07:25 - 30/04/2019
ئیخوان موسلمین ئەو پارە زۆرەیان لە كوێی دێنن و چۆن سەرفی دەكەن ؟
میسریەكان لە ساڵی 2018 دا تووشی شۆك بوون كاتێك
بیستیان دەست بەسەر نزیكەی 300 ملیار جونەیهی میسری ئیخوانەكاندا گیراوە كە تەنها
لەماوەی ئەو ساڵەدا دەستیان كەوتووە، بەڵام سامانی ئیخوان موسلمین و ئەوەی كۆی
دەكەنەوە بێ بەرامبەرەو بەناوی كاری خێرخوازییەوەیەو هەندێكیشی بە مزگەوتەكان
دەبەخشرێن، ئەم كارەش تەنها بۆ میسرو وڵاتانی عەرەبی نیەو پەڕیوەتەوە بۆ ئەوروپاش،
ئەوێ بوەتە پاڵپشتێكی گەورەی كۆكردنەوەی پارە بۆ ئەو ڕێكخراوە كە ئیستە خراوەتە
لیستی تیرۆرەوە.
قسەكردن لەبارەی پارەو سامانی ئیخوان موسلمین،
تەنها پارەی كەسەكان و سەركردەكان ناگرێتەوە كە هەندێكیان هەر لەبنەمادا
دەوڵەمەندو پارەداربوون، یان بازرگان و خاوەن كاربوون، بەڵكو ئەو پارەیە باس
دەكریت كە بە فراوانی و گوساخییەوە سەرف دەكرێت لە پێناوی كەمەندكێشكردنی خەڵك بۆ
ناو كاری ڕێكخستنەكانیان و پەیوەستكردنیان لە ڕێگەی پارەوە.
ئەگەر كەسێك سەیری نەخشەی بڵاوبوونەوەی ئیخوانەكان
بكات لە ئەوروپا، ئەوا یەكسەر تێبینی ئەوەی لا دروست دەبێت ئەو ڕێكخراو و
دامەزراوانە چەندە زۆرن كە كار بۆ ئەو ڕێكخراوە دەكەن، هەر لەوێشەوە لەو تێدەگات
كە ئەو بڕە پارە زۆرەی بە ئیخوانەكان دەگات لە كوێوە دێت.
لە توێژینەوەیەكی (سەمیر ئەمغار)دا كە مامۆستا
زانكۆیەو توێژەرێكی دیارە دەڵێت: ئیخوان توانیویەتی 500 دامەزراوە بۆ خۆی دروست
بكات لە نێو 28 وڵاتی ئەوروپیدا ئەوەش لە سایەی ڕێكخراوە ئیسلامیەكانی ئەوروپاداو
پێگەی سەرەكی ئەو ڕێكخراوانەش دەكەونە وڵاتی ئەڵمانیاو لە لایەن (سەعید
رەمەزان)ەوە لە ساڵی 1957 ەوە دامەزراوە.
ئەو تویژەرە كۆمەڵێك رونكردنەوەی داوە لەبارەی
دامەزراوە ئیخوانیەكان لە بەریتانیا و بەلجیكاو هۆڵەنداو ئیتاڵیاو فەرەنسا و چەند
وڵاتێكی دیكە، ئەمغار باس لەوەش دەكات سەركردەو بەرپرسی ئەو ڕێكخراونەو
ئیخوانیەكان كە هەموو چالاكیەكانیان لە بواری بانگەواز و ئاینی و كۆمەڵایەتیدایە
بوونەتە –بۆرجوایەكی موسڵمان- و لەبەر ئەوەی هەندێك توندوتیژی دەنوێنن و
بەهرەمەندن لە پۆستی باڵاو خۆیان و نەوەكانیان سەرقاڵی خوێندنە پێشكەوتوەكانی
دونیان.
هەروەها پسپۆڕو ئابوری ناسی مسری (عبدالخالق
فاروق) لە كتێبی(اقتصاديات الإخوان في مصر والعالم) پێی وایە سەرچاوە داراییەكانی
ئیخوان موسلمین هەشت سەرچاوەن (هاوبەشی ئەندامان، بەخشینی خەڵك و دامەزراوەكان،
زەكات، قازانجی پرۆەكانی یوسف نەدا، لەگەڵ
ئەو پارانەی لە دەزگای فریاكەوتنی ئیسلامیی و جیهاد پارە)ەوە دەستیان دەكەوێت.
هەروەها باس لەوەش دەكات ئابوونەی ساڵانەی ئیخوان
موسلمین تەنها لە میسردا 187 ملیۆن جونەیهی میسرییە، سەبارەت بە بەخشینەكانیش
ساڵانە نزیكەی 603 ملیۆن جونەیهە، ئەمە جگە لە قازانجەكانیش كە خاوەندارێتییان
دەگەڕێتەوە بۆ كۆمپانیاو دامەزراوەكانی سەر بە ڕێكخراوی ئیخوان موسلمینن و كۆی
گشتی ئەو داهاتە ساڵانە نزیكەی 500 ملیۆن جونەیهە، ئەم زانیارییەش رۆژنامەی العرب
لە مانگی شوباتی 2015 دا دووپاتی كردووەتەوە.
رۆژنامەی العرب باسی لەوە كردووە كە رۆژنامەنووسی
ئەمەریكی (فرح دۆگڵاس) كە پیشتر بەڕیوەبەری نوسینگەی (واشەنتۆن پۆست) بووە لە
خۆرئاوای ئەفەریقا، لە راپۆرتێكدا باسی لە
پارەكانی ئیخوان موسلمین كردوە كە لەڕێگەی ڕێكخستنە نێو دەوڵەتیەكانی ئەو
ڕێكخراوەوە دەستیان دەكەوێت بەناونیشانی (ئاشكراكردنی بەشێكی بچووك لە
ئیمبراتۆریەتی كۆمپانیاكانی ئیخوان موسلمینی نێو دەوڵەتی).
لە ڕاپۆرتەكەی دۆگڵاس دا هاتووە كە ئیخوانەكان
یەكەمجار لەڕیگەی بانكی ئیسلامی نوێوە دەستیان پێكرد كە لە هەشتاكانی سەدەی
ڕابوردوودا سەریان هەڵدا، پێكهاتەی كۆمپانیاكانیان لە (الاوف شور)دا خۆی
دەبینێتەوە، ئەو كۆمپانیانە بوونەتە بەشێكی دانەبڕاو لە پێكهاتەی ئیخوان
موسلمیندا، كە سەرجەم داهاتەكانی بە نهینی لەهەموو جیهاندا كۆیدەكردەوەو ڕەوانەی
ئەو شوێنانەی تری دەكرد كە چالاكییان كەمترە، ئەو كۆمپانیایانە كارەكانیان زۆر بە
نهینی ئەنجام دەداو بە هەموو شێوەیەك لە چاودێریكردن دەیانپاراست.
دۆگڵاس پێی وایە ئەو نهێنی كاركردنەی كە
ئیخوانەكان پەیڕویان دەكرد بۆ كۆكردنەوەی پارەكانیان، سەری بۆ ستراتیژیەتی
كۆمەڵەكە ڕادەكێشاو كە ستوونەكانی پێكهاتەی ئەو جەماعەیە یەكێكیانە، ( نهێنی بوون) و (خەڵەتاندن) و (خۆپەسەندی)،
ئەمەش لە پێناوی ئەوەدا بە هیچ شێوەیەك نەزانرێت چ پارەیەكی زۆریان دەست دەكەوێت،
كەلەژێر ناوی ئاین و خێرخوازی و ئیمانداریدا دەستیان دەكەوێت، كە یەكەم قازانجی
دەستكەوتنی ئەو پارە زۆرە هێشتنەوەی ئەو ڕێكخستنەیە لەسەر ئاستی جیهان بە شیوەیەكی
فراوان كە خۆیان ناویان ناوە (تەنزیمی دەولی) ئەم ئامانجەش لە پێش ئامانجە
دینیەكەوەیە كە لەناو خەڵكدا پێی بەناوبانگن.
(ئەمغار) لەو سەرچاوەی لە پێشەوە باسمان كرد دەڵیت:
ڕێكخستنە نێودەوڵەتیەكانی ئیخوان موسلمین لە ئەوروپا كاری ئاشكرا دەكەن وەك (كۆڕ و
كۆبوونەوەی كۆمەڵایەتی و پەورەردەكردنی تاك) لە زۆر بۆنەدا ئەم چالاكیانە ئەنجام
دەدەن لەبەرامبەریش دا كەمترین چالاكی ئاینییان هەیە، ئەمەش لە پیناوی ئەوەدا كە
بازنەی كۆبوونەوەكانیان گشتگیرتر و فراوانتر بێت و ئەوانەش بگرێتەوە كە پابەند نین
بە ئیخوان موسلمینەوەو حەزیشیان بەو جۆرە كۆبوونەوانە هەیە.
بە پێی ڕاپۆرتێكی پێگەی ئەلیكترۆنی (ناوەندی ئەوروپی
بۆ تویژینەوەو بنەبڕكردنی تیرۆر) تویژەرێك بەناوی (حازم سعید) دەنوسێت: ئەوروپا
شوێنێكی ئارام و بێدەنگە بۆ خۆپەنادانی ئیخوانەكان و توانیویانە لەو ڕێگایانەوە
پەیوەندی لەگەڵ خەڵكانی ڕەگەز جیاوازدروست بكەن، ژن و ژنخوازیی سیاسیان لەگەڵ بكەن
و لەوێشەوە ببێتە پەیوەندی تاكەكەسی، هەر لە ئەوروپا توانیویانە چەندین دامەزراوەو
ناوەندی جۆراوجۆر دروست بكەن، لەگەڵ ئەوەشدا لەناخی هەموو ئەوانەشدا (بە پێی قسەی
ئەو توێژەرە)رۆحیكی توندڕەوانە كاری خۆی دەكات لەوانەش بۆچوونەكانی (سەید قوتب) و
(یوسف قەرزاوی) بڵاودەكەنەوە.
بە پێی تویژینەوەكەی سەعید توركیا هاوكاری هەندێك
لایەنی چەكدار دەكات كە پەیوەندییان بە ئیخوان موسلمینەوە هەیە لەوانەش
چەكدارەكانی لیبیا و ئەوەش پێویستی بە پارەو خەرجی زۆر هەیە، هەر بۆ ئەوەیە كە
ڕێكخستنی نێو دەوڵەتی بەردەوام خەریكی پارە كۆكردنەوەیە و هەرجارێك بۆ دابینكردنی ڕوو
لە وڵاتێك دەكات.
سەعید باس لەوەش دەكات كە لە دیداری ساڵانەی
(یەكێتی ڕێكخراوە ئیسلامیەكان) كە بە ڕواڵەت و دیوی ئاشكرای ئیخوان موسلمینی
فەرەنسا ناسراوەو توانیویەتی 170 هەزار میوان ڕابكیشێت و لەو دیدارانەدا كۆڕی
سیاسی و دینی تێدا ئەنجام دراوە، لەو دیدارە سالانەیەدا دەیان هەزار ژن و پیاو
بەشداریی تێدا دەكەن و مەرجیش نیە بەشداری كەران ئەندامانی ئیخوان بن.
وەك سەید دەڵێت: مانوێل فالس ی سەرۆكی فەرەنسا
هۆشداری داوە لەبارەی كارتێكردنی خەڵكی گەڕەكە شەعبیەكان لە لایەن سەلەفیەكانەوە،
هەر بۆیە ئەو توێژەرە باس لەوەش دەكات كە ئیخوان پێویستی زۆری بە پارە هەیە بۆ
ئەوەی لە ڕێكخراوەكانی خۆیدا سەرفیان بكاتەوە لەناو وڵاتانی ئەوروپادا، كاری
ئەوانەش تەنها بڵاوكردنەوە و بانگەشەیە بۆ ئیسلامێكی سیاسی دیاریكراو دوای ئەوەش
پەیوەستیان دەكەن بە ئیخوانەوە، تەنانەت با لەسەر بەها كۆمەڵایتەیەكانی ئەو وڵاتەش
بكەوێت كەتیایدا نیشتەجێن.
لەوانەیە قەبارەی ئەو ڕیكخراوانەی لە ئەوروپادا
بڵاوەیان كردووە جیگەی شۆك بێت، لەوانەش كۆمەڵی ئیسلامی ئەلمانیا (GID) كە
هاولاتیەكی بەڕەگەز میسری بەناوی(ابراهیم الزیات) بەڕێوە دەبرێت، هەروەها پەیوەندی
موسڵمانانی بەلجیكا (LMB) كە لەلایەن (كریم شملال) بەڕێوە براوە،
هەروەها لە هۆڵەندا پەیوەندی كۆمەڵگەی موسڵمان هەیە، لەبەریتانیاش پەیوەندی
ئیسلامی هەیە (MAB)كە لە لایەن (كەمال هەلباوی) یەوە
دروستكراوە بەرلەوەی لییان جیاببێتەوە. لە ئیتاڵیاش یەكێتی دەستەورەوەندیموسڵمان (UCOII)
هەیە.
ناوی ئەم دەزگاو دامەزراوانە لەناوەڕۆكیاندا
هەڵگری كاری ڕێكخستنی نێودەوڵەتی ئیخوان موسلمینن كەلەئەوروپاو جیهان دا بڵاوەیان
كردووە، كار بۆ ئەوە دەكەن تواناو وزەكانیان بخەنە خزمەتی ئەو بیروباوەڕەی
هەڵیانگرتووە، ئەوان پێیان وایە موسڵمانێكی ئەوروپی موسڵمانیكی ئاسایی نیە دەبێت
موسڵمانێكی ئیخوانی بێت، ئەمە سەرەڕای ئەوەی بانگەوازی ئاشكرای ئیخوانەكان ئەوەیە
پەیامەكایان (پەیامی ئیسلامێكی مرۆییانەی گەردوونی)یەو پەیوەست نیە بە هیچ
ڕێكخراوو دەستەیەكەوە.