12:02 - 17/10/2020

رۆحی هاوكاری چ پەیوەندییەكی بە شاری گەورە و بچوكەوە هەیە؟‌

پەیسەر

زۆر كەس پێیان وایە دانیشتوانی شارە گەورەكان كەمتر ئامادەییان تێدایە هاوكاری خەڵك بكەن، بە راورد بە شارە بچوكەكان یان گوندەكان، بەڵام ئایە ئەمە راستە، یان تەنها بۆچوونێكی هەڵەیە لەلای هەندێك خەڵك بەهۆی سروشتی ژیانی قەرەباڵغی شارە گەورەكانەوەدروست بووە؟

 
نیوەی دانیشتوانی گۆی زەوی لەشارەكان دەژیەن
رەنگە بیناسازی بە دیارترین ئەو هۆكارانە دابنرێت كە دەبێتە هۆی گۆڕانی كۆمەڵگەی مرۆڤایەتی، لەئێستادا زیاتر لە نیوەی دانیشتوانی گۆی زەوی كە 7،7 ملیار كەسە لە شارەكان دەژیەن.

دانیشتوانی شارە گەورەكان بەدەست چەندین كێشەوە دەناڵێنن، هەروەها بیناسازی و ژیانی ئەو شارە قەرەباڵغانە والێكدەدرێتەوە كە بۆتە هۆی بەرزبونەوەی توش بوون بەچەندین نەخۆشی وەك نەخۆشیەكانی دڵ و فشاری خوێن و هەستیاری، سەرباری ئاڵۆزی دەرونی جیاجیا و هەروەها فشار و كەم بوونەوەی متمانە بە كەسانی تر.

هەندێك كەسی تر پێیان وایە یەكێكی تر لە كێشەی شارە گەورەكان ئەوەیە كە زۆرینەی دانیشتوانەكانیان ئامادەییان تێدا نیە كە هاوكاری پێشكەشی خەڵكانی تر بكەن، بەبێ ئەوەی باس لەهۆكاری پشت ئەم سروشتەوە بكەن كە خواستی مرۆڤی شارە گەورەكان بۆ دروستكرنەكردنی پەیوەندی كۆمەڵایەتی بەراورد بە دانیشتوانی گوندەكان بەدی دەكرێت، ئەمەش ئەو گریمانەیەیە كە زۆر لە زانایان هەوڵ دەدەن لێی دڵنیابنەوە.

لێكۆڵەرەوەكان لە زانكۆی لەندەنی بەریتانی لێكۆڵینەوەیەكیان لە 37 ناوچەی نیشتەجێی ناو 12 شاری گەورە و 12 شارۆچكەی بچوك و گوند كردووە، بۆ ئەوەی بزانن تا چەند دانیشتوانی ئەو ناوچانە توانای هاوكاری كەسانی بیانیان تێدایە.

لێكۆڵەرەوەكان سێ تاقیكردنەوەی راستەقینەیان كردووە، بە ناردنی بەریدی هەڵە بۆئەو كەسانە بۆ ئەوەی بزانن كە ئایە ئەو كەسانە ئامادەییان تێیدایە ئەو بەریدانە بنێرنەوە، یان ئەو شتانە بگەڕێننەوە كە كەسانی تر لێیان ون دەبێت، یان ئایا ئامادەن هاوكاری كەسێكی نەناسراو بكەن لە كاتی پەڕینەوە لەرێگا، لێكۆڵینەوەكە لە Royal Society Publishing. بڵاوكراوەتەوە.

لەگرنگترین تایبەتمەندیەكانی ئەو لێكۆڵینەوەیە ئەوەبوو كە تەنها پشتی بە راپرسی نەبەستووە و بەڵكو كەسەكانی تاقیكردۆتەوە، رۆژنامەی گاردیان دەڵێت  ئەلینا زفیرنر كە لێكۆڵەرە تاقیكردنەوەی لەسەر خۆی كردووە.

لێكۆڵەرەوەكان دانیان بەوەداناوە كە پێشبینیان دەكرد خەڵك كەمتر ئامادەیی تێدابێت بۆ هاوكاری كەسانی نەناسراو و بیانی لەشارە گەورەكان، بەهۆی ئەوەی دانیشتوانی ئەو شارانە بەرپرسیاریەتی زیاتریان لەسەر شانە، و خەڵكەكە یەكتر ناناسن بەهۆی چڕی دانیشتوانەوە بەراورد بە شارە بچوكەكان و گوندەكان.

بەڵام بەشێوەیەكی چاوەڕوان نەكراو دەركەوت گریمانەی لێكۆڵەرەوەكان هەڵە بوو تا ئەو ئاستەی كە شارنشینی یان گەرەكی نیشتەجێ بوون یان چڕی دانیشتوان كاریگەری لەسەر ئامادەیی خەڵك بۆ هاوكاری كەسانی تر دروست ناكات.

لێكۆڵەرەوەكان شتێكی تریان بۆ دەركەوت ئەویش ئەوەیە ئاستی بژێوی و خزمەتگوزاری و دۆخی دارایی كاریگەری لەسەر ئاستی هاوكاری كەسانی تر هەیە، بەجۆرێك ئەو كەسانەی لەگەرەكە هەژارنشینەكانن كەمتر ئامادەییان تێدایە هاوكاری كەسانی نەناسراو بكەن.

لای خۆیەوە نیكولا رایهانی مامۆستای پەرەپێدانی رەفتاری لە زانكۆی UCL جەخت لەوە دەكاتەوە كە ڕوون نیە كە كەسانێك خۆیان بێبەشن ئەوە كاریگەری لەسەر ئاستی هاوكاریان بۆ كەسانی تر دروست بكات، یان ژینگە بێبەشكراوەكان لەڕووی ئابوریەوە گۆڕانكاری بەسەر مرۆڤدا بهێنێت بۆ پێشكەشكردنی هاوكاری بۆ كەسانی تر"
رایهانی دەڵێت " هاوكاریكردنی كەسانی تر هەنگاوێكی مەترسیدارە و دەبێت كەسی یارمەتیدەر باجی هاوكاریەكەی بدات، ئایە ئەو كەسە كە دەیەوێت هاوكاری كەسێكی تر بكات ئەو هاوكاریە كاریگەری لەسەر داهاتی دادەنێت یان نا" جگە لەوەش زۆر هۆكار و فاكتەری تر هەن كە دیاری نەكراون.

لێكۆڵەرەوەكان پێیان وایە گەیشتوون بەو ئەنجامەی كە فاكتەری ئابوری گرنگی و كاریگەری هەیە لەسەر ڕوونكردنەوەی رەفتارەكانی مرۆڤ، بەراورد بە قسەكردن لەسەر ئاستی شارنشینی و ناوچەی چڕی دانیشتوان.