11:53 - 09/05/2020
مانگی دەستكردی ئێران و هەوڵەكانی بۆ شكاندنی سزاكانی سەری
لە ماوەی جەنگی هەشت ساڵەی نێوان
عێراق و ئێران دا، ئەمەریكا بەردەوام هاوكاریی عێراقی دەكرد لەبواری هەواڵگرییدا، وێنەی ئەو شوێنە هەستیارو
گرنگانەی پێشكەش دەكرد كەلەڕێگەی مانگە دەستكردەكانیەوە دەیگرتن و پاشان دەیدان بە
عێراقیەكان بۆ ئەوەی بیانكاتە ئامانج و بە جۆرەها چەك لێیان بدات، هەندێكیان بە
چەكی ئاسایی دوو مەودا و هەندێكی دیكەشیان بە مووشك و بەشێكیش بەو چەكانەی كە
لەئاستی نێو دەوڵەتیدا قەدەغەو یاساغ بوون.
فۆرین بولسی دۆسیەیەكی ئەو سەردەمانەی
لە 13/4/2013 بڵاو كردووەتەوە باس لەوە دەكات لەساڵی 1988 دا كاتێك جەنگ هەردوو
وڵاتی جاڕس كردبوو، هەردوولا بەرەو ئەوە دەڕۆشتن كە لەبواری سەربازییدا پێیان
نەمێنێت، ئەمەریكیەكان ئەو ناوچە سەربازییانەی ئێرانیان دەستنیشان دەكرد كە توانای
سەربازیی لاوازی ئێرانیان تێدایە، بۆ ئەوەی بەچەكی قەدەغەكراوی سارین لێی بدات، گازی
سارین چەكێكی قەدەغەكراوی نێو دەوڵەتیەو كاریكەریی لەسەر مێشكی مرۆڤ دادەنێت و
لەماوەیەكی زۆر كەمدا گیان لەدەست دەدات، جگە لەوەش لە ڕووی دەروونیەوە كاریگەری
زۆر قورس لەسەر سوپا دادەنێت و دەبێتە هۆی ورە ڕووخانیان.
ئەو كارانەی كە ئەمەریكیەكان پێشكەشی
عێراقیان دەكرد ، دەستنیشانكردنی پێگە ئێرانیەكان بوو لەڕێگەی مانگە
دەستكردەكانیانەوە كە بەردەوام چاودێری ناوچەكەو بەتایبەتی ئێرانیان دەكرد لە
نێوان 1980-1988 دا و ئەوەش بووە هۆی
ئەوەی زیانێكی زۆر لە سوپای ئێرانی بدرێت و تاڕادەیەكی زۆر پشتگیریی لە سوپای
عێراق بكرێت.
ئەم ئەزموونە بووە بناغەیەكی بەهێز بۆ
جەنگی زانیاریی و پشت بەستن بە مانگە دەستكردەكان، لەو سەردەمانەوە داڕێژەرانی
نەخشەی سەربازیی و جەنگ مانگەدەستكردەكان بەیەكێك لە هۆكارە گرنگەكانی جەنگ
دەزانن، پێیان وایە ئەوەی كە مانگی دەستكرد بە بێ دەنگی ئەنجامی دەدات زۆر
بەسوودەو كاریگەریی گەورەی هەیە لە گۆڕینی ئاڕاستەو باڵانسی هێزەكان، لەو ڕێگەیەوە
چاودێریی جموجووڵ و توانای سەربازیی و شوێنی چالاكیەكان دەكرێت و هەر لەوێشەوە دەكرێت
ئاڕاستەی مووشەكە دوورهاوێژەكان و تەنانەت فڕۆكەكانیش بكرێت بۆ ئەوەی بە ئاسانی
بگەنە ئامانجەكانیان. هەربۆیە لەو سەردەمانەوە تا ئێستا مانگە دەستكردەكان بووەنە
بەشێكی گرنگ لە پلانە سەربازییەكان و پشتیان پێدەبەسترێت.
دوای سەركەوتنی ئەو ئەزموونە و
بڵاوبوونەوەی ئەو ڕاپۆرتانەی باسیان لە ڕۆڵی مانگەدەستكردەكان دەكات، وڵاتەكان كەوتوونەتە
پەرەپێدانی ئەو بوارەو بەشێكی زۆر لە بوودجەكانیان بۆ دروستكردن و بونیادنان و
پەرەپێدانی مانگی دەستكرد تەرخان دەكەن، وڵاتە پێشكەوتووەكان كێشەی ئەوتۆیان نیەو
ئەوەی كە دەبێـت بەزووترین كات دەستی بەو مانگانە بگات وڵاتەكانی دیكەن، بەتایبەتی
ئەوانەیان كە بەهەر هۆكارێك وەك ئامانجی دوور و نزیكی زلهێزەكان سەیر دەكرێن.
