ژاپۆن لە وێرانەوە بۆ پێشكەوتووترین وڵاتانی جیهان‌

پەیسەر

یابان كە (ژاپۆن)یشی پێدەگوترێت لە ژمارەیەك دوورگەی گەورەو بچووك و مام ناوەند پێكدێت، كە ژمارەیان نزیكەی 3 هەزار دوورگەیە،دەكەوێتە كیشوەری ئاسیاوە، لە رۆژهەڵات و رۆژئاواو باشوریەوە ئۆقیانووسی ئارامە، دەریای ژاپۆن لە كۆریا جیایدەكاتەوە. ناوی ئەو وڵاتە لە (خۆرهەڵاتن)ەوە هاتووە، بە پێیەی كە كەوتۆتە خۆرهەڵاتی دووری وڵاتی ئاسیاوە، هەندێكی دیكەش دەڵێن بەمانای (سەرچاوە)دێت، ساڵی 1947 سەربەخۆیی وەرگرتووەو دەستورێكی بۆ خۆی داناوەو رژێمی وڵاتەكەش ئیمبراتۆرییە، لە 47 پارێزگا پێكدێت، پایتەختەكەی شاری (تۆكیۆ)یە. دەسەڵاتی یاسا دانانی هەیە كە لە دوو بەش پێكدێت (پەرلەمان) و (ئەنجوومەنێكی راوێژكاری). لە ڕووی یاساییەوە دادگای باڵایان هەیە. 

رووبەری وشكانی یابان نزیكەی 378.000 كیلۆمەتر چوارگۆشەیە، 253581 كیلۆمەتر چوارگۆشەی بە دارستان داپۆشراوە،57536 كیلۆمەتری بۆ كشتوكاڵ بەكاردێت6717 كیلۆمەتر چوار گۆشەی نیشتەجێبوونە، ئەوەی كە دەمێنێـتەوە دەریاچەو شوێنی گەشتیاری و ئەو شۆنانەیە كە سەختن و لە ڕیزی ئەو بەشانەی تردا جێگەیان نابێتەوەو بەشێكیشی چیای گڕكانین. بە پێی ئەو ڕووبەرە بێت 1/6 ی روبەری عەرەبستانی سعودیەیە. لە یابان چەندین زمان  و نەتەوەی جیاواز هەن و پێكەوە دەژین، پێكهاتەی كۆمەڵایەتی ئەو وڵاتە بەم شێوەیەیە: (98.5 یابانی، 0.5 كۆری، 0.4 چینی، 0.6 هی تر). چڕی دانیشتوان 340.8 كەس بۆ یەك كیلۆمەتر دووجایە، تەمەنی مام ناوەندی خەڵك بە رێژەیەكی گشتی لە 2000 ەكان بەرەو سەرەوە (83) ساڵە. داهاتی رۆژانەی هاوڵاتیان 39.6 دۆلاری ئەمەریكی یە. ئەندامی نەتەوە یەكگرتوەكانەو چەندین رێكەوتن نامەی جیهانی هەیە..

بە پێی دوا ئاماری ئەو وڵاتە ژمارەی دانیشتوانی یابان 128.000.000 ملیۆن كەسە، ئاووهەوایەكی مام ناوەندی هەیە، پێگەی و ئابووری و كۆمەڵایەتی ئەو وڵاتە بووەتە هۆی ئەوەی یابان وەك یەكێك لە هێزە گەورەكانی ئابووری بێتە ئەژمار، هەرچەندە لە رووی سیاسییەوە بارودۆخی زۆر لەبار و گونجاویش نیە، یابان لە ساڵی 2005 دا داهاتی وڵاتەكەی تەنها 4.5 ترلیۆن دۆلار بووە و وەك دووەم هێزی ئابووری بوو لە سەر ئاستی جیهان لە دوای ئەمەریكاوە، بەڵام لە كیشوەری ئاسیادا یەكەم هێزی ئابووری بوو، ساڵی 2014 چووەتە ریزبەندی سێیەم و چین و ئەمەریكا لە پێشیەوەن و نزیكەی 5 ترلیۆن داهاتی ناوخۆیی هەبووە. لەبەناوبانگترین كۆمپانیا بەرهەم هێنەرەكانی (تویۆتا-میتسۆبۆشی-  سونی- فوجی فیلم- پاناسۆنیك)ە، یەكەم وڵاتی هەناردەكردنی ئاسنە. 40% ی دروستكردنی كەشتیەكانی جیهان بەرهەمی یابانن. و 7% ی بازرگانی جیهان پێكدێنێت. ئەمە جگە لەو هەموو پیشەسازییە وردانەی كە یابان بازاڕەكانی جیهانیان كۆنترۆڵ كردووە.

وەك هەمووان دەزانن ئابووری رەهەندێكی گەورەی هەموو وڵاتێكە بۆ ئەوەی لەسەر پێی خۆی رابوەستێت و لەبەردەم هەموو مەترسی و هەڕەشەیەكدا خۆی رابگرێت و ئەو پلانانەی دایدەنێت پێی بگات و هەروەها لە رێگەی بەكاربردنەوە بەرەو هەڵكشانی دیكەش بڕوات. لەهەمان كاتدا لەنێو ئەو كایەیەشدا ئابووری میللی و ناوخۆیی یەكێكە لەبنەماسەرەكیەكانی ئابووری پێشكەوتوو، چوون لەرێگەی ئابووری نەتەوەیی ومیللیەوە سیاسەت وبەرنامەرێژیی ئابووری دادەڕژرێت و كاری لەسەر دەكرێت. 

هەروەك دەشزانین سیاسەتی دارایی وڵات لەسەر بنەمای دانانی بوودجەی ساڵانە، نرخی پاڵپشتی كراوی دەوڵەتی، كە گونجاو بێت لەگەڵ پلانی سەرجەم یەكەو پێكهاتە حكومیەكانە، سیاسەتی دەرەكیش بریتیە لەنرخی كڕین و فرۆش، سیاسەتی بازرگانی ، رژێمی و پێناسی گومرگی، بازاڕوسیایەتی گۆڕینەوەی دراو و چەندانی دیكە....هەر بۆیە سیاسەتی ناوخۆیی و دەرەكی وڵاتان و تەنانەت بەرنامە فەرهەنگی و رۆشنبیریەكانی وڵاتان پەیڕەوی لە ئابووری نەتەوەیی یان نییشتیمانی دەكەن، بەجۆرێك دایدەڕێژن كە ببێتە هۆی دروست بوونی هێزی بەرهەم هێنانی نیشتیمانی و نێوخۆیی وڵات. یەكێك لەو وڵاتانەی كە بنەمای پێشكەوتنی ئابووری بەهەند وەرگرتووەو كاری جدی لەسەر كردووە یابانە.

دوای جەنگی جیهانی دووەم و بێكار یی:
لە ئێستەدا كە یابان پێگەی خۆی وەك یەكێك لە وڵاتە بە هێزەكان لە بواری ئابووریدا پارێزگاری لێدەكات، لە كاتێكدایە كە مێژووی سیاسی ئەو وڵاتە ئەوەندە هاوكار و یارمەتیدەری نەبووە، لەگەڵ ئەوەشدا ئەم وڵاتە لە ڕووی سەرچاوەی سرووشتیەوە لاوازە، زۆرینەی خاكەكەی دوورگەو گڕكانییە، لە ڕوی سیاسیشەوە لە جەنگی جیهانی دووەمدا تێكشكاو دۆخێكی ناهەموارو نالەباری مرۆیی رووی تێكردووە، بە جۆرێك تێكشكا كە هیچ هێزێك لە شەڕكەرەكانی وڵاتانی دونیا بەو شێوەیەی بەسەر نەهات و ئەوەندە زەربەی پشتشكێنی لێنەدرا.

دوای ئەوەی یابان لە جەنگی جیهانی دووەمدا شكستی هێنا دیاردەی بێكاری ئەوەندی زۆر بوو كە چاوەڕێ‌ نەدەكرا، ئامارەكان باس لەوە دەكەن 13 ملیۆن كەس بێكار بوون، ئەمەش لەبەر ئەوەبوو یابان بەهەلومەرجێكی سەخت و دژواری ئابووریدا تێدەپەڕیی و تەنانەت گەشتبووە ئاستێك كە خەڵك توانای تێركردنی سكی خۆیان نەبوو، دروست بوونی بازاڕی ڕەش و بەرزو نزمی نرخ و ڕوتاندنەوەی خەڵك لەلایەن هەندێك لە بازرگانەكانەوە بوە هۆی كەمبوونەوەی خۆراك، بەو هۆیەشەوە ئەو وڵاتە گەورەترین قەیرانی مرۆیی بۆ دروست بوو.

ئەمە جگە لەو هەموو وێرانكارییەی كەلە ئەنجامی جەنگەوە بەری كەوتبوو، كە ببوە هۆی لەناوچوونی 25% ی دارییە میللی و ناسەربازیەكانی و لەناوچوونی 41.5 ی سامانی نەتەوەیی، لەگەڵ هەموو ئەوانەشدا باج و سزاداراییەكان ئەوەندەی تر ژیانی خەڵكیان ئاڵۆزتر كردبوو.

خەڵكی ئەو وڵاتە جگە لەوەی توانییان بەرگەی ئەو دۆخە نالەبارە بگرن، لە رێگەی بەرهەمی نیشتیمانی و نەتەوەیی خۆیانەوە توانییان خۆیان بگرنەوە، ئەوان توانییان پێكەوەو بە كاری كۆمەڵكاریی یابانی هەژارو وێرانە بكەن بەو وڵاتەی كە چاوی زۆربەی وڵاتانی دونیای لەسەر بێت و بەداوی نهێنی هەستانەوەیدا بگەڕێن، ئەڵبەت سیاسیەتی هەستانەوەی دەوڵەت هاوكاری زۆری خەڵكی دەكرد لەو بارەیەوەو پشتیوانی دەكردن لە بواری هونەری و پێدانی قەرزو بە بایەخەوە سەیری بەرهەمەكانی ناوخۆیی دەكرد، ئەمە بووە هۆی ئەوەی یابان لە وڵاتێكی وێرانەوە ببێتە وڵاتێكی پیشەسازیی پێشكەوتوو.

یابان لە هەژارییەوە بۆ ترۆپكی پێشكەوتن:
بۆ ئەوەی ئێمە وردتر لەو بارەیەوە قسە بكەین پێویستە ریزبەندی بۆ بابەتەكان بكەین و خاڵ بخەینەوە سەر پیتەكان، شارەزایان پێیان وایە نهێنیەكانی پشت سەركەوتنەكانی یابان لەو ماوەیەدا بۆ ئەم خاڵانەی خوارەوە دەگەڕێتەوە: 

فەرهەنگ و رۆشنبیری بەرهەم هێنانی بەهێز:
یەكێك لەو هۆكارانەی كە بووە هۆی پێشكەوتنی یابان بریتی بوو لە ئاستی فەرهەنگی و رۆشنبیری میللی بۆ بەرهەم هێنانی ناوخۆیی و بەچاوی رێزەوە روانین لە پیشەسازیی ناوخۆیی، یابانیەكان تەنها لە پێناوی داهات و سوودی مادیی دا كاریان نەدەكرد، بەڵكو بەشی زۆری كاری ئەوان بۆ پیرۆز راگرتنی كارو پاراستنی پیشەكانیان بوو، یابانیەكان دەستیان بدایەتە هەر كارێك لە بیری ئەوەدا بوون پەرەی پێبدەن و لایەنی هونەری بەهێز تر بكەن، ئەوان بەردەوام بیریان لەوە دەكردوە چی هەیە بیكەن؟ چۆن بیكەن ؟ لە كوێوە دەست پێبكەن؟.

توێژەران باس لەو دەكەن فەرهەنگی پێشخستن و پاراستنی پیشەو رێزگرتن لە كاری یەكتری بە هیچ شێوەیەك لەژێر كاریگەری ترسان لەدەوڵەت و سیاسەت كاتی یابان دا نەبووە بۆ رزگاربوون لەو دۆخە ئەوەندەی بیرو هوشیاری و ئاستی فەرهەنگی و رۆشنبیر تاكەكانی بوو، یابانیەكان هەمیشە رێزیان لە (كات و كار)ی یەكتری گرتووە، ئەوان هەمیشە بیریان لای پێشخستنی كارەكانیان بووە لەماوەیەكی دیاریكراودا، هەر بۆیە ئەم خاڵە بە خاڵی وەرچەرخانی یابان دادەنرێت و دەبێتە بەردی بناغەی گۆڕانكارییەكان.

فەرهەنگی بەرهەم هێنان لە ئاستی باڵادا و(كوالیتی باش) بە یەكێك لەو خاڵە گرنگانەی كە بەكلیلی پێَشكەوتنەكانی یابان دادەنرێت و جیای دەكاتەوە لەوانی دیكە، لە دەساڵی دوای تێشكان و دۆڕانی لە جەنگی جیهانی دووەمدا. دوای ئەو كارەساتەی بەسەر یابانیەكاندا هات لەئەنجامی ئەو جەنگە ماڵ وێرانكەرەوە تێڕوانینی تاكەكانی یابان بریتی بوو لە قەناعەت و چۆنیەتی و چەندێتی لە بەكاربردندا، وەیەكێك لە خاڵە هەرەگرنگەكانیش ئەوەبوو كەدەبێت هەموو كاڵابەكاربراوەكان نیشتیمانی ویابانی بن.

شارەزایان باس لەوەدەكەن یابانیەكان لەو ساڵانەدا بەئارامگری وگەلێكی پڕ لەقەناعەت بەناوبانگ بوون، خەرجیەكانی خۆیان لەسەر بنەمای قەناعەت وخۆبەڕێوەبردن وخۆگونجاندن بوو لەگەڵ ئەو دۆخەی هاتوەتە پێشەوە، بەمانایەكی دیكە، یابانیەكان خەریكی كارە پێویستەكانی رۆژانە بوون خۆیان لەهەموو پێداویستیەكە زیادەو جوانكاری و ناپێویستەكان دەپاراست، نزیكی هیچ شتێك نەدەكەوتنەوە كە سامانی نیشتیمانی و خەڵك بە فیڕۆبدات و جێگە نەگرێت، ئەم فەرهەنگە باڵایە بووە هۆی ئەوی سەرچاوە داراییەكانی وڵاتی یابان خۆی بگرێتەوەو بەرەو ئۆقرەگرتن هەنگاو هەڵبگرێت. بنەمای هەستانەوی ئابووی میللی وڵات لێرەو دامەزرایەوە.

جەخت كردنەوەی گشتی بۆ بەكارهێنانی بەرهەمە نێوخۆییەكانی یابان بەتایبەتی لە (دە) ساڵی یەكەمی دوای جەنگی جیهانی دووەم، بۆ  ئەوە بوو كە ئابووری وڵات بكەوێتەوە سەر پێی خۆی، ئەمەش بووە هۆی ئەوەی ئابووری ئەو وڵاتە رۆژ بەڕۆژ بەرەو سەرەوە هەنگاو هەڵبگرێت.

فەرهەنگی بەكارهێنانی شمەكی نێوخۆیی بووە یارمەتی دەرێكی باشی دەوڵەت كە خۆیان لە بەكارهێنان و هاوردەكردنی پێداویستیەكان لەدەرەوە ببوێرن و لەجێگەی ئەوەش پشت بە پیشەسازی و بەرهەمی ناوخۆیی ببەستن. ئەوەندە جەخت لەسەر بەكارهێنانی شمەكی ناوخۆیی دەكرایەوە هەندێكجار واهەست دەكرا كە یابان بەرەو دابڕان و لاكەوتەیی دەڕوات لەبەرامبەری ئابووری جیهان و سیستەمە ئابووریەكەیدا.

سیاسەتی دەوڵەت:
ئەگەر فەرهەنگی بەهێزی خەڵكی وڵاتی یابان هۆكار بووبن بۆ هەستانەوەی ئەو وڵاتە شكستخواردووەی جەنگ، ئەوا پشتیوانی و بەدەمەوە هاتنی سیاسەتی دەوڵەت بە كارێكی گرنگ دێتە ئەژمار، لەوماویەدا سیاسەتی دەوڵەت زۆر بەچڕیی پشتیوانی بەكارهێنانی بەرهەمە ناو خۆییەكان و بەرهەمی پڕلە كوالیتی و باش دەكرد، توانای بەرهەم هێنان و هونەری و ئابووریانەی خەڵكی بە هەند وەردەگرت. خۆ ئەگەر سیاسەتی وڵات یارمەتیدەری دۆخەكە نەبوایە ، یان بۆچوونی پێچەوانەی هەبوایە بێگومان ئەو پێشكەوتنە بەرچاوەی لێنەدەكەوتەوە.

پشتگیری لە پیشەسازی ناوخۆیی:
سیاسەتی دەوڵەتی یابان لەو دەساڵەی دوای جەنگ دا، بەشێوەیەك خۆی یەكلایی كردبوویەوە كە توانیبووی پشت بەپیشەسازی ناوخۆیی ببەستێت وپشت لەسیاسەتی هاوردەكردن بكات، ئەوەندە هاوردوكردنی سنووردا كردبوو تا بەرهەمە ناوخۆییەكان بەكاربهێنرێن تا ئاستی هاوردەكردن لە هەندێك بواردا نزیك بوو لە (سفر).

لە بواری پشتیوانی كردن لە پیشەسازی ناوخۆیی، دەوڵەت چەندین جار زیانی دارایی لە خۆی داوەو پشتیوانی پرۆژەكانی كردووە و تەنانەت گوێی بەوەش نەداوە بەهای پارەی وڵاتەكەی لەبەرامبەر دۆلاری ئەمەریكی دا بێتە خوارەوە. ئەمەش بووە هۆی ئەوەی كڕینی شت و مەكی یابانی بۆ وڵاتانی دیكە زۆر هەرزان تربێت، ئەوەش بووە هۆی ئەوەی یابان بازاڕێك بۆ فرۆشتنی شت و مەكەكانی ببینێتەوە بە بێ ئەوەی خۆی سەخڵەت بكات، لێرەوە دەرگای هەناردەكردنی شت و مەكی یابانی دەست پێدەكات.

دەوڵەت بۆ ئەوەی خۆی لە هەموو دەست تێوەردانێك بپارێزێت پشتی بە پێداویستیە دەرەكیەكان نەدەبەست و هیچ شتێكی هاوردە نەكرد بەڵكو هەرچییەكیان پێویست بوایە خۆیان بەرهەمیان دەهێنا، لەبەرامبەر ئەمەشدا كاری زۆرو بۆر و كەم كوالیتییان رێگە پێنەداوە و هەرگیز بیریان لەوە نەكردوەتەوە لە پێناوی كۆنترۆڵكردنی بازاڕدا تێبكۆشن بەو ئەندازەیەی لە ڕووی كوالیتی و جۆری نایاب و باشی كاڵاكاندا كاریان دەكرد، كاری دەوڵەت پشتیوانی بوو لە بەرهەمهێنانی باشتر نەك زۆرتر.

كاری یەكەم بەرهەم هێنانی باشە نەك سوودی كاتی:
یەكێك لە بنەما سەرەكیەكانی سیاسەتی وڵات هەناردەكردنی شت و مەكی یابانی بریتی بوو، واتە ناردنە دەرەوەی شت و مەكی دروست كراو و ئامادە نەك پێداویستیە سەرەتایی و خامەكان، لەبەرامبەر ئەوەدا ئەگەر شتێك هاوردە بكرایە هەمیشە مەوادو شمەكە سەرەتاییەكان هێنراوە نەك دروستكراوو ئامادە، تەنها ئەو پێداویستیانەش هاوردە دەكران كە پێویست بوون بۆ پێشخستنی پیشەسازیی ناوخۆیی. ئەم كارەش چوار ئەنجامی گەورەی دەدا بەدەستەوە:
- هاوردەكردنی مادەسەرەكیەكان لە دەرەوە بەمەرجێك لەناوخۆ دەست نەكەوێت.
- بەرهەم هێنان لەناوخۆی نیشتیمان.
-بەكارهێنانی بەرهەمە نیشتیمانی و ناوخۆییەكان.
- هەناردەكردنی بەرهەمە پیشەسازیەكان بۆ دەرەوە.
هەموو ئەمانەش لەپێناوی بەرزكردنەوەی ناوی یابان و هێنانەوە پێشەوەی و قەرەبوو كردنەوەی ئەو زیانانەی لە ئەنجامی جەنگی جیهانی دووەم بەری كەوتبوو.

باشترین كوالیتی:
ساڵانی سەرەتای دوای سەربەخۆیی یابان ، كاڵا یابانیەكان بە دوو شت بەناوبانگ بوون، یەكێكیان هەرزانی، ئەوی تریان زۆری كاڵاكە لەبازاڕ، بەڵام دواجار یابانیەكان بڕیاریان دا ئەم شێوازی كاركردنە بگۆڕن، نەیاندەتوانی ئەو تێڕوانینە خراپەی بازاڕ لەسەر خۆیان جێبكەنەوە، لەلایەكی دیكەشەوە خەریك بوو لەلایەن وڵاتانی ترەوە كۆنترۆڵی زۆر دەخرایە سەر شمەكە یابابنیەكان و ئەمەش جگە لەناوبانگ زڕان  ئاستەنگی گەورەی ساغكردنەوەیان بۆ دەهاتە پێشەوە، هەر بۆیە هەموو توانای بەرهەم هێنەرانی ژاپۆن گۆڕرا بۆ ئەوەی شتی خراپ و كەم كوالیتی نەخەنە بەردەست وبازاڕ.

 ئەم ئاراستەی كارە گەشتە ئەوەی كوالیتی خراپ بگاتە سفر. ئەوان كاریان لەسەر دوو شت كرد، یەكێكیان رەچاوكردنی كات و رێك و پێكی لە دیاریكردن و دابەشكردنی كات، دوەمیش چۆنیەتی بەرهەمەكان نەك چەندێتی، تا وای لێهات هەر كاڵایەك كوالیتەیەكەی 100% نەبوایە نەیاندەهێشت بەرهەم بهێنرێت، یان لانی كەم نەیاندەهێشت هەناردە بكرێت، لەسەر بنەمای كوالیتی باش هەڵسەنگاندیان بۆ كارگە بەرهەم هێنەرەكان دەكرد، ئەم كارە بووە هۆی ئەوەی باشترین كوالیتی لە شت و مەكەكانیاندا دەربكەوێت.

كارگە یابانیەكان و كێ بەركێ لەگەڵ كارگە ئەمەریكیەكان:
دوای ئەوەی یابان سەربەخۆیی وەرگرت، وڵاتەكەی لە وێرانەوە گۆڕی بۆ پیشەسازیی، لە ساڵی 1980 بە رَِیژەی 80% پێشكەوتنەكانی دەگەڕایەوە بۆ ئەوەی هەناردەكردنەكانی رووی لەویلایەتە یەكگرتوەكانی ئەمەریكا بوو(هۆكاری سەرەكی وێرانی یابان لەكاتی جەنگی جیهانی دووەم)، لەناوخۆی ئەمەریكاش دا كۆمپانیا یابانیەكان لە رووی داهێنان و پێشكەوتنەوە پێشی ئەمەریكیەكانیان دەدایەوە، توانا پیشەسازیەكانی یابان و گونجاوی نرخی شمەكەكانیان بووە هۆی ئەوەی ئەمەریكا جارێكی دیكە بە خۆیدا بچێتەوەو بیر لە سنوورداركردنەوەی بازرگانی یابان بكاتەوە، ئەمەش بۆ ئەوەی خەڵكی هان بدەن بۆ بەكارهێنانی شت و مەكی ئەمەریكی لە بری یابانی، بۆ ئەو مەبەستە ئەمەریكا نرخی دۆلاری لەبەرامبەر (یەن)دراوی یابانی دا هێنایە خوارەوە، بۆئەوەی نرخی كاڵا ئەمەریكیەكان نزمتر ببێتەوە لەچاو یابانیەكان، یابانیەكان لێرەشدا زیرەكی خۆیان بەخەرج دا و بەشێكی زۆری كارگە ستراتیژی و گرنگەكانی ئەو وڵاتەیان كڕیی!

هاوتەریب لەگەڵ سیاسەتی دەرەكی و بازرگانی یابان، پیشەسازیی ناوخۆییان بەهێزتر كرد، سیاسەتی بانكی یابان بووە هۆی پشتیوانی زیاتری بەرهەم هێنەرە یابانیەكان، بانكەكانی یابان بە دادپەروەرانەو بەیەك چاو لەهەموو خەڵكی یابانی دەڕوانی و لەسەر بنەمای كاركردن و كوالیتی هاوكاری بەهێزی پیشەوەرانی دەكرد، بانك و سیاسەتی دەوڵەت بووە بزوێنەری تەواوی دۆخەكەو یابانی بەرەو ئاراستەی بووژانەوە ئاراستە كرد.

پێشكەوتنی خێرا:
لە دوای جەنگی جیهانی دووەم سیستەم و بەرنامە رێژی ئابووری یابان بەشێوەیەك دارێژراوە كە بووە هۆی پێشكەوتنی كایە جۆراوجۆرەكانی بواری ئابووری لەوانەش: بوودجە، بانك ، بازرگانی، بەرهەم هێنان، نرخی كاڵا، بەهای دراو، كوالیتی بەرزی شمەك، هەموو ئەمانە پێكەوە دەچوونە خزمەتی بەرهەم هێنانی نیشتیمانی وناوخۆیی، ئەوەی كەگرنگە لێرەدا سەرنجی بدەین بەردەوامی و مكوڕبوون بوو لەجێبەجێكردنی ئەجێندا و سیاسەتی ئابووری و بۆ ئەو مەبەستەش دەوڵەت و خەڵك پێكەوە بەیەك ئاراستە كاریان دەكرد و هەردووكیان یەك ئامانج بوون.

یابانیەكان بە مانای وشەی (ئاگایی – هۆشیاریی) خاڵی بەهێز و لاوازی خۆیان دۆزیبویەوە، هەموو هەوڵێكی خۆیان بۆ ئەوە بوو چۆن بتوانن وڵات ببەنە پێشەوە ؟ چۆن بتوانن بچنە سەرووتر، تادەگەنە ترۆپكی پێشكەوتنی ئابووری، ئەوان پێشبینی شكستیان دەكرد و بۆ هەر ئەگەرێكی نەخوازراویش چارەسەری گونجاویان بۆ دۆزیبوویەوە، ئەوان پشتیان بە لایەنێكی دەروونی خۆیان دەبەست كە پێیان دەگوت (لەخۆ بایی بوون- غرور- ی نیشتیمانی).

یابانیەكان بەوردی بەداوی گرێكوێرەكانی نیشتیمانەكەیاندا گەڕان و توانییان بە پشتیوانی هەمووان بیكەنەوە، لەرێگەی بەڕێوەبردن و ئیدارەی تەندروستەوە، سوود لە سەرچاوەی مرۆیی و مادی خۆیان وەربگرن و لەو رێگەیەوە بە ئامانجی خۆیان گەشتن، ئامانجێك لە ئێستەدا یابان لە ڕیزبەندی یەكەمەكانی جیهاندایە. ئەمە جگە لەو هەموو بوومەلەرزەو گڕكان و تسۆنامیانەی جاروبار یەخەیان دەگرێت و زیانی گەورە لەو وڵاتە دەدات و هەموو ئەوانەش لەمپەرن لەبەردەم پیشكەوتنی ئابووری ئەو وڵاتەدا. بەڵام هێشتا یابان ناوێكی درەوشاوەی بواری ئابووری جیهان و كوالیتیە.