە ئەوەندەی كورد لەو وڵاتەدا كێشەی هەیە ئەوانی دیكە نییانە.
هەر سێ كەیسەكە سەرەتایەكی باشی هەبوو ، ئەو هاوڵاتیانەی كەسودمەند ئەبون لێی لە سەداسەدی گەلانی توركیا بوون، لە كاتێكدا گەلێكی وەك كورد دوو جار لێی سودمەند ئەبوو، هەم وەك ئابوری و خرمەتگوزاری، هەم وەك كێشە نەتەوایەتییەكەی ، ئەگەر وەك پرۆسەی ئاشتی سەرەتا قسە بكەین ئەردۆغان پرۆسەی ئاشتی كردە باس و خواس تەنانەت ئاكەپە رێگایدا پەیامبەرانی ئاشتی كە قەندیل نوێنەرایەتی ئەكرد، بیست و پێنج كەسیان بڕۆنە ناو شارەكانی توركیا و سڵاو لە گەلەكەیان بكەن ، قەندیل چالاكیە سەربازیەكانی وەستاند، هیوای چارەسەریی لەئاسۆوە دەركەوت، تەنانەت لە بیرمە ئەو كەسانەی رەخنەیان لە ئەردۆغان ئەگرت ئەردرغان لە ماوەی دوو مانگدا، دوو جار باسی هەڵەبجەی كرد، بە رونی و ئاشكرا بە نەیارەكانی وت من نامەوێت هەڵەبجەیەكی تر لە توركیا دوبارە ببێتەوە ، بە راستی ئەگەر توركیا بەم ئاراستەیەدا بڕۆشتایە كێشەی كورد روو لە چارەسەر بوو ، بگرە لە ریگای ئەو پەیوەندیە ئایدیایی و سیاسیەی كە (پەكەكە) لە گەڵ كوردانی رۆژئاوا هەیبوو ، كێشەی باكوری سوریا واتە كێشەی رۆژئاوا بەو جۆرەی ئێستا تەنگەژاویی نەئەبوو ، وە چارەسەریشی بەردەست تر بوو ، لەروی كاتیشەوە توركیا بەو جۆرەی ئێستا نەئەكەوتەناو چەقی كێشە نێو خۆیی و دەرەكیەكان.
ئەوەی تایبەت بێت بە بواری ئابوری بە راستی توركیا هەناسەیەكی ئارامی دا ، بوژانەوەی ئابوریی روی لەو وڵاتە كرد، باج لەسەر هاوڵاتیان كەم كرایەوە، ئاسانكاری بۆ بزنس كراو سیستمی ئابوری ئەو وڵاتە گۆڕانكاریەكی باشی بە خۆوە بینی، كەرەتی تایبەت و كەرتی گشتی بە جۆرێكی زۆر باش فۆرمەلە كرانەوە، كەرتی گەشت و گوزار بە شێوەیەكی بەرفراوان سودی گەیاندە ئابوری وڵاتەكە، بە ڕوونی دیار بوو گەلانی توركیا كێشەی ئابوریان روو لە باش بوونە.
ئەوەی تایبەت بێت بە بواری خزمەتگوزاریی توركیای پێش ئاكەپە و دوای ئاكەپە بە ڕوونی دیار بوو ، ئەوان سەرەتا ئەو پرۆژانەیان بە گەڕ خست و دروستیان كرد كە پرۆژەی ستراتیژین و لە یەك كاتدا هەم هاوڵاتی راستەخۆ سودی لێ ئەبینێ هەم ئابوری وڵاتەكە گەشەی پێدەكرد.
ئەوەی جێگەی سەرنج و تێڕامان و نیگەرانیە ، توركیا لە كابینەی سێیەمدا، بوو بە توركیایەكی دیكە ، رەنگە توركیا بۆخۆی وەڵامی ئەم ئاراستە گۆڕینەی هەبێت ، بەڵام راستیەكەی لەوەدایە كە ئەم وەڵامانە لە روی پراكتیكیەوە وەڵامێكی ئەوتۆ نین كە ببێتە مایەی باوەڕ هێنان ، هۆكارەكەشی بۆ ئەوە ئەگەڕێتەوە كە لە روی پراكتیكیەوە گەلانی توركیا ئێستاو حاڵی حازر لە كێشەدان ، سروشتی مرۆڤیش وایە و لۆژیكیشە كە لە كۆتاییا مامەڵە لە گەڵ بەرئەنجامەكاندا دەكات نەك خولانەوە لە چواچێوەی قسە و باسكردندا . ئەو كات ئاكەپە سەرباری ئەوەی كە عەبدوڵا گویل و داو ئۆغلۆ و لەم دواییەشا عەلی باباجان و سەدەها كاراكتەری كەی لە گەڵ بوو ، لە گەڵ ئەوەشدا لە گەڵ فەتحوڵا گوڵەن نەكەوتبونە زۆرانبازیە سیاسیەكەی ئێستایان، هاوزەمان گەلانی توركیا بڕیاری ئەوەیان دابوو كات ببەخشنە ئاكەپە و ئۆردرگان.
لە بیرمە كچێكی تەنورە لە پێی لە سەر ئەژنۆی كەناڵێك پرسیاری لێكرد تۆ دەنگ بە كێ دەدەیت ئەویش وتی ئاكاپە، رۆژنامەنوسەكە لێی پرسی تۆ بەم شێوازەتەوە چۆن دەنگ بە حیزبێكی ئاینی دەدەیت؟ ئەویش لە وەڵامدا گوتی من دەنگ بە بەلوعای ماڵكەمان ئەدەم نەك ئایدۆلۆژیا، ئەوە كێشەی خەڵكی ترە نەك من، لای من تەنها خزمەتگوزاریی وئاسایش گرنگە.