لەناو ئەو وڵاتانەشدا (ئێران) هەیە، هەرچەندە لە چەند ئەزموونی پێشوویدا سەركەوتنی
بەدەست نەهێناوە، بەڵام وەك ڕاپۆرتەكان باسی دەكەن ئەمجارەیان توانیویەتی
(بەهاوكاریی هاوپەیمانەكانی) مانگێكی دەستكرد بخاتە بۆشاییەكانی ئاسمان و وەك سەرەتایەك پێ بخاتە نێو ئەو كێ بەركێییەوە.
بە پێی ڕاپۆرتە سەربازیی و
هەواڵگرییەكان سوپای پاسداران لە 23نیسان 2020 دا لە كاتێكدا هەموو جیهان سەرقاڵی
بەرەنگاربوونەوەی پەتای كۆرۆنا بوو، مانگێكی دەستكردی بەناوی – نور 1) رەوانەی
بۆشاییەكانی ئاسمان كردووە، مانگە دەستكردەكەی ئێران لە دووری 425 كیلۆمەتر دووری
لە زەوییەوە جێگەی گرتووەو لە ماوەی 90 خولەكدا دەتوانێت بەدەروەی زەوییدا
بخولێتەوە، ئەوەی كە جێگەی سەرنجی هەمووانە و جیاوازە لەوانەی پێشوو كە
سەركەوتنیان بەدەست نەهێناوە ئەوەیە كە مانگەكە لە دەستكردی سوپای پاسدارانەو
ئەوانی دیمە لە دروستكراوی ئاژانسی ئاسمانی ئێران بوون كە دامەزراوەیەكی فەرمی
حكومەتەو پەیوەندی بە بواری سەربازییەوە نەبووە.
مانگە دەستكردەكەی سوپای پاسداران –
نور 1- لە بیابانەكانی ناوەڕاستی ئێرانەوە ئاڕاستەی ئاسمان كراوەو لە مووشكەكێكی
ئاسمانی بەستراوە بەناوی (قاصد یان مەسنجەر)، كە تا مانگی پێشوو هیچ كەس و لایەنێك
ناوی ئەو موشەكانەی نەبیستبوو، مانگە دەستكردەكە بە هەردوو جۆرە سووتەمەنی (شل و
ڕەق)كاردەكات و توانیویەتی جێگەی خۆی بگرێت و دەست بەكارەكانی بكات.
یەكێك لەو كارە سەیرانەی كە سوپای
پاسداران ئەنجامی داوە دانانی وێنەی قاسمی سولەیمانی یە لەسەر مانگە دەستكردەكە ،
وەك مەسجێك بۆ ئەمەریكیەكان و مانەوەی ناوی ئەو جەنراڵەی سوپای قودس كە ماوەیەك
پێش لە ئێستا لەگەڵ ئەبو مەهدی موهەندیس و چەند كەسێكی دیكە لەنێو فڕۆكەخانەی
بەغداد لە لایەن ئەمەریكیەكانەوە كرانە ئامانج.هەروەها لەسەر مووشەكەكە ئایەتی (سُبْحانَ الَذِي
سَخَّرَ لَنَا هَذَا وَمَا كُنَّا لَهُ مُقْرِنِينَ) لەسەر نوسراوە.
ناردنی مانگی دەستكردی سەربازیی بۆ
ئاسمان لە لایەن سوپای پاسدارانەوە بۆ بۆشاییەكانی ئاسمان پەیامێكی سیاسی و
سەربازیی گەورەی لە پشتەوەیە كە لەلایەك بە ئەمەریكیەكان و سەرجەم وڵاتانی جیهان
دەڵێت ئێران گوێ بە سزاكانی ئەمەریكا نادات و لە سەر ئاستی ناوخۆش كۆرۆنای
نەكردووەتە ئەو گرفتەی لە پەل و پۆیان بخات، ئەوان ناویان لێناوە بەرەنگاریی و
خەبات لە پێناوی مانەوەدا.
جێگیركردنی مانگە دەستكردەكەی سوپای
پاسداران لە لایەن ئەمەریكیەكانیشەوە دانی پێدا نراوە كە سەركەوتنی بەدەستهێناوەو
لە دەوری زەوی جێگیر بووە، ڕاپۆرتەكانیش باس لەوە دەكەن ئەو مانگە دەستكردە
دەتوانێت بە ئاسانی جموجووڵە سەربازییەكان بكاتە ئامانج و بەبێ ئەوەی پەیوەندی بە
هیچ مانگێكی دیكە یان سەرچاوەیەكی دیكەوە بكات زانیاریەكان سەربەخۆیانە
دەگوازێتەوە بۆ لایەنی پەبوەندیداری سوپای پاسدارانی ئێران و ئەوەش بە بەهێزترین
سەرچاوەی هەواڵگریی سەربازیی ئێران دێتە ئەژمار.
محسن ئیسلامی شارەزا لە بواریی
پەیوەندییە نێو دەوڵەتیەكاندا دەڵێت: ئەم كارە خەونێكی ئێرانیەكان بوو كردیانە
ڕاستەقینەو بەدییان هێنا.ئەوەش بەو مانایە دێت كە ئێران هەنگاوی گەورەی ناوەو
لەبواری ستراتیژیەتدا زۆر چووەتە پێشەوە، بەتایبەتی لەبواری سەربازیی و هەواڵگریی
تەكنۆلۆژییدا.
ئێرانیەكان ماوەیەك پێش لە ئێستا مانگی
دەستكردی (زەفەر1)ی تاقیكردەوە كە لەڕێگەی موشەكێكەوە ئاڕاستەی ئاسمانی كرد بەناوی
(سیمرغ) بەڵام نەیتوانی بچێتە ئاستی بەرزی پێویست بۆیە شكستی هێنا، دوای ئەویش
(پەیام)ی تاقیكردەوەو ئەویش نەیتوانی خواستەكانی بەدی بهێنێت، ئەمە جگە لەوەی
كەوتنەوەی ئاگرێك لەنێو دامەزراوەی تەكنۆلۆژیی -ئیمام خومەینی- لە پارێزگای –سمنان- ئاگرێك كەوتەوەو بووە هۆی
كوژرانی سێ پسپۆڕیی بواری تەكنۆلۆژیی ئاسمانی ، بەڵام هیچ یەكێك لەوانە نەبوونە
هۆی ڕاگرتنی هەوڵەكانی ئەو وڵاتە. هەرچەندە ترامپ لە توێتێكدا 2019 باسی لەوە كرد
ئەو زانیاریی لەبارەی تەقینەوەكەی سیمنان هەیەو گوتی كارێك كراوە بۆ تێكدانی
بەرنامە ئەتۆمیەكانی ئێران ، بەڵام بەرپرسانی ئێرانی گوتیان هەڵەی هونەریی بووەو
هیچی تر.
دەبێـت باس لەوەش بكرێت كە ساڵی 2019
ش لە دوو هەوڵی شكستخواردوودا ئێران مانگی
دەستكردی-ئەمەل-ی بە موشەكی –سەفیر 2- دا ناردە بۆشاییەكانی ئاسمان و چەند
گیانەوەرێكیشی وەك كرم و مشك و كیسەڵ بۆ تاقیكردنەوە لەناودا دانابوون، جگە لەوەش
لە 2010 و 2013 ش دا بەردەوام هەوڵیان داوە بەڵام هیچیان سەركەوتنیان بەدەست
نەهێناوە تا ئەوەی (نور1) كۆتایی بەو خەونە هێنا لە مانگی نیسانی 2020 دا.
مانگە دەستكردەكە دروستكراوی ناوخۆیی
و تەكنۆلۆژیای سوپای پاسدارانە، سەرەڕای ئەوەی توانای چاودێریكردنی كەش و هەواو
بوومەلەزرەو پەیوەندیەكان و گواستنەوەی چەندین زانیاریی دیكەی هەیە، بەڵام ئامانجی
سەربازیی هەیەو چاودێری سەرجەم جموجووڵە سەربازییەكانی ئەمەریكا و هاوپەیمانەكانی
دەكات لەسەر ئاستی جیهان، ئەوەش لە پێناوی بەرگریی كردن لە وڵاتەكەی خۆیان –وەك سوپا
دەڵێت-.
دامەزراوەی سەربازیی سوپای پاسداران
لەسەرئاستی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست توانیوەیەتی جێگەی خۆی بكاتەوە، ئیسرائیلیش یەكێكە
لەو وڵاتانەی كە بەردەوام كار لەسەر یەكتری دەكەن و خۆیان بەنەیاریی یەكتریی
لەقەڵەم دەدەن، بەڵام ئەمجارەیان ئیسرائیل دانی بەوەدا ناوە كە( نور1) جێگەی خۆی
گرتووەو سەركەوتنی بەدەست هێناوە، بەرپرسێكی ئەمنی ئیسرائیل بە رۆژنامەی – هارتس- ی گوتووە: لەڕاستیدا دەستكەوتێكی گەورەیە بۆ سوپای
پاسدارانی ئەو وڵاتە و دەبێـت دان بەوەشدا بنێین ئەمجارە شكستیان نەهێنا.
ئەم هەنگاوەی ئێران وڵاتانی خۆرئاوای
نیگەران كردووەو پێیان وایە ئامانجەكەیان هەنگاونانە بەرەو بەدەستهێنانی موشەكی
بالستی و كیشوەربڕ، بریان هوك لە ئیدارەی دۆناڵد ترامپ ڕایگەیاندووە كە ئێران ڕاست
ناكات ك بانگەشەی ئەوە دەكات كە كارەكانی مەدەنی بن ، بەڵكو هەنگاو بۆ بەدەستخستنی
مووشكەی بالیستی كیشوەر بڕ دەنێـت و ئەوەش مەترسیدارە. لە هەمان كاتدا ئێران ئەو
قسانە بە ناڕاست دەزانێت و ڕایدەگەیەنێت مووشەكەكانیان توانای هەڵگرتنی كڵاوەی
ئەتۆمییان نیەو هیچ پلانێكیشیان نیە بۆ گەشتن بەو جۆرە مووشەكە كیشوەر بڕەی توانای
هەڵگرتنی كڵاوەی ئەتۆمی هەبێت.
بەڵام وەك شارەزایان باسی دەكەن مووشكەكانی ئێران
توانای بڕینی دوو هەزار كیلۆمەتریان هەیە و لەگەڵ ئەوەشدا دەكرێـت كڵاوەی
ئەتۆمیشیان لێ ببەسترێت. بەمەش دەوڵەتی ئیسرئیل و سەرجەم پێگە سەربازییەكانی
ئەمەریكا لە خۆرهەڵاتی ناوەڕاستدا دەخاتە مەترسییەوە، لە هەمان كاتیشدا ئێرانیەكان
ئەوەش ناشارنەوە كە بەرنامەی پەرەپێدانی موشەكەمانیان هەیە بۆ ئەوەی زیاتر بڕۆن و
بەهێزتریش بكرێن، ئەوە لە كاتێكدایە كە ئەنجوومەنی ئاسایشی نێو دەوڵەتی بڕیاری
2231 ی هەیە كە ئێران بۆی نیە موشەكەی بالیستی بەدەست بخات چوون توانای هەڵگرتنی
كڵاوەی ئەتۆمیی هەیە. محەمەد جەواد زەریفیی وەزیری دەرەوەی ئێرانیش بەردەوام جەخت
لەسەر ئەوە دەكاتەوە كە ئێران هیچ بەرنامەیەكی لەو شێوەیەی نیەو مانگە دەستكردەكانیشی تەنها بۆ ئامانجی
مەدەنین و تەنها لە بواری بەرگریی دا كاری پێدەكەن، وە ئێرانیش بە مافی خۆی
دەزانێت كە مانگی دەستكرد دروستبكات و ڕەوانەی بۆشاییەكانی ئاسمانی بكات.
گەرچی لەسەرەتای دروستبوونی سیستەمی
موشەكی ئێرانەوە كە دەگەڕیتەوە بۆ –حەسەن تارانی موقەدەم- كە لە 2011 دا لە
ڕوداوێكی نادیاردا كوژرا، ئامانجی ئەوە
بوو ئەو سیستەمە پێش بخات و بیگەیەنێـتە ئاستی زۆر بەرزبەڵام ئێرانیەكان هەمیشە
نكولی لەوە دەكەن ئامانجیان گەشتن بێـت بە موشەكی بالیستی و كشوەر بڕ.
بە پێی وتەی شارەزایان، دەستگەشتنی
سوپای پاسداران بە مانگی دەستكردو بەستنی لە موشەكە بەهێزەكان، لەكات و ساتی
ئێستادا بۆ ئەوەیە كە هێزی دانوستان و گفتوگۆكانی لەگەڵ خۆر ئاوادا پەرە پێبدات و
لەگەڵ ئەوەشدا توانابەرگرییەكەكانی خۆی نیشان بدات بۆ ئەگەری هەر هێرشێك ئەگەر
بكرێـتە سەری.