بڕوانن ئێستا ئەو توركیایە و ئاكەپە چۆن لە لوتكەوە كەوتونەتە خوارەوە ، جارێ ئاكەپە لە حیزبێكی ریفۆرم خوازەوە بوە بە حیزبێك كە هاوكارو هاوسەنگەری گەورە تیرۆریستێكی وەك داعشە، رەنگە لێرەو لەوێ ئەم قسەیە قورس بێت بەڵام گەر بڕۆینە ناو قوڵی لێكدانەوەكانەوە و ئەو راپۆرتانە بخوێنینەوە كە جیان لە جیهانی میدیا، ئەو كات تێدەگەین دۆستایەتی بەرخی توركی و گورگی داعشی فێندەمێنتاڵیزم لە چ ئاستێكدایە ، كەواتە گۆڕینی ئەم وێنەیە لە ریفۆرم خوازەوە بۆ كەیسی تیرۆر نە بە ئاسانی ئەگوزەرێت و نە ئەنجامی باشیشی لێئەكەوێتەوە.
لە روی پرۆسەی ئاشتیەوە سەرباری نەگەشتنە چارەسەر هاوكات بەرەی كێبەركێكان فراوان تر بون ، ئێستا توركیا لە گەڵ هێزێكی وەك هەسەدە كە پەروەردەی قەندیلە رۆژانە چاو لە یەك سور ئەكەنەوە و ناشوێرێت شەڕ بكات، بۆ ؟ چونكە ئەمریكا لە ناو موعادەلەكەدایە ، سەیر ئەو گۆڕانە، جاران توركیا نەیدەویست كێشەی نەتەوەكان بڕواتە دەرەوە، كەچی ئێستا راستەوخۆ هاوپەیمانان لە ناو كێشەكەدان ، واتە ئەمریكاو بەریتانیا و فەرەنسا و ...هتد ، ئێستا بەرەی شەڕ و ململانێكان فراوانی فراوانن ، توركیا نایشارێتەوە بە ڕوونی و ئاشكرا و راشكاوانە هەمیشە دوپاتی ئەكاتەوە كە ئەم پەیوەندیانە وڵاتەكەی نیگەرانە لێی، جا با كێشەی پارچەكانی تری كوردستان و گۆڕانكارییە نێو خۆیی و دەرەكیەكانی تریش بوەستێ.
ئێستا كێشەی گولەن و هەدەپە و قەیومەكان و شارەوانیەكان بە جۆرێكە هیچ كابینەیەكی تر بە خۆیەوە نەبینیوە ، یەكێتی ئەوروپا لە سەر دەمیرتاش بۆچونی هەیە و توركیا ئاگادار دەكاتەوە و بون بە ئەندام لەو یەكێتیەدا لە لایەن ئاكەپەوە هیوایەكی فریودەرانەیە، ئەمریكا گولەن پەنا ئەدا و نایداتەوە بەتوركیا، داود ئۆغلۆ و عەلی باباجان لە گەڵ سەرئێشەدا لە ئاكەپە جیا ئەبنەوە و حیزبی تازە دروست دەكەن، ئەوەش بۆ دەنگدانی ئایندە كاریگەریی خۆی هەیە.
لە روی پەیوەندیەكانەوە توركیا پەل ئەهاوێ بۆ وڵاتانی دراوسێ و فەلەستین و قەتەر و لەم دواییەشدا وڵاتێكی وەك لیبیا، راستی لەوەدایە ئەم هەموو پەیوەندیانەش تێچوی هەیە ، وڵاتانی تر حسابی بۆ دەكەن ، پەستن لێی و توركیا پەراوێز دەخات و گومانەكان بەرەو یەقین دەڕۆن، بە جۆرێك وڵاتێكی وەك فەرەنسا ئێستا لە گەڵ ئێران نزیكترە تا توركیا.
لە روی ئابوریەوە سەركێشیەكانی توركیا بەهای دراوی بە شێوەیەكی سەرسوڕهێنەر دابەزاندوە، پارەی ئەو وڵاتە بۆ كڕینی ئێس چوارسەد و بنكە سەربازییەكان و هێزی ئاسمانی ئەو وڵاتە دەڕوات، خۆ ئەگەر فرۆكەی ئێف سی و پێنجیش بكڕێت لە روی ئابورییەوە دۆخەكە خراپتر دەبێت ، هاوكات كەرتی گەشتیاریش گورزی خراپی بەركەوتوەو ئاماری پارساڵ لەچاو ساڵانی رابردوودا زۆر خراپە.
پرۆسەی خزمەگوزاریش وەك جاران نییە و هەلی كار بوەتە زەحمەت و ئاوارەیەكی زۆر هاتونەتە ئەو وڵاتە، كۆی ئەم واقیعەش جومگە بەجومگەی ئەو وڵاتەی گرتوەتەوە و پێناچێت بە ئاسانی چارەسەر بكرێت.
بە كۆی هەموو ئەم راستییانە و ورد بونەوە لێیان، تێدەگەین ئاكەپە لە لوتكەی پرۆسەی چارەسەریی و ئاشت بونەوەو گەشانەوەی ئابوریی و پرۆسەی خزمەتگوزاریی كەوتوەتە خوارەوەو هاتنە دەرەوەی لە چاڵەكە گریمانەیەكی دورە و تازەش جێگرەوەی ئاكەپە بە هەمان ئایدیاوە ئەگەرێكی دورە